Το χαμένο πορτρέτο του Ρεμπώ γίνεται αντικείμενο «μάχης» σε δημοπρασία κάνοντας παγκόσμιο ρεκόρ πώλησης
Ένα ενθύμιο μιας από τις πιο θυελλώδεις σχέσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας ήρθε ξανά στο φως, ύστερα από 130 χρόνια, εκκινώντας το ενδιαφέρον του κοινού και ιδίως των συλλεκτών.
Το τρυφερό πορτρέτο που σχεδίασε ο Πωλ Βερλαίν για τον φίλο και σύντροφό του Αρθούρο Ρεμπώ σε ηλικία 17 ετών με τα αρχικά P.V, επιλέχθηκε από τον ίδιο για να κόσμησει το εξώφυλλο των «Poésies Complètes», του συνόλου των ποιημάτων του Ρεμπώ, τα οποία εκδόθηκαν μετά θάνατον από τον εκδοτικό οίκο Léon Vanier, το 1895. Η εικόνα αυτή είναι η πιο οικεία αναφορικά με το ύφος και την αίσθηση που άφηνε ο Ρεμπώ, ως ο εξεγερμένος πλάνητας, που πρωτοεμφανίστηκε στο Παρίσι. Αργότερα ανατυπώθηκε αμέτρητες φορές στις λογοτεχνικές επιθεωρήσεις του 19ου αιώνα. Η τύχη του και ο κάτοχός του αγνοούνταν για καιρό.
Το σκίτσο, το οποίο μέχρι πρότινος παρέμενε καλά κρυμμένο σε ιδιωτικές συλλογές, πωλήθηκε στη δημοπρασία του ιστορικού οίκου δημοπρασιών Hôtel Drouot στις 2 Δεκεμβρίου έναντι 585.000 ευρώ, ποσό αστρονομικό, εφάμιλλο θα έλεγε κανείς του ταλέντου του ποιητή… Ο ιδιώτης που το απέκτησε παρέμεινε κι εκείνος ανώνυμος…
Ανατρέχοντας στα τελευταία ίχνη του, μετά τη δημοσίευση των πολυθρύλητων απάντων του ποιητή, πιθανολογείται ότι το σκίτσο διέσωσε η χήρα του Vanier, ενώ αργότερα άλλαξε χέρια περνώντας στον γιο του μεγάλου συλλέκτη Paul-Louis Weiiler, ο οποίος με τη σειρά του το δώρισε σε έναν επιφανή φιλότεχνο, τον Hugues Gall.
Το έργο βρέθηκε στο κτήμα του Gall, μιας σημαντικής προσωπικότητας στον χώρο του θεάτρου και των τεχνών της Γαλλίας, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του οίκου δημοπρασιών Tessier & Sarrou & Associés, που κατέγραψε τα υπάρχοντα του οικήματος.
Ο Gall διετέλεσε επικεφαλής του Grand Théâtre de Genève, Διευθυντής της Όπερας του Παρισιού, ενώ από το 2008, ήταν διευθυντής του Ιδρύματος Claude Monet στο Giverny, του ονειρικού τόπου, όπου δημιουργήθηκαν οι πίνακες του Monet με τα νούφαρα. Ο Gall οποίος έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Μάιο σε ηλικία 84 ετών, είχε συγκεντρώσει μια σειρά από εκλεκτά αντικείμενα και αντίκες, όπως χαρακτικά του Jean Cocteau, vintage δερμάτινες αποσκευές του Louis Vuitton, ασημένια σερβίτσια από τη Ρωσσία, αρχαϊκά μενταγιόν από τη Σικελία ή έπιπλα της Art Nouveau… Όμως, ο μεγαλύτερος θησαυρός ανάμεσα στα φανταχτερά αποκτημάτα του ήταν ένα φύλλο χαρτί με μια μεγάλη ιστορία…
Το σκαρίφημα από καφέ μελάνι με την επιγραφή «από μνήμης…» ήταν ένας μικρός φόρος στον νεαρό ποιητή, που συντάραξε την τακτοποιημένη ζωή του 28χρονου Βερλαίν και άφησε μια ανάμνηση ανεξίτηλη. Αποτυπώνει τον αναιδή νεαρό μποέμ με την πυρετώδη πένα και το ανησυχαστικό πνεύμα, περιπλανώμενο με τα μακριά του ξέμπλεκα μαλλιά, την πίπα στο στόμα και τα χέρια στις τσέπες, την εποχή ακριβώς που συνέγραψε το «μεθυσμένο καράβι» και το «μια εποχή στην κόλαση». «Τραβούσα πέρα, μες στις τρύπιες τσέπες οι γροθιές μου, το πανωφόρι γινόταν κι αυτό ιδανικό», γράφει στο ποίημά του «η μποέμικη ζωή μου» (Ma bohème) και το σκίτσο αυτό μοιάζει με πειστήριο της κοσμοθεωρίας του…
Ο εκτιμητής Ambroise Audoin, που δήλωσε στη Figaro, ότι ο Ρεμπώ και ο Βερλαίν «είναι σημαντικότατες μορφές της γαλλικής κουλτούρας και πηγή εθνικής υπερηφάνιας», υπολόγισε την τελική του αξία στις 100.000 με 200.000. Όμως, το τελικό αποτέλεσμα ξεπέρασε κατά πολύ κάθε προσδοκία.
