8 αποτελεσματικές στρατηγικές για να προστατευτείτε από τη χειραγώγηση, σύμφωνα με ψυχολόγο
Έχετε νιώσει ποτέ ότι κάποιος επηρεάζει τις σκέψεις ή τις αποφάσεις σας χωρίς καν εσείς να το είχατε καταλάβει; Η χειραγώγηση μπορεί να είναι τόσο ανεπαίσθητη που να περνά απαρατήρητη, αλλά οι επιπτώσεις της είναι πραγματικές και μπορούν να επηρεάσουν τις σχέσεις μας, τις αποφάσεις, ακόμη και την αυτοπεποίθησή μας.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αναγνώριση των σημείων χειραγώγησης είναι το πρώτο βήμα. Για το ζήτημα αυτό μίλησε στο ισπανικό Hola η Rebeca Cáceres, ψυχολόγος και καθηγήτρια στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Βαλένθια.
Αν καταλάβουμε αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια, θα μπορέσουμε να προστατευτούμε από χειριστικές συμπεριφορές.
Τα σημάδια που δείχνουν ότι κάποιος προσπαθεί να μας χειραγωγήσει
Η ψυχολόγος επισημαίνει μερικά από τα πιο συνηθισμένα σημάδια που μπορεί να δείχνουν ότι κάποιος προσπαθεί να μας χειραγωγήσει:
Επίρριψη ευθυνών και θυματοποίηση: Σας κάνουν συνεχώς να αισθάνεστε υπεύθυνοι για τα προβλήματά τους ή τη διάθεσή τους. Σας κάνουν να νιώθετε ότι αν κάτι δεν πάει καλά, είναι δικό σας λάθος.
Gaslighting: Προσπαθούν να διαστρεβλώσουν την πραγματικότητα, κάνοντάς σας να αμφιβάλλετε για τις δικές σας αναμνήσεις ή αντιλήψεις. Σας κάνουν να νιώθετε ότι έχετε χάσει την αίσθηση της πραγματικότητας.
Υπερβολικός έπαινος που ακολουθείται από κριτική: Σας επαινούν υπερβολικά στην αρχή και αργότερα σας κάνουν αυστηρή κριτική, δημιουργώντας σύγχυση και εξάρτηση. Αυτή η στρατηγική τούς βοηθά να σας αποπροσανατολίσουν και να σας κάνουν να νιώθετε ανασφαλείς.
Συναισθηματική πίεση: Χρησιμοποιούν το φόβο, την ενοχή ή την υποχρέωση για να σας πιέσουν να πάρετε αποφάσεις που κανονικά δεν θα παίρνατε. Κάνουν τα πάντα για να σας φέρουν σε δύσκολη θέση και να σας επιβάλουν τη θέλησή τους.
Παιχνίδια εξουσίας: Προσπαθούν να σας αποσταθεροποιήσουν με ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά τους. Την μια μέρα είναι πολύ ευγενικοί και την επόμενη σας αγνοούν, αφήνοντάς σας να αμφιβάλλετε για τη σχέση σας.
Άρνηση και υποβάθμιση: Όταν προσπαθείτε να τους αντιμετωπίσετε, αρνούνται αυτό που συνέβη ή το υποβαθμίζουν σε κάτι ασήμαντο. Μπορεί να βάζουν τον εαυτό τους στο ρόλο του θύματος και να σας κάνουν να νιώθετε ενοχές. Σε τέτοιες καταστάσεις, μπορεί να σκέφτεστε ότι «ίσως τα φαντάζεστε» ή «ίσως ήσασταν υπερβολικοί», επειδή το άλλο άτομο φαίνεται να μην έχει κακή πρόθεση. Παίζουν με την αντίληψή σας και σας κάνουν να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας.
Απομόνωση: Προσπαθούν να σας απομακρύνουν από τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν να δείτε την κατάσταση καθαρά. Πολύ συχνό προσπαθούν να δημιουργήσουν εντάσεις, μιλώντας άσχημα για άλλους και προσπαθώντας να σας πείσουν ότι μόνο εκείνοι έχουν καλές προθέσεις. Δεν θέλουν να υπάρχουν δεσμοί ή σχέσεις που θα μπορούσαν να σας υποστηρίξουν.
Δυσανάλογες Απαιτήσεις: Ζητούν συνεχώς χάρες ή υπερβολικές δεσμεύσεις χωρίς να προσφέρουν τίποτα σε αντάλλαγμα. Σας κάνουν να νιώθετε ότι εσείς επωφελείστε από την κατάσταση, ενώ στην πραγματικότητα, αυτοί είναι οι μόνοι που ωφελούνται. Τελικά, νιώθετε ότι έχετε εξαπατηθεί, καθώς δεν παίρνετε ποτέ πίσω αυτό που δώσατε.
Είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε ότι μας χειραγωγούν;
Αν γνωρίζουμε τα σημάδια, γιατί μας είναι μερικές φορές τόσο δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε ότι βρισκόμαστε κοντά σε ένα άτομο που μας ασκεί συναισθηματική χειραγώγηση;
Η Rebeca Cáceres εξηγεί ότι είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε ότι βρισκόμαστε κοντά σε ένα τέτοιο άτομο, επειδή ακριβώς ξέρουν να χειραγωγούν πολύ καλά, παρουσιάζοντας τον εαυτό τους ως γοητευτικό, ως ανθρώπο με κατανόηση ή ακόμη και ως ανθρώπο που χρειάζεται βοήθεια.
