Flights of fancy: Η ατομική έκθεση της Jackie Berridge είναι ένα καταφύγιο της τραυματισμένης αθωότητας
Το να εκτιμήσεις ένα έργο τέχνης εκ των πραγμάτων φέρει πάντα κάτι το υποκειμενικό.
Η επινόηση, όμως, μιας οπτικής γλώσσας με κώδικες που αγγίζουν μνήμες των παιδικών χρόνων, κουβαλώντας ισχυρά μηνύματα είναι μια κατάκτηση που δεν μπορείς παρά να παραδεχθείς.
Η Jackie Berridge είναι αναγνωρισμένη καλλιτέχνης και εικονογράφος με διεθνή παρουσία και ιδιαίτερους δεσμούς με την Ελλάδα. Η Βρετανή καλλιτέχνης εκθέτει σταθερά στη Γκαλερί ENIA, ενώ συμμετέχει και σε συλλογικές συναντήσεις, όπως η διεθνής φουάρ της ανεξάρτητης καλλιτεχνικής σκηνής- Platforms Project, που παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο στο Καπνεργοστάσιο.
Η νέα της σειρά έργων υπό τον τίτλο «Flights of fancy» εμπλέκει την αθωότητα και τη νοσταλγία με ένα λανθάνον αίσθημα απειλής, με έναν τρόπο απαλό, σαν να καλείσαι να αποκωδικοποιήσεις παιδικές ζωγραφιές και όσα υποδόρια τις στοιχειώνουν.
Η καλλιτέχνιδα απεικονίζει τόπους απόδρασης, με τη δική της ιδιοσυγκρασία, όπου το whimsical ύφος πλήττεται από ένα διαρκές αίσθημα κινδύνου. Οι «μικροσκοπικές ιστορίες της, αφηγήσεις χαράς και λύπης» σκιάζονται από μελανές αποχρώσεις και σημεία, που υποδηλώνουν το σκοτάδι. Η Berridge, επηρεασμένη από τα γεγονότα στην Ουκρανία και στη Γάζα, όπως διαβάζουμε στο κείμενο της επιμέλειας, επιχειρεί να «δημιουργήσει χώρους που παρέχουν ένα καταφύγιο, να αλλάξει το τέλος της ιστορίας». Όμως, αναπόφευκτα το ειδυλλιακό έχει μεταμορφωθεί σε ένα μέρος συνείδησης της πραγματικότητας. Σε αλλοτινούς τόπους της Εδέμ ενυπάρχει, πλέον, η γνώση του κινδύνου, όπως μπορούμε να διακρίνουμε από τα ζωγραφισμένα μάτια στους θάμνους και στα βουνά, που παρατηρούν, σε μια στάση διαρκούς ετοιμότητας και επόπτευσης.
Όπως η ίδια έχει δηλώσει και σε συνέντευξη της στο παρελθόν τα έργα της «αντιπροσωπεύουν έναν κόσμο εσωτερικό και ταυτόχρονα εξωτερικό, έναν τόπο του ονείρου, ένα άσυλο ή ένα μέρος αιχμαλωσίας και εγκλεισμού. Ενώ οι ένοικοι των έργων της βρίσκονται μια ανάσα κοντά, παραμένουν μοναχικοί και ξέχωροι μεταξύ τους. Πέρα από την παιγνιώδη τους επιφάνεια, τα έργα καλούν τον θεατή να κοιτάξει κάτω από αυτή…».
Σε κάθε ταμπλώ οι λεπτομέρειες είναι οικείες και τρυφερές, όμως εδώ αποτυπώνουν το τραύμα της ανθρώπινης ψυχής, σκάβοντας βαθιά και συναντώντας το παιδί, που παίζει κρυφτό με τους εφιάλτες του. Οι μορφές από anime με τα μεγάλα αθώα τους μάτια, οφείλουν να επαγρυπνούν για την επιβίωσή τους στο φαινομενικά γαλήνιο τοπίο με τα ζωηρά χρώματα.
