Παγκόσμια Ημέρα Κοριτσιού: Ήρθε η ώρα, επιτέλους, να μπει ένα τέλος στους γάμους ανηλίκων
Όταν ήταν 16 ετών, η μητέρα και ο πατέρας της Χαμπίμπε από την Τουρκία την ανάγκασαν ως παιδί να παντρευτεί τον 19χρονο ξάδερφό της. Στα 40 της είχε επιβιώσει από δεκαετίες με ξυλοδαρμούς, σκληρές δουλειές και βιασμούς.
Αυτή η ιστορία είναι μία από τις εκατομμύρια άλλες που βρίσκονται καλά κρυμμένες πίσω από κλειστές πόρτες και αφορούν τον παιδικό γάμο και τις επιπτώσεις του στις ψυχές ανήλικων κοριτσιών σε όλο τον κόσμο.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κοριτσιού, που γιορτάζεται σήμερα στις 11 Οκτωβρίου 2024, ανατρέχουμε στο ρεπορτάζ της Telegraph, όπου μοιράζεται την ιστορία της Χαμπίμπε και της Ράντια.
Η Χαμπίμπε όπως σημειώνει η εφημερίδα, «κατά τη διάρκεια της συνέντευξης δεν ανέφερε σχεδόν καθόλου ότι είχε αναγκαστεί να παντρευτεί ως παιδί. Αναφέρθηκε στην ενδοοικογενειακή βία και στο πώς η αστυνομία απέτυχε να ανταποκριθεί στις κραυγές της για βοήθεια. Ο γάμος της, ωστόσο, είχε διαμορφώσει βαθιά τη ζωή της. Αργότερα συνειδητοποίησε πόσο πολύ συνδέονται ο παιδικός γάμος και η βία στο σπίτι».
Η Ράντια, επίσης παντρεύτηκε στα 16 της και ζει σε ένα σπίτι μαζί με τον σύζυγό της και τα πεθερικά της για σχεδόν μία δεκαετία. Στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είπε: «Με στενοχωρεί πολύ και με χτυπάει… Δεν μπορώ να φύγω τώρα λόγω των παιδιών μου… η οικογένειά μου και τα πεθερικά μου με κατέστρεψαν. Μου κατέστρεψαν τη ζωή».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Telegraph, σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου ένα στα επτά κορίτσια παντρεύεται πριν από την ηλικία των 15 ετών και ένας ακόμη μεγαλύτερος αριθμός πριν από τα 18. Αν και ο πρόωρος γάμος επηρεάζει αγόρια και κορίτσια, έχει δυσανάλογη επίδραση στα κορίτσια, περιορίζοντας τις ευκαιρίες τους για εκπαίδευση και εκθέτοντάς τους στους κινδύνους της πρόωρης εγκυμοσύνης και του τοκετού, τις κύριες αιτίες θανάτου για κορίτσια ηλικίας 15 έως 19 ετών στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) διαπίστωσε σε μια έρευνα πολλών χωρών για τη βία κατά των γυναικών ότι τα παντρεμένα κορίτσια μεταξύ 15 και 19 ετών έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν ενδοοικογενειακή βία από ό,τι οι παντρεμένες γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας.
Τα κορίτσια που είναι παντρεμένα από νεαρή ηλικία έχουν χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης, γεγονός που τα θέτει σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης, και συζυγικού βιασμού.
Η μάστιγα των παιδικών γάμων δυστυχώς ήταν συνηθισμένη σε όλη την ιστορία για διάφορους λόγους. Σήμερα, ο παιδικός γάμος είναι ακόμα αρκετά διαδεδομένος, ιδιαίτερα σε τμήματα της Αφρικής, στη νότια Ασία, στη νοτιοανατολική Ασία, στη δυτική Ασία και στη Λατινική Αμερική.
Ωστόσο, ακόμη και σε ανεπτυγμένες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες οι νομικές εξαιρέσεις συνεπάγονται ότι 25 πολιτείες δεν έχουν ελάχιστο όριο ηλικίας για γάμο.
Τι γίνεται στην Ελλάδα
Όσον αφορά την Ελλάδα, με ένα search στο διαδίκτυο βλέπουμε ότι υπάρχει «παραθυράκι» το οποίο επιτρέπει τον γάμο ανηλίκων. Σύμφωνα με το Αστικό Δίκαιο, οι σύντροφοι πρέπει κατά κανόνα να έχουν ολοκληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους, ωστόσο, «όταν επιβάλλεται από κάποιο σπουδαίο λόγο», μπορεί να γίνει αίτηση και από μικρότερη ηλικία, ακόμα και 10 ετών ώστε να μπορούν να παντρευτούν. Το δικαστήριο ακούει τη θέση των συντρόφων και των κηδεμόνων, αλλά η συναίνεσή των τελευταίων δεν είναι απαραίτητη.
