Τι να τον κάνεις αν αντιλαμβάνεται τη φεμινιστική θεωρία, αλλά δεν πλένει τα πιάτα;

Ο μύθος του «καλός είναι, βοηθάει και στις δουλειές του σπιτιού» καλά κρατεί.

Καθώς μιλούσαμε στο τηλέφωνο άκουσα έναν περίεργο θόρυβο. «Τι κάνεις;», τον ρώτησα.
«Εεε, κοίτα, δεν είναι και πολύ σέξι αυτό που θα σου πω, αλλά σφουγγαρίζω». Ακαριαία σχημάτισα την εικόνα του στο μυαλό μου και για κάποιον λόγο κρατήθηκα και δεν του είπα «εεε, κοίτα, είναι πολύ σέξι». Γιατί όμως; Όχι γιατί σφουγγάριζε, αλλά γιατί μου φάνηκε σέξι;

Δεν είναι -σχετικά- αναμενόμενο ένας άνθρωπος που μένει μόνος του (ανεξαρτήτως του φύλου του) να φροντίζει για την έστω στοιχειώδη καθαριότητα του χώρου του; Η συνοπτική, ειλικρινής και ακατέργαστη απάντηση είναι «όχι».

Η ιστορία είναι γνωστή σε όλες μας: ο άντρας ίσως μαθαίνει να κάνει 2–3 βασικές δουλειές του σπιτιού κατά την περίοδο που θα μείνει εργένης (και αυτό υπό την απαραίτητη προϋπόθεση πως δεν θα πηγαίνει η μαμά του «να του καθαρίσει») και, αν στη συνέχεια παντρευτεί/συγκατοικήσει με κάποια γυναίκα, ε, τότε στην καλύτερη περίπτωση «θα βοηθάει» στις δουλειές, τις οποίες κατά τ’ άλλα θα τις αναλάβει η θηλυκή ύπαρξη της εξίσωσης.

Η ειρωνεία είναι ότι, στην πραγματικότητα δεν «βοηθάει» (αναρωτιέμαι πως προέκυψε αν αυτή η φράση), αλλά κάνει λιγότερες δουλειές από αυτές που θα του αναλογούσαν σε μια ισότιμη συγκατοίκηση. Προς οποιαδήποτε παρερμηνεία, το ισότιμη σημαίνει μοιρασμένες εργασίες κατά 50/50, όπως αυτές τις ορίζει το κάθε ζευγάρι.

Υπάρχουν γυναικείες και αντρικές δουλειές; Αν κάνουμε ένα βήμα πίσω η εικόνα μπορεί να είναι λίγο σκονισμένη (ειδικά αν δεν την ξεσκόνισες εσύ), αλλά είναι ξεκάθαρη: όχι, υπάρχουν μόνο δουλειές που πρέπει να γίνουν.

Κατά γενική ομολογία λοιπόν ο άντρας δεν καθαρίζει. Ίσως μαστορεύει. Ψήνει στο μπάρμπεκιου. Κουβαλάει τις βαριές σακούλες από το σούπερ μάρκετ. Κατεβάζει τα σκουπίδια, άντε, ίσως σιδερώνει και ένα πουκάμισο (αυτό που θα φορέσει αυτός). Όλα τα υπόλοιπα είναι «γυναικείες δουλειές», ή αλλιώς δουλειές που τις κάνουν οι γυναίκες, γιατί πολύ απλά αν δεν τις κάνουν αυτές δεν πρόκειται να γίνουν. Τα στοιχεία αντίστοιχης έρευνας της Eurostat (2018) για τη χώρα μας ήταν απογοητευτικά, καθώς στην Ελλάδα, παρατηρήθηκε η μέγιστη διαφορά μεταξύ των χωρών της ΕΕ για τις οικιακές εργασίες και το καθημερινό μαγείρεμα, δραστηριότητες με τις οποίες ασχολείται στην Ελλάδα το 85% των γυναικών έναντι 16% των ανδρών.

Αν όλα αυτά μας ακούγονται πολύ θεωρητικά έχουμε στη διάθεσή μας και μια αμερικανική έρευνα που μεταφράζει την όλη συζήτηση σε πραγματικό χρόνο: Οι παντρεμένες γυναίκες συμπληρώνουν καθημερινά κατά μέσο όρο 97’ οικιακών εργασιών. Ο αντίστοιχος χρόνος για τις ανύπαντρες είναι τα 67’, ενώ οι άντρες, ανεξάρτητα από την οικογενειακή τους κατάσταση, κάνουν δουλειές στο σπίτι για 29’ τη ημέρα. Αυτοί οι αριθμοί ισχύουν ακόμη και όταν και τα δύο μέρη εργάζονται σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης εκτός σπιτιού.

Ένα από τα πολλά θέματα που προσφέρονται προς συζήτηση είναι η στρεβλή εικόνα που πολλές φορές υιοθετούν οι άντρες για τα πραγματικά ποσοστά συμμετοχής τους. Είναι σχεδόν απολαυστικός ο τίτλος ενός άρθρου των New York Times, που δηλώνει ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας «Σχεδόν οι μισοί άντρες ισχυρίζονται ότι έχουν αναλάβει εξ ολοκλήρου το home schooling των παιδιών τους. Μόλις το 3% των γυναικών συμφωνεί μαζί τους».

Προφανώς, το τι λειτουργεί σε κάθε ζευγάρι -όπως και το τι μας ελκύει ή το πώς βλέπουμε (ή ονειρευόμαστε) τους εαυτούς μας μέσα στις σχέσεις-, είναι ένα θέμα καθαρά προσωπικό. Δεν μπορούμε όμως να κλείσουμε τα μάτια και να ονομάσουμε ως δικές μας επιλογές αυτά που μας έχουν κληροδοτηθεί ως θέσφατα.

Μπορεί, δηλαδή, να μην ακούμε το ίδιο συχνά με παλιότερες εποχές ότι «η κουζίνα είναι το βασίλειο της γυναίκας» ή «τι το θέλεις το αυτοκίνητο πήγαινε να πλύνεις κανά πιάτο», ωστόσο, από την άλλη, ας αναρωτηθούμε «σήμερα ποιος μαγείρεψε; Ποιος μάζεψε/ καθάρισε τα πιάτα;». Και γιατί γράφω «ποιος», ενώ ξέρουμε ότι το πιθανότερο θα ήταν η «ποια»;

Το πραγματικό ερώτημα νομίζω είναι το εξής: τα τελευταία χρόνια η εικόνα του άντρα «παλαιάς κοπής» (ξέρεις, αυτούς που θεωρούν ότι το ξεσκονόπανο απειλεί τον ανδρισμό τους) έχει αρχίσει έως έναν βαθμό να φθείρεται ή έστω να μην θεωρείται η νόρμα, όπως ίσχυε στις περασμένες δεκαετίες. Και όμως, ακόμα και αν με τους συντρόφους μας συμφωνούμε στη θεωρία της ισότητας, το χέρι μας παραμένει απλωμένο και αιωρούμενο, κρατώντας αυτό το ρημάδι το ξεσκονόπανο, και κανείς δεν φαίνεται διατεθειμένος να έρθει να μοιραστεί το βάρος του μαζί μας. Μήπως, λέω εγώ τώρα μήπως, ήρθε απλά η στιγμή να το αφήσουμε να πέσει;

Έστω για λίγο, έστω για να δούμε τι θα γίνει. Σκόνη είναι, ένα «φου» να της κάνεις θα φύγει. Με την ανισότητα, όμως, πώς αλλιώς θα ξεμπερδέψουμε;