«Είσαι μια Κάρεν»: Ένα συνηθισμένο όνομα στην Αμερική είναι πλέον συνδυασμένο με τον ρατσισμό και την προκατάληψη
Πώς ένα όνομα έφτασε να έχει τόσο αρνητική χροιά και να έχει συνδεθεί με έννοιες όπως ο ρατσισμός και η προκατάληψη;
Το Urban Dictionary περιγράφει μια τυπική Κάρεν ως μια γυναίκα λευκή, μεσήλικη, με καρέ. Ψηλομύτα και νευρική. Εκείνη που με το παραμικρό ζητά από έναν υπάλληλο να μιλήσει με έναν υπεύθυνο, επειδή για παράδειγμα τους τελείωσε η φέτα στο σούπερ μάρκετ ή δεν έχουν φτάσει ακόμα τα παπούτσια που «υποτίθεται ότι θα έφταναν σε 1-3 εργάσιμες κι έχουν περάσει ήδη 4». Είναι η ίδια που θα φωνάξει την αστυνομία επειδή έχεις λίγο πιο δυνατά τη μουσική στις 11 και 10 ή επειδή θα δει ένα παιδί αφρικανικής καταγωγής να πουλά λεμονάδα σε κοντινή απόσταση από το σπίτι της (ένα παράδειγμα που φέρνουν συχνά τα αμερικανικά μέσα). Στην ελληνική κουλτούρα φανταστείτε το αντίστοιχο της κυρίας που δεν κάθεται δίπλα σε αλλοδαπό στο μετρό.
Είχα πετύχει και εγώ μια Κάρεν πρόσφατα. Καστανή. Ήμουν στο προαστιακό και γυρνούσα από Κιάτο στην Αθήνα. Όλοι στο τρένο με μάσκες εκτός από ένα ζευγάρι Ελλήνων με το μωρό τους κι έναν αλλοδαπό. Έρχεται λοιπόν κάποια στιγμή η ελεγκτής και ρωτά τον αλλοδαπό άνδρα γιατί δε φοράει μάσκα. Πριν προλάβει κανείς από τους υπόλοιπους να του δώσει μια από τις δικές του, η ίδια τον κατέβασε πριν ξεκινήσει το τρένο. Και καλώς έπραξε θα μου πείτε. Ναι, αλλά όταν της τόνισα ότι το ζευγάρι Ελλήνων που καθόταν δίπλα μου επίσης δε φορούσε μάσκα, έκανε πως δε με άκουσε. Μόνο όταν και οι υπόλοιποι ξεκίνησαν να της φωνάζουν, γύρισε και απάντησε «Έχουν μωρό». Ε και; Αυτός δε θα έπρεπε να είναι ένας επιπλέον λόγος για να φανούν πιο υπεύθυνοι;
Κάρεν είναι αυτή που παραπονιέται για τη νέα γενιά, ενώ η ίδια μπορεί να μη δούλεψε ποτέ στη ζωή της ή να τη βόλεψε ο κουμπάρος του θείου της στο δημόσιο. Αυτή που αρνείται να βάλει μάσκα στην εκκλησία ή αυτή που θα στείλει το παιδί της χωρίς μάσκα στο σχολείο ή πιστεύουν ότι κορωνοϊός είναι κατασκευασμένος ή ψέματα -γιατί «ξέρεις εσύ κανέναν που να έχει νοσήσει;». Αυτή είναι γνωστή ως Coronavirus Karen.
Παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο meme ακούγεται πιο πολύ από τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ και ύστερα, η «Κάρεν» γεννήθηκε πριν από μερικά χρόνια, όπως αναφέρει δημοσίευμα του BBC. Ο όρος ξεκίνησε να χρησιμοποιείται από Αφροαμερικανούς προκειμένου να σατιρίσουν τα φαινόμενα ρατσισμού και διάκρισης τα οποία αντιμετώπιζαν είτε λόγο του χρώματος του δέρματός τους είτε λόγω της κοινωνικής θέσης τους. Υπάρχει και η ανδρική βερσιόν της Κάρεν, ο Κεν -αν και λιγότερο δημοφιλής.
