Η Μαρία Ιότοβα δεν πρόλαβε να αποχαιρετήσει τον σύζυγό της πριν την πανδημία. Τώρα έχει να τον δει έξι μήνες

Στις 28 Νοεμβρίου του περασμένου χρόνου ήμουν με το σύζυγο μου στο αεροδρόμιο του Κιγκάλι. Εγώ θα πετούσα για Ουάσινγκτον και εκείνος θα επέστρεφε στο σπίτι με το ίδιο ταξί. Καθώς φτάσαμε στην είσοδο του κτηρίου, ένας αστυνομικός ζήτησε τα εισιτήρια μας και σήκωσε την παλάμη του σε ένδειξη “στοπ” μπροστά στο πρόσωπο του συζύγου μου για να δηλώσει ότι δεν έχει δικαίωμα να μπει μέσα εφόσον δε ταξιδεύει.

Γράφει η δημοσιογράφος Μαρία Ιότοβα

Καινούργια μέτρα για τη καλύτερη ασφάλεια των επιβατών. Ο ένστολος εκτόπισε τον άντρα μου από τη γραμμή και με ώθησε να προχωρήσω γιατί καθυστερούσα τις διαδικασίες. Δεν προλάβαμε να αγκαλιαστούμε. Ούτε καν τα βλέμματα μας συναντήθηκαν για μια τελευταία φορά. Σκέφτηκα ότι ήταν καλύτερα έτσι -γλιτώσαμε τον οδυρμό του αποχωρισμού.

Τις περισσότερες φορές, τα πράγματα έρχονται διαφορετικά από ό,τι τα σχεδιάζεις. Όταν η ζωή παίρνει νέα τροπή τείνεις ενστικτωδώς να αντιμετωπίσεις [τη νέα τροπή] ως απογοήτευση. Μια τέτοια αλλαγή πλάνου μπορεί να είναι η μέρα που πήγες να βάλεις ένα ερωτικό γράμμα στο γραμματοκιβώτιο και εκείνη τη στιγμή πέρασε το Λάμπραντορ του γείτονα και σου το άρπαξε από το χέρι, μια απόλυση, ο θάνατος ενός φίλου. Δεν μπορείς να ελέγξεις όλες τις αλλαγές στη ζωή σου, μπορείς όμως να επιλέξεις αν θα τις υπό και από-δεχτείς ή θα αντιστέκεσαι κολυμπώντας αντίθετα στα γεγονότα.

Όταν ο αστυνομικός στο αεροδρόμιο της Ρουάντας ματαίωσε το πλάνο μου για ρομαντικό αποχωρισμό και πήρε από το στόμα μου αποχαιρετιστήρια λόγια που είχα την πρόθεση να πω, δεν είχα την παραμικρή ιδέα ότι θα ερχόταν πανδημία και έξι μήνες μετά δε θα ήξερα ακόμα πότε θα δω τον άντρα μου. Σήμερα, είμαστε όλοι μπροστά σε μια αόριστη, ασαφή αλλαγή -αυτή της ζωής μας μετά την κοινωνική απομόνωση και την καραντίνα. Το γεγονός όμως ότι δεν ξέρουμε ακριβώς τι είναι αυτό που κινδυνεύουμε να χάσουμε από τη προ-πανδημίας ζωής μας είναι που κάνει την αντιμετώπιση της κατάστασης τόσο συναισθηματικά άβολη. Πώς να θρηνήσουμε (και άρα να προχωρήσουμε) κάτι στο οποίο δε μπορούμε να δώσουμε όνομα; “Θέλω όλα να γίνουν όπως πριν. Θέλω την παλιά ζωή μου πίσω” λέμε. Τι σημαίνει όμως αυτό;

Η αλλαγή μπορεί να είναι απροσδιόριστη και ακανθώδης, μπορεί όμως παράλληλα να είναι αυτό που χρειαζόμαστε για να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι, ολοκληρωμένοι ή και ελεύθεροι. Αρκεί να να τη διαχειριστούμε ως εξέλιξη και όχι αδιέξοδο. Πώς; Να μερικές ευεργετικές πρακτικές που με έχουν συνοδεύσει στις πιο απρόοπτες, επώδυνες αλλά και λυσιτελείς αλλαγές της ζωής μου.