«Έχουν την τάση να παριστάνουν το θύμα, κάνοντάς μας να τους λυπόμαστε και δικαιολογώντας τη συμπεριφορά τους. Επιπλέον, μας είναι δύσκολο να δεχτούμε ότι υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, καθώς τείνουμε να πιστεύουμε στην καλοσύνη των άλλων και αντιστεκόμαστε στη σκέψη ότι κάποιος κοντινός μας άνθρωπος θα μπορούσε να μας χειραγωγεί σκόπιμα», εξηγεί η ειδικός.
«Όλα αυτά καθιστούν τη χειραγώγηση ως δύσκολα αναγνωρίσιμη μέχρις ότου οι επιπτώσεις της αρχίσουν να έχουν αντίκτυπο στη συναισθηματική μας ευεξία», εξηγεί η ειδικός.
Γιατί είναι σημαντικό να θέτετε όρια;
Τα σαφή όρια στις σχέσεις είναι απαραίτητα για να προστατευτούμε από χειραγώγηση. Όπως εξηγεί η ψυχολόγος, «τα όρια είναι μια μορφή συναισθηματικής και ψυχολογικής προστασίας που μας επιτρέπει να διατηρούμε υγιείς και ισορροπημένες σχέσεις».
Όταν επικοινωνούμε τα όριά μας με σαφήνεια και σεβασμό, δημιουργούμε ξεκάθαρες προσδοκίες για το πώς θέλουμε να μας φέρονται και ποιες συμπεριφορές δεν είμαστε διατεθειμένοι να ανεχτούμε.
Η ψυχολόγος προσθέτει ότι αυτή η πρακτική μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες να πέσουμε θύματα χειραγώγησης, καθώς οι χειριστικοί άνθρωποι συνήθως αναζητούν άτομα που δεν έχουν σαφή όρια ή δεν τα σέβονται.
8 στρατηγικές για να προστατευτείτε από την χειραγώγηση
Οι παρακάτω στρατηγικές θα σας βοηθήσουν να προστατεύσετε τον εαυτό σας από τη χειραγώγηση:
- Αναγνωρίστε τα σημάδια της χειραγώγησης: Είναι σημαντικό να εντοπίζουμε αυτές τις συμπεριφορές από νωρίς για να μπορέσουμε να αντιδράσουμε πριν να είναι αργά.
- Θέστε σαφή και σταθερά όρια: Τα όρια είναι το κλειδί. Αν τα θέσουμε με σαφήνεια και σεβασμό, προστατεύουμε τον εαυτό μας από χειριστικές συμπεριφορές.
- Εξασκηθείτε στη διεκδικητικότητα: Το να είστε διεκδικητικοί σας βοηθά να εκφράζετε τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας με σεβασμό, χωρίς να είστε επιθετικοί ή υποτακτικοί. Έτσι, μπορείτε να αντισταθείτε στην εξωτερική πίεση και να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας.
- Μην δικαιολογείτε υπερβολικά τον εαυτό σας: Οι χειριστικοί άνθρωποι συχνά προσπαθούν να σας κάνουν να νιώθετε ενοχές για τις αποφάσεις σας. Δεν χρειάζεται να δίνετε εξηγήσεις, ειδικά όταν δεν νιώθετε άνετα.
- Αναπτύξτε ένα δίκτυο υποστήριξης: Το να έχετε φίλους, συγγενείς ή συναδέλφους που τους εμπιστεύεστε και σας στηρίζουν συναισθηματικά είναι πολύ σημαντικό. Αυτό το δίκτυο μπορεί να σας βοηθήσει να παραμείνετε συναισθηματικά υγιείς και προστατευμένοι.
- Αφιερώστε χρόνο για να σκεφτείτε: Αν αισθάνεστε ότι κάποιος προσπαθεί να σας χειραγωγήσει, σκεφτείτε πριν ενεργήσετε. Μην αντιδράτε αμέσως αν νιώθετε πίεση, καθώς η χειραγώγηση συχνά βασίζεται στην αίσθηση του επείγοντος.
- Ζητήστε βοήθεια: Αν η χειραγώγηση είναι επαναλαμβανόμενη ή αν σας επηρεάζει πολύ, η συνεργασία με έναν θεραπευτή μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τη δυναμική της σχέσης και να μάθετε τρόπους για να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας. Αν χρειαστεί, ίσως να είναι και η στιγμή να απομακρυνθείτε από τη σχέση.
- Αποφύγετε τις ατελείωτες συζητήσεις: Αυτό είναι ένα βασικό σημείο. Οι χειριστικοί άνθρωποι συχνά προσπαθούν να σας παρασύρουν σε ατελείωτες συζητήσεις που αποσπούν την προσοχή από αυτό που πραγματικά διακυβεύεται. Αν δεν υπάρχει εποικοδομητικός σκοπός στη συζήτηση, είναι καλύτερο να θέσετε όρια και να βγείτε από αυτή τη δυναμική. Αν είναι εφικτό, δημιουργήστε ακόμη και φυσική απόσταση - απομακρυνθείτε αν πρόκειται για συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο.