Και πώς συνδέθηκε το εν λόγω meme με τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ και το κίνημα Black Lives Matter; Στις 25 Μαΐου ο Αφροαμερικανός παρατηρητής πουλιών Κρίστιαν Κούπερ περπατούσε στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης και συνάντησε μια γυναίκα ονόματι Έιμι Κούπερ, η οποία άφησε το σκυλί της χωρίς λουρί, σε μια περιοχή του πάρκου, όπου ήταν απαραίτητο. Της ζήτησε λοιπόν να ξαναβάλει το λουρί και η απάντησή της ήταν να καλέσει την αστυνομία, λέγοντας «είναι εδώ ένας Αφροαμερικανός άνδρας που απειλεί τη ζωή μου». Ο Κούπερ βιντεοσκόπησε το περιστατικό, η αδερφή το δημοσίευσε στο Twitter και σε λίγη ώρα είχε κάνει τον γύρο του κόσμου. Από τότε η συγκεκριμένη είναι γνωστή ως «Central Park Karen». Η γυναίκα απολογήθηκε δημόσια, ωστόσο απολύθηκε από τη δουλειά της και έχασε προσωρινά την κηδεμονία του σκύλου της.
Όπως αναφέρει το BBC, την ίδια μέρα, ο Τζορτζ Φλόιντ δολοφονήθηκε από αστυνομικούς, κάτι που οδήγησε τελικά στη σύνδεση των «Κάρεν» αυτού του πλανήτη με την ευρύτερη έννοια του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας.
Από τότε, πολλά ανάλογα περιστατικά έγινε viral. Παράδειγμα η «Κάρεν» που φώναξε την αστυνομία όταν είδε έναν Αφροαμερικανό να γράφει με κιμωλία το σύνθημα «Black Lives Matter» στην είσοδο ενός σπιτιού. Η ίδια είπε ότι εκείνη τη στιγμή ο άνδρας εγκληματούσε, λέγοντας ψέματα ότι γνωρίζει τους ιδιοκτήτες. Δεν ήξερε όμως ότι το σπίτι ανήκε στον ίδιο. Το βίντεο μετρά εκατομμύρια προβολές, με αποτέλεσμα οι αγοραστές να μποϊκοτάρουν την εταιρία της με προϊόντα ομορφιάς και να απολύσουν τον σύζυγό της, ο οποίος ήταν επίσης παρών στο περιστατικό. Το ζευγάρι απολογήθηκε δημόσια.
Άλλο παράδειγμα η «Κάρεν» του εμπορικού, η οποία έκατσε με το ζόρι στο καπό του αυτοκινήτου μιας παρέας κοριτσιών, για να τις εμποδίσει να παρκάρουν σε μια άδεια θέση, ώστε να βάλει η κόρη της το δικό της αυτοκίνητο.
Με αυτό το meme ωστόσο να έχει γίνει φτάσει από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη, πολλές γυναίκες πιστεύουν ότι έχει αρχίσει να αποκτά μια δόση σεξισμού και ηλικιακού ρατσισμού και να χάνει το αληθινό του νόημα. Σε ένα κείμενό της για την Guardian, η Hadley Freeman περιγράφει τον όρο «Κάρεν» ως προσβλητικό για τις γυναίκες και ότι πλέον χρησιμοποιείται από τους άνδρες όταν θέλουν να τις αποκαλέσουν σκύλες. «Πρέπει στ’ αλήθεια να τονίσω τον σεξισμό ενός meme για ένα γυναικείο όνομα, το οποίο ξεκίνησε από την πικρία ενός άντρα για την πρώην γυναίκα του και κατέληξε να είναι ένας τρόπος για να πεις σε μια γυναίκα να σκάσει;» αναρωτιέται η αρθρογράφος, γράφοντας μπόλικες γραμμές σχετικά με το πώς μια «λευκή μεσήλικη μητέρα» γίνεται αυτόματα θύμα ενός είδος ρατσισμού, ακόμα και αν απλώς λέει κάτι με λίγη παραπάνω ένταση.
