Πήγαμε στην πολυσυζητημένη έκθεση «Diva!» -Η μαγεία του ιταλικού ταπεραμέντου στο Μουσείο Ηλίας Λαλαούνης
Η νέα έκθεση στο Μουσείο Ηλίας Λαλαούνης, DIVA! Italian Glamour in Fashion Jewellery, αναδεικνύει τη λαμπερή ιστορία του ιταλικού κοσμήματος μόδας.
DIVA! Το επιφώνημα που κλείνει μέσα του τον θαυμασμό για το εξωπραγματικό όμορφο συνδέει το γυναικείο κάλλος με την αγάπη για το κόσμημα προέλευσης ιταλικής... Το Μουσείο Κοσμήματος Ηλίας Λαλαούνης σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιταλίας φιλοξενεί μία περιοδική έκθεση-φόρο τιμής στην ιταλική finesse και τη grandiose μαεστρία των Ιταλών κοσμηματοποιών, διατρέχοντας τις δεκαετίες που καθόρισαν τη διαμόρφωσή του από το ’50 έως και σήμερα, παρουσιάζοντάς μας ένα πανόραμα της ιταλικής αίγλης και στο «κόσμημα μόδας»…
Όπως και η μόδα ευρύτερα, έτσι και το κόσμημα είναι ένας «καθρέφτης» που απεικάζει τις ζυμώσεις μιας ολόκληρης εποχής. Η Alba Cappellieri, υπεύθυνη για την έκθεση, Καθηγήτρια Σχεδιασμού Κοσμήματος της Πολυτεχνικής Σχολής του Μιλάνο και συνεπιμελήτρια στο Μουσείο Κοσμήματος της Vicenza εστιάζει ακριβώς σε αυτή την υπόσταση του κοσμήματος ως δείκτη αισθητικών και κοινωνικών μεταβολών.
Η έκθεση Diva! μας εισάγει στην τέχνη της ιταλικής κοσμηματοποιίας που αντανακλά την αισθητική μιας διαρκώς εξελισσόμενης κοινωνίας, ιχνηλατώντας τις μεταμορφώσεις του στιλ, καθώς και τη θέση και τις κατακτήσεις της γυναίκας σε αυτήν. Το ιταλικό κόσμημα είναι ένα «πολιτιστικό αγαθό, και όχι απλώς ένα ευτελούς σημασίας διακοσμητικό, εξωραϊστικό στοιχείο, αφού εκπροσωπεί μια εποχή, συνθέτοντας τις ρίζες και τις αξίες της ιταλικής κουλτούρας», όπως διαβάζουμε στην εισαγωγή της έκθεσης.
Διεθνείς αυθεντίες στον χώρο του κοσμήματος, ανεξάρτητοι καλλιτέχνες αλλά και αναδυόμενα ταλέντα συνομιλούν μέσα από τις διαζευκτικές τους δημιουργίες με κοινό τους σκοπό να αναδείξουν την αριστεία και την ανώτερη δεξιοτεχνία του ιταλικού “costume jewelry”, του εμπορικού κοσμήματος από προσιτά υλικά. Από τα αρχειακά σχέδια συλλογών υψηλής ραπτικής και τις δημιουργίες οραματιστών με το δικό τους ξεχωριστό εννοιολογικό υπόβαθρο, κάθε κόσμημα μοιάζει να ανήκει σε ένα ιδιότυπο σύμπαν… Τα cabinets de curiosités της αίθουσας του δευτέρου ορόφου κλείνουν δεκαετίες της ιστορίας και της εξέλιξης της τέχνης του κοσμήματος και της αντίληψης της ομορφιάς στις φωτισμένες προθήκες τους.