«Σπουδαίο λόγο αποτελεί κάθε περιστατικό που με γνώμονα το συμφέρον του ανηλίκου, δικαιολογεί το γάμο, παρά την έλλειψη της νόμιμης ηλικίας: εγκυμοσύνη, μακροχρόνιος δεσμός, επικείμενη αναχώρηση για μακρύ χρονικό διάστημα και άλλα παρόμοια γεγονότα και καταστάσεις συνιστούν σπουδαίο λόγο».
Οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά γάμων κάτω από την ηλικία των 18 ετών είναι ο Νίγηρας, το Τσαντ, το Μάλι, το Μπανγκλαντές, η Γουινέα και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, με ποσοστό πάνω από 60%. Στο Νίγηρα, το Τσαντ, το Μπαγκλαντές, το Μάλι και την Αιθιοπία η συχνότητα γάμων παιδιών κάτω των 15 ετών ήταν μεγαλύτερη του 20% σύμφωνα με έρευνες του 2003-2009.
Παγκόσμια Ημέρα του Κοριτσιού
Ωστόσο η Παγκόσμια Ημέρα του Κοριτσιού που καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2011 για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την κατάσταση των κοριτσιών σε όλο τον κόσμο, μας υπενθυμίζει ότι οι δράσεις που διοργανόνονται λόγω της Ημέρας είναι σπουδαίες και προωθούν έναν καλύτερο κόσμο με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αυτή η Ημέρα μας υπενθυμίζει ότι κάθε παιδί μπορεί να επιτύχει τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες του εάν λάβει εκπαίδευση, αν το εκτιμούν και αν διασφαλίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματά του. Η ενδυνάμωση των κοριτσιών είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη βιώσιμων, ειρηνικών και δίκαιων κοινωνιών.
Το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας 2024, «Το όραμα των κοριτσιών για το μέλλον», υπογραμμίζει την ανάγκη να ξεκλειδωθούν πλήρως οι δυνατότητες των 1,1 δισεκατομμυρίων κοριτσιών στον κόσμο μέσω της υποστήριξης, της εκπαίδευσης και των ευκαιριών ηγεσίας.
Η ανισότητα, οι διακρίσεις, η βία, η αδικία, οι γάμοι παιδιών, η παιδική εργασία και η διαφορετική μεταχείριση στην υγειονομική περίθαλψη είναι μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κορίτσια καθημερινά σε όλο τον κόσμο.
Η Telegraph, σχολιάζει πως «η Διεθνής Ημέρα Κοριτσιού του ΟΗΕ, που έχει σχεδιαστεί για να προωθήσει την εκπαίδευση για τις νεαρές γυναίκες παντού, είναι η τέλεια ευκαιρία για να εξαλειφθεί επιτέλους ο παιδικός γάμος».
Η UNICEF αναφέρει ότι:
- Περίπου 1 στα 5 κορίτσια δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη το Γυμνάσιο και σχεδόν 4 στα 10 κορίτσια δεν ολοκληρώνουν το Λύκειο.
- Περίπου το 90% των κοριτσιών και των νεαρών εφήβων γυναικών σε χώρες χαμηλού εισοδήματος δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, ενώ οι άνδρες συνομήλικοί τους έχουν διπλάσιες πιθανότητες να είναι online.
- Παγκοσμίως, τα κορίτσια μεταξύ 5 και 14 ετών ξοδεύουν 160 εκατομμύρια ώρες την ημέρα περισσότερες από τα αγόρια σε οικιακές εργασίες και φροντίδα σημαντικών άλλων.
- Τρία στα τέσσερα έφηβα κορίτσια συνεχίζουν να καταγράφουν νέες μολύνσεις HIV.
- Σχεδόν ένα στα τέσσερα κορίτσια, είναι παντρεμένα ή συζούν, μεταξύ 15 και 19 ετών, έχει δεχθεί σωματική ή σεξουαλική επίθεση από έναν σύντροφο τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του.
«Τα κορίτσια έχουν ήδη το δικό τους όραμα για έναν κόσμο στον οποίο μπορούν να ακουστούν. Εργάζονται για να κάνουν αυτό το όραμα πραγματικότητα και ζητούν να ακουστεί η φωνή τους. Είναι καιρός να τους ακούσουμε», αναφέρει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στη δήλωσή του στο Μήνυμα για την Ημέρα.
Τονίζει επίσης ότι, «το θάρρος, η ελπίδα και η αποφασιστικότητα των κοριτσιών είναι μια υπολογίσιμη δύναμη. Είναι καιρός ο κόσμος να κάνει βήμα και να βοηθήσει να γίνουν πραγματικότητα τα οράματα και οι φιλοδοξίες του».