Η εμπιστοσύνη, ίδιον της αθωότητας έχει χαθεί… Χρειάζεται να ξεχωρίσεις ποιος είναι ο Μεγάλος Φιλικός Γίγαντας και ποιος το πραγματικό τέρας… Κλεισμένες στον εαυτό τους, οι μορφές δεν στρέφονται η μία στην άλλη για βοήθεια…
Το περιβάλλον, που θυμίζει γραφικά από videogames προσφέρει μια παραμυθένια οπτική ως πρώτο επίπεδο ανάγνωσης. Όμως, καθετί χρειάζεται να υπερβεί τα δικά του εμπόδια για να αλλάξει επίπεδο… Κοιτάζοντας από κοντά τις λεπτομέρειες συναντάς μορφές υβριδικές και αναπάντεχες αντιθέσεις, με αναφορές από την ποπ κουλτούρα. Πορσελάνινες φιγούρες, κουκλάκια-μινιατούρες, υβριδικές μορφές-ενθύμια μιας περασμένης παιδικότητας, δημιουργούν ένα αίσθημα του οικείου, μια καλοδεχούμενη εγγύτητα. Κίτρινες φιγούρες Lego, σγουρομάλλικα προβατάκια, τα Powerpuff girls και καλομαθημένα poodles του καναπέ εντοπίζονται διάσπαρτα σε έναν κόσμο αχανή και περιγραφικό, που μοιάζει με υφαντό ή τοιχογραφία από τα άγρια δάση και τη φύση της Ινδίας με μικρά κτίσματα-φωλιές και κωνικές καλύβες Chhatri, παραδοσιακά καταφύγια από τον ήλιο.
Στα τοπία της Berridge συναντούμε νεραἵδένια πλάσματα, εκκεντρικές πορσελάνινες κούκλες και μορφές που ίπτανται στον μπλε ουρανό, το χρώμα του ασυνειδήτου σαν μια ανεστραμμένη θάλασσα… Μικρά ελαφάκια, που συμβολίζουν τον κύκλο της ζωής ή εξαγνίζουν τον χώρο λαμβάνοντας τον ρόλο του προστάτη, συνυπάρχουν με παγιδευμένα γαἵδουράκια, σύμβολα του μόχθου και της εγκαρτέρησης, ανακαλώντας την ταινία “Au hasard Balthazar”, του Robert Bresson.
Ψυχεδελικά ανθρωπάκια, που θυμίζουν τα γνώριμα έργα του Keith Haring των ‘80s γλιστρούν σε λιβάδια με τα χέρια τους υψωμένα, δίχως να μπορείς να διακρίνεις αν είναι ξέγνοιαστα και ελεύθερα ή σε στάση ικεσίας για βοήθεια. Ένα τεράστιο δέντρο που θα μπορούσες να αναζητήσεις ασφάλεια στη σκιά του, δεν είναι παρά ένα απόκοσμο σκιάχτρο που θυμίζει μια μηχανική κούκλα-κλόουν, σαν να ξεπήδησε από κάποιο ατμοσφαιρικό θρίλερ.
Ο Red από τα angry birds είναι ένας παράταιρος κούκος, κλεισμένος στο ξύλινο κουτί του ρολογιού παρά τη θέλησή του, ενώ ο Pikachu στο έργο “Float with me to distant lands again”, προβάλλει στο παράθυρο ενός σπιτιού συνοφρυωμένος με σταυρωμένα τα χέρια, προειδοποιητικά σαν φρουρός. Τα σύμβολα της παιδικής ηλικίας έχουν μια άλλη ιδιότητα, καλώντας τον θεατή σε μια στάση συναγερμού.
Στο έργο “Ophelia and the Octopus”, ένα μικρό κορίτσι, πλέει ως άλλη Οφηλία στο ποτάμι ενώ κοντά της στέκει έτοιμο ένα κρυστάλλινο φέρετρο του παραμυθιού γεμάτο λουλούδια… Αλλού μια μητρική φιγούρα κείτεται ξαπλωμένη και ακούνητη στο πάτωμα με τα τρία παιδιά της…
Ο τρελοκαπελάς δεν περιδιαβάζει αμέριμνος τη χώρα των θαυμάτων. Από το κρησφύγετό του περιπολεί με το κιάλι του ευθεία στο δάσος, ζυγιάζοντας τον χώρο για κρυμμένους εχθρούς. Το μικρό μου πόνυ έχασε τον δρόμο του για τη φτερωτή κοιλάδα και σκεφτικό κρύβεται από έναν μπαμπούλα που καιροφυλακτεί σε απόσταση αναπνοής, ενώ τα φαντασματάκια του pacman συνεχίζουν τις λαβυρινθώθεις τους διαδρομές, προσπαθώντας να κλέψουν ζωές... Μια μικρή poupée με τις ξανθές της μπούκλες, είναι μια ανήμπορη μαριονέττα, παραδομένη στα δεσμά της…
Το αίσθημα που σου αφήνουν τα έργα είναι αυτό μιας βόλτας με καρουσέλ, που, όμως, κρύβει πολλαπλές παγίδες και κακομεταχείριση, όπως η ίδια η ζωή.
Η Jackie Berridge αναζητά έναν ξανακερδισμένο τόπο γαλήνης και ασφάλειας, όπου αναπόφευκτα μέσα του παρεισφρέει η βία οι εκπρόσωποί της.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως και τις 22 Φεβρουαρίου 2025.
ENIA GALLERY, Μεσολογγίου 55, Πειραιάς