Στο πρώτο τμήμα της έκθεσης η περιήγηση ξεκινά με τη χρυσή εποχή του ιταλικού γκλάμουρ, τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, τότε που κατοχυρώθηκε η παγκοσμίως αναγνωρισμένη “Made in Italy” χειροποίητη δημιουργία. Η μεταπολεμική ανοικοδόμηση, η ανόρθωση της ιταλικής κοινωνίας και η ανάγκη για ευημερία και καλαισθησία έθεσαν σε κίνηση μια σειρά από πρωτοβουλίες, που έδωσαν ώθηση στην καλλιτεχνική έκφραση. Κομβικά σημεία το πρώτο σόου υψηλής ραπτικής, που διοργανώθηκε στη Βίλα Τορινιάνι της Φλωρεντίας από τον σχεδιαστή Τζιοβάνι Μπατίστα Τζιορτζίνι στις 12 Φεβρουαρίου 1951, προωθώντας για πρώτη φορά την ιταλική μόδα και τα μοναδικά αξεσουάρ της. Στη συνέχεια στην 9η Τριενάλε του Μιλάνο, αρτιστίκ κοσμήματα σχεδιαστών μόδας, μαζί με σχέδια από πολύτιμα μέταλλα και λίθους παρουσιάσθηκαν πλάι σε αρχιτεκτονικά σχέδια, παγιώνοντας μια νέα ολοκληρωμένη αντίληψη του σύγχρονου design. Το κόσμημα μπαίνει στην εποχή της μαζικής αναπαραγωγιμότητας και γίνεται μια «γέφυρα» ανάμεσα στις διακοσμητικές τέχνες και το βιομηχανικό σχέδιο.
Τα ευφάνταστα κοσμήματα γίνονται σύμβολα του εκδημοκρατισμού της μόδας, μιας ισότιμης συμμετοχής στο ωραίο για κάθε γυναίκα, προσιτά όχι μόνο στις επώνυμες πελάτισσες των φημισμένων ατελιέ αλλά και στις καθημερινές κυρίες που τα θαυμάζουν και, πλέον, μπορούν να τα αποκτήσουν στα μεγάλα πολυκαταστήματα.
Η «θεϊκή παρουσία» της υπέρκομψης, κινηματογραφικής ηρωίδας της ντόλτσε βίτα έχει τα «διακριτικά» της, που ενισχύουν την άφταστη γοητεία της... Όπως οι κρυστάλλινοι καταρράκτες από χάντρες του σχεδιαστικού διδύμου των αδερφών Coppola e Toppo για τον οίκο Emilio Pucci, που συναντούμε στην έκθεση.
Κι ύστερα μετά την bohemian λιτότητα των ‘70s και τα χαϊμαλιά των παιδιών των λουλουδιών έρχεται η εξεζητημένη δεκαετία του ’80 και η άνοδος του prêt-à-porter. Η συστηματοποίηση της εποχικότητας των κολεξιόν, η ποικιλία και ο πειραματισμός με τα χρώματα των λίθων, η εμπορική στρατηγική μιας χαρακτηριστικής μάρκας και η προώθηση μέσα από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας μεταμορφώνουν την εικόνα του κοσμήματος και την ευρεία απήχησή του. Το γόητρο του σχεδιαστή μόδας ενισχύεται μέσα από τα μοναδικά σχέδια των κοσμημάτων του. Η συγκρατημένη κομψότητα του Giorgio Armani, τα χιουμοριστικά παιγνιώδη κομμάτια του Moschino, τα μεγαλόπρεπα χρυσά σχέδια του Correani για τον Versace, το αέναο παιχνίδι των χρωμάτων του Missoni και τα γεωμετρικά παιχνίδια της Krizia είναι συστατικά της ταυτότητάς τους με το κόσμημα να αποτελεί προέκτασή τους.
Ανατρέχοντας ξανά στο ιστορικό πλαίσιο, η Cappellieri εξηγεί το πώς νευραλγικά γεγονότα, όπως το Κραχ του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης το 1987, η Πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 και ο Πόλεμος του Κόλπου το 1991, σηματοδότησαν το τέλος της επιδεικτικής χλιδής, προκαλώντας μια αναδίπλωση και στρέφοντας το ενδιαφέρον προς το μέτρο και τον μινιμαλισμό. Το γνωστό αξίωμα του μεγάλου αρχιτέκτονα Mies Van Der Rohe, “less is more” υιοθετήθηκε και στην προσέγγιση του κοσμήματος, με τους ουδέτερους τόνους και τις συγκρατημένες φόρμες να κυριαρχούν τη δεκαετία του ’90.