Η απάντηση ήρθε από αρθρογράφο της Washington Post, την οποία λένε όντως Κάρεν, την Αφροαμερικανή Karen Attiah, η οποία αναφέρει ότι η Freeman σχεδόν ξεχνά να αναφερθεί στον φυλετικό ρατσισμό και αν η μαύρη κοινότητα έχει βρει αυτόν τον όρο για να μπορεί να αφυπνίσει το κοινό για τα φαινόμενα ρατσισμού, αυτό δε σημαίνει ότι αυτό είναι σεξιστικό. Παρά το γεγονός ότι το «Κάρεν» είναι γυναικείο όνομα, δεν αποτελεί επίθεση σε λευκές, μεσήλικες γυναίκες -εδικά αφού κατά καιρούς τέτοια παρατσούκλια έχουν κυκλοφορήσει και σε ανδρική βερσιόν (θυμίζουμε ότι το αντίστοιχο ανδρικό παρατσούκλι της Κάρεν είναι ο Κεν) «Και αν νιώθεις καταπιεσμένος, όταν κανείς δε σε καταπιέζει, αυτό είναι συμπεριφοράς μιας “Κάρεν”» καταλήγει η αρθρογράφος.
Η «Κάρεν» γίνεται ταινία
Όπως αποκάλυψε δημοσίευμα του ΤΜΖ, το viral meme της «Κάρεν» θα μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη, με πρωταγωνίστρια την ηθοποιό του «Orange is the new black», Taryn Manning. Η ιστορία θέλει μια λευκή γυναίκα ονόματι Karen White να ξεκινά «πόλεμο» με τους νέους της Αφροαμερικανούς γείτονες.
Παρόλα αυτά, κανείς δεν μπορεί παρά να προβληματιστεί όταν ακούει τόσο διαφορετικές απόψεις. Μήπως, στην προσπάθεια να καταπολεμήσει κανείς τα στερεότυπα, τελικά τα αναπαράγει; Μήπως κινδυνεύουμε να κατηγοριοποιήσουμε μια ολόκληρη ομάδα γυναικών ως ρατσίστριες, χωρίς να είναι όλες στην πραγματικότητα; Μήπως δόθηκε άδικα μια τόσο αρνητική χροιά σε ένα πολύ σύνηθες στην Αμερική όνομα; Ίσως, αν το αραδιάζεις από δω και από κει, χωρίς να ξέρεις την πραγματική του έννοια και προς όλες τις κατευθύνσεις.
Προσωπικά, πιστεύω ότι, πράγματι, η κυρία στο προαστιακό που σας ανέφερα νωρίτερα ήταν μια «Κάρεν». Αλλά σκέφτομαι ότι απλώς έτυχε να ήταν γυναίκα και να υπάρχει αυτή τη στιγμή ένα παρατσούκλι το οποίο να τη χαρακτηρίζει -στο κάτω-κάτω μπορεί σε μερικά χρόνια να μη χρησιμοποιείται πια. Αυτό δε σημαίνει ότι η κοινωνία ξαφνικά τα έχει βάλει με τις λευκές, μεσήλικες γυναίκες ούτε το συμπαθέστατο αυτό όνομα είναι πλέον μισητό. Αν ήταν άνδρας ελεγκτής, κάποιος στην Αμερική μπορεί να τον έλεγε «Κεν», «Τομ», «Άνταμ» ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Προσωπικά, θα είχα πολλά ακόμα επίθετα με τα οποία θα μπορούσα άνετα να τον χαρακτηρίσω.