Μη μεμψιμοιρείς: Όταν συμβαίνει μια αλλαγή στη ζωή σου, μην αφήσεις τον εαυτό σου να πιστέψει ότι ο κόσμος είναι εναντίον σου -ό,τι έγινε δεν έγινε για να σε διαλύσει. Αντιθέτως, σκέψου ότι από την αλλαγή αυτή κάτι καλό θα προκύψει. Πράγματι, ακόμα και από τα χειρότερα συμβάντα μπορεί να ξεφυτρώσει κάτι καλό. Στη Ρουάντα γνώρισα μια μεσήλικη γυναίκα της οποίας ο μεγαλύτερος αδερφός δολοφονήθηκε ενώ η μικρότερη αδερφή της βιάστηκε και αρρώστησε από AIDS στη γενοκτονία του 1994 κατά των Τούτσι. Με αφορμή τα όσα έχασε κατά τη διάρκεια των πιο σκοτεινών ημερών της ιστορίας της χώρας της, η κυρία Πις (Ειρήνη) ίδρυσε μια οργάνωση που βοηθάει γυναίκες να ανεξαρτητοποιηθούν οικονομικά, να ζήσουν με αξιοπρέπεια και να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Εάν η Πις άφηνε την αδικία της ζωής να τη βασανίζει και τη χρησιμοποιούσε ως δικαιολογία υποταγής και απραξίας, εκατοντάδες γυναίκες και οι οικογένειες τους θα ζούσαν σήμερα χωρίς να να έχουν σταθερό εισόδημα, στέγη, και το σθένος να εγκαταλείψουν τους κακοποιητές άντρες τους.

Ανάτρεξε στο παρελθόν: Κάθε αλλαγή είναι μοναδική όπως και οι επιπτώσεις που έχει στην ψυχολογία μας. Ωστόσο, όταν η αλλαγή μοιάζει με κυκεώνα δυσάρεστων ριζικών σκέψου ότι έχεις ξαναπεράσει αλλαγές και όχι μόνο επιβίωσες αλλά θριάμβευσες. Επομένως τίποτα δε σε εμποδίζει να τα καταφέρεις και αυτήν τη φορά. Ως ζευγάρι, από τα οκτώ χρόνια που είμαστε μαζί με το σύζυγο μου, έχουμε περάσει τα τρία χώρια. Τους πρώτους μήνες της γνωριμίας μας εγώ ήμουν στη Γκάνα και εκείνος στην Αγγλία. Το 2014, το Κορέα-Ελλάδα είχε γίνει Ναύπλιο-Αθήνα, και πιο πρόσφατα τον άφησα στο Μαυρίκιο για να τον βρω στη Ρουάντα λίγο πριν την αλλαγή του χρόνου. Ναι, δεν υπάρχει κανένας άλλος με τον οποίο θα ήθελα να περάσω τη καραντίνα παρά μόνο ο άντρας μου και ο σκύλος μας. Από τη μέρα όμως που ανακοινώθηκε η πανδημία και έκλεισαν τα σύνορα σε αέρα, ενθαρρύναμε ο ένας τον άλλο να εντοπίσουμε τους μηχανισμούς που μας έχουν βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε παρόμοιες αλλαγές στο παρελθόν και επικεντρωθήκαμε στην πυξίδα μας -το στοιχείο εκείνο μέσα μας που παραμένει άκαμπτο ανεξαρτήτως του τι συμβαίνει στο περιβάλλον γύρω μας.

Αντικατάστησε τα αρνητικά συναισθήματα: Όταν συμβαίνουν αλλαγές στη ζωή σου, έρχεται μαζί τους ένας πακτωλός συναισθημάτων. Αναγνώρισε τα, δώσε τους όνομα, συζήτησε τα (έστω και με τον εαυτό σου), μόνο μη τα θάψεις κάτω από το χαλάκι της εξώπορτας. Μερικά από τα πιο συχνά συναισθήματα που φέρνουν στην επιφάνεια οι αλλαγές είναι ο θυμός, οι τύψεις, ο φόβος, η αμφιβολία και η ανυπομονησία να βγεις από αυτήν την κατάσταση το γρηγορότερο -να επανέλθεις στην πραγματικότητα που ήξερες. Άλλαξε το λεξιλόγιο σου όταν διηγείσαι την ιστορία σου και περιγράφεις την αλλαγή, και αντικατάστησε τα αρνητικά συναισθήματα με εποικοδομητικές αξίες όπως ευθύνη, συγχώρεση, και εμπιστοσύνη στους ανθρώπους που είναι δίπλα σου αυτήν την περίοδο.