Στον απόηχο του μεταμοντέρνου και με την έλευση της νέας χιλιετίας, η άνοδος του Internet, των νέων ψηφιακών τεχνολογιών και του 3D printing, ενισχύει τον δημιουργικό πλουραλισμό. Μια νέα γενιά σχεδιαστών τονώνει τη σύλληψη και την κατασκευή κοσμημάτων με μια ανανεωμένη οπτική γλώσσα, προτείνοντας ένα διαφορετικό αφήγημα για κάθε brand.
Πέρα από τη γνώση και τη χρονική τοποθέτηση πίσω από κάθε δημιουργία, βέβαια, η αισθητηριακή απόλαυση και η ενστικτώδης έλξη προς τα κοσμήματα της έκθεσης και την αυθόρμητη παρατήρησή τους δεν παύει να έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο…
Το πεδίο του φανταστικού και τα σημεία αναφοράς είναι συναρπαστικά και ανεξάντλητα. Σχέδια εμπνευσμένα από ιέρειες της έβδομης τέχνης όπως η Grace Kelly ή η θρυλική χορεύτρια των ‘20s Josephine Baker, γυάλινες χάντρες από φυσητό γυαλί, πέτρες Murano και tribal μάσκες, βυζαντινοί σταυροί των Dolce & Gabbana και αναθήματα με Μαντόνες, που πρεσβεύουν τη σιτσιλιάνικη ευσέβεια… Πλισέ κοσμήματα που μιμούνται τις κινήσεις του υφάσματος και των πτυχώσεων… Γραμμικά σχέδια και φουτουριστικά κομμάτια από μέταλλο που θυμίζουν περιβολή πανοπλίας… Σύρμα πλεγμένο σαν νήμα μακραμέ και βαρύτιμα άνθη παγωμένα στον χρόνο με πλεξιγκλάς και Swarovski. Περίτεχνες κουαφ και νικηφόρα στεφάνια. Γκόθικ νεομπαρόκ νεκροκεφαλές με λαμπερό φινίρισμα… Σμάλτο με χρυσόσκονη, το σεληνιακό χρώμα από το φίλντισι και οι σχηματισμοί της αρ ντεκώ… Εκκεντρικά περιδέραια όμοια με μεγαλόπρεπους γιακάδες, μέρος μιας αυτοκρατορικής αμφίεσης…Χρυσοποίκιλτα έντομα και μιμήσεις διακλαδώσεων, λαμπεροί φοίνικες και πλέγματα άνθεων από τη χλωρίδα και τον φυσικό κόσμο… Και μαζί οι ποιητικές ονομασίες τους, όπως το earcuff “Tremblant”, ένα κόσμημα του αυτιού που «τρεμοπαίζει» και αναλύεται σε χιλιάδες ιριδισμούς… Όλα αυτά τα αντιφατικά στολίδια συμπλέκονται και συνυπάρχουν παράλληλα και συνάμα αντικριστά, καλώντας τους επισκέπτες να επιλέξουν… Εντυπωσιακά ή εσωτερικά με όχημά τους τη λάμψη ή τη σκέψη, τα κοσμήματα της έκθεσης DIVA! κεντρίζουν τη φαντασία και εμπνέουν…
Πληροφορίες:
Επιμέλεια έκθεσης: Dr. Alba Cappellieri, Beatrice Rossato, Livia Tenuta, Susanna Testa
Διάρκεια:6 Νοεμβρίου - 31 Δεκεμβρίου 2024
Μουσείο Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη, Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων, www.lalaounis-jewelrymuseum.gr