Το σκίτσο αυτό μαζί με το ομαδικό ζωγραφικό πορτρέτο “Corner of a table” του Henri Fantin-Latour και την πιο καθωσπρέπει φωτογραφία του Ρεμπώ από τον Étienne Carjat είναι τα λιγοστά τεκμήρια, που τον αιχμαλωτίζουν στη νιότη, τότε που έγινε ο λόγος για να επινοηθεί ο όρος «τρομερό παιδί» (enfant terrible) των γραμμάτων, για τον αιώνιο έφηβο με το σπινθηροβόλο πνεύμα, που προκαλούσε ακραίες αντιδράσεις με την παραδοξότητα και την ευφυία του.
Το σκίτσο, που φτιάχτηκε μερικές εβδομάδες πριν ο Βερλαίν να εγκαταλείψει τη συζυγική εστία για συγκατοικήσει με τον Ρεμπώ, τον Ιούλιο του 1872, λειτουργεί σαν μια «ζωντανή μαρτυρία» για αυτή τη μοιραία περίοδο της ένωσης των δύο ποιητών. Ο Βερλαίν μαζί με τον Ρεμπώ εγκαταλείπει το Παρίσι αναζητώντας την έμπνευση στις Βρυξέλλες και το Λονδίνο, ένα ταξίδι που θα σφυρηλατήσει την ταραχώδη τους σχέση. Ο Ρεμπώ που θα κινδυνεύσει να χάσει τη ζωή του από τον Βερλαίν μετά τον χωρισμό τους παρέμεινε πιστός μόνο στην μποέμικη ψυχή και το τυχοδιωκτικό του πνεύμα.
Ο Ρεμπώ πάνω απ’ όλα ήταν ο καταραμένος ποιητής, που αποκήρυξε τον καθωσπρεπισμό και τις συμβάσεις γύρω του, με τα ποιήματά του να «τορπιλίζουν» το λογοτεχνικό κατεστημένο. Ήταν ο «ποιητής της εξέγερσης και μάλιστα ο σημαντικότερος απ’ όλους», όπως ανέφερε ο Αλμπέρ Καμύ.
Και γιατί παραμένει τόσο επίκαιρος και σήμερα; Γιατί κατάφερε κάτι σπάνιο. Να δημιουργήσει την πιο ισχυρή εντύπωση, χωρίς καν να το επιδιώξει…
Ο ποιητής ήταν ένας «πνευματικός αναρχικός», όπως τον αποκαλεί στα Πρωτόγραφα για τον Αρθούρο Ρεμπώ, ο βιογράφος του Paterne Berrichon, που κινούνταν ανάμεσα «στην ανταρσία και στην αγιότητα», την ασκητική υποταγή στην τέχνη του.
Ο Ρεμπώ στα 19 του εγκατέλειψε οριστικά την ποίηση και δεν έγραψε ποτέ ξανά ούτε έναν στίχο σε όλη του τη ζωή. Κι όμως, τη σημάδεψε για πάντα…