Φτιάξε μια ομάδα στήριξης: Σκέφτεσαι ότι κανένας δε μπορεί να καταλάβει πώς είναι να είσαι εσύ; Περιμένεις οι άλλοι να αλλάξουν συμπεριφορά προκειμένου να γίνουν όλα καλύτερα για σένα, ενώ βρίσκεις δικαιολογίες (π.χ. ηλικία, έλλειψη χρημάτων, έλλειψη γνώσεων, κτλ.) για να μην αλλάξεις τη στάση σου; Σκέψου μερικούς ανθρώπους που εκτιμάς, έχουν εμπιστοσύνη στις δυνατότητες σου, και έχουν εμπειρία στην από και υπο-δοχή των αλλαγών στη δική τους ζωή και μίλησε τους -προσκάλεσε τους να γίνουν συνοδοιπόροι στο δικό σου ταξίδι αλλαγής. Πριν μερικά χρόνια, γνώρισα στον Μαυρίκιο μια ώριμη γυναίκα στα 60 -επαγγελματία, μητέρα και σύζυγο. Η Λ. διένυε μια από τις πιο επώδυνες αλλαγές της ζωής της -και τα τρία της παιδιά είχαν πια αφήσει τη φωλιά για να κυνηγήσουν τα δικά τους όνειρα. Ενώ ο άντρας της συνέχιζε τη καθημερινότητα του όπως και πριν, εκείνη δυσκολευόταν να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητα της χωρίς να έχει κάποιον να φροντίζει. Όταν ο άντρας της της εξήγησε ότι δε θέλει να συνταξιοδοτηθεί και να ξεκινήσει τα ταξίδια όπως του είχε προτείνει, η Λ. αποφάσισε ότι και εκείνη με τη σειρά της δε θέλει να τον περιμένει να αλλάξει γνώμη ή να συμβιβαστεί με τις δικές του επιθυμίες καταπιέζοντας τις δικές της. Αφοσιώθηκε λοιπόν στην καριέρα της, την οποία δεν είχε ποτέ παραμελήσει εντελώς, και συνδύασε τη δουλειά με τη φυγή από το άδειο και ήσυχο σπίτι όπου είχε περάσει τα τελευταία 40 χρόνια. Έτσι, βρέθηκε μόνη στο Μαυρίκιο, μακρυά από φίλους και συνεργάτες που κατέκριναν την απόφαση της: “Τί είσαι; Καμία φοιτήτρια;” της είχαν πει. Η Λ. δημιούργησε τη δική της ομάδα στήριξης στο Μαυρίκιο με άτομα που πρόθυμα είχε αφήσει να μπουν στη ζωή της λόγω του θαυμασμού τους προς την αλλαγή που τόλμησε και των ιδιοτήτων της ως Λ. και όχι μόνο ως καλής μητέρας και συζύγου. Καμιά φορά η ομάδα στήριξης που χρειαζόμαστε δεν είναι οι συνήθεις ύποπτοι (π.χ. οικογένεια, σύντροφος, παιδικοί φίλοι) καθώς εκείνοι με τα χρόνια έχουν ήδη πλάσει στο μυαλό τους μια εικόνα για μας και το πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε και να ζούμε. Εάν η Λ. είχε ακούσει τους πολύ κοντινούς της που της έλεγαν να αγνοήσει την εσωτερική της φωνή και να φερθεί με βάση την ηλικία της θα έχανε ό,τι η ίδια αποκαλεί “μερικά από τα πιο διδακτικά χρόνια της ζωής της.”

Φρόντισε την υγεία σου: Σε περιόδους αλλαγής είναι πολύ εύκολο να αφήσεις το άγχος και την αγωνία να σε παρασύρουν και να παραβλέψεις τα αυτονόητα όπως τη σωματική σου υγεία. Καθώς το σώμα σου προσπαθεί να ανταπεξέλθει στο στρες, υπερλειτουργεί και χρειάζεται περισσότερο από ποτέ την προσοχή σου. Εξασφάλισε του τις απαραίτητες ώρες ύπνου, άφθονο νερό, πλήρη διατροφή και άσκηση για να κάνεις το σώμα σου σύμμαχο στην επόμενη φάση της ζωής σου.

Η Μαρία Ιότοβα είναι δημοσιογράφος. Μετά το μεταπτυχιακό της στην Αγγλία, έζησε στην Γκάνα όπου εργάστηκε για την αγγλόφωνη εθνική εφημερίδα. Από τότε, με το σύζυγό της και το σκύλο τους έχει ζήσει στη Νότια Κορέα, τον Μαυρίκιο, και τη Ρουάντα.