Σπύρος Μιχαλόπουλος: Ο σκηνοθέτης του «Όρκου» μας μιλά για τη ζωή του
Ο Σπύρος Μιχαλόπουλος μιλάει για τα φοιτητικά του χρόνια στη Πολωνία, τη γνωριμία του με τον Κισλόφσκι, τη διαδρομή του πίσω από τις κάμερες, φτάνοντας στο σήμερα.
Σ' ένα διάλειμμα από τα απαιτητικά γυρίσματα της τηλεοπτικής σειράς «Ο Όρκος» που προβάλλεται κάθε Σάββατο στις 22.00 από την κρατική τηλεόραση, ο σκηνοθέτης μας μίλησε για την ενδιαφέρουσα διαδρομή του, την πατρότητα σε μικρή ηλικία και μας εξήγησε γιατί ο ελληνικός κινηματογράφος περνάει κρίσεις ταυτότητας.
Ένα παιδί γεννημένο στην περιφέρεια και συγκεκριμένα στην όμορφη Πρέβεζα πώς έρχεται σε επαφή με την Τέχνη εκείνη την εποχή;Ένα παιδί γεννημένο στην επαρχία είναι δύσκολο να κατανοήσει τι είναι Τέχνη. Και ένα παιδί γεννημένο στην πρωτεύουσα επίσης. Πολύ αργότερα καταλαβαίνει τι είναι Τέχνη. Η Πρέβεζα είναι ένα σιωπηλό, ήρεμο μέρος, το οποίο γεννάει συναισθήματα. Αυτά γέννησε και σε μένα.
Τα ερεθίσματα από το οικογενειακό σας περιβάλλον σας επηρέασαν προκειμένου να γίνετε σκηνοθέτης; Είχα την τύχη να έχω δύο γονείς που λάτρευαν τη ζωή. Ο πατέρας μου, επιπλοποιός, λάτρευε την όπερα λόγω κορφιάτικης καταγωγής, και η μητέρα μου τη παραδοσιακή δημοτική, λόγω Β. Ηπείρου. Στο σπίτι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, η τέχνη υπήρχε αλλά ποτέ δεν το είχα αντιληφθεί. Αυτό που πάντα θυμάμαι είναι ότι και οι δύο γονείς, μας δίδαξαν, εμένα και τον αδερφό μου, σεβασμό, αγάπη και ηρεμία. Ποτέ δεν μας πίεσαν να γίνουμε κάτι που δεν θέλουμε.
Πώς αποφασίσατε να πάτε για σπουδές στην Πολωνία; Τι θυμάστε από εκείνα τα φοιτητικά χρόνια; Η Πολωνία είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή μου. Βρέθηκα εκεί στα 18 μου μη γνωρίζοντας τη γλώσσα, για σπουδές στο Πολυτεχνείο. Λόγω όμως της διαφοράς του επιπέδου σπουδών, αποφάσισα να γυρίσω πίσω. Τότε ήρθε μπροστά μου το σινεμά, και έμεινα για 4 χρόνια ακόμη. Ήταν όμορφα χρόνια και συγχρόνως πολύ δύσκολα. Αντιμετωπίσαμε ένα άλλο τρόπο ζωής, ένα άλλο πολιτικό καθεστώς, μια κοινωνία που είχε μεγάλες διαφορές με όσα ξέραμε. Κάποιοι αντέξαμε, κάποιοι όχι. Γεγονός είναι ότι δέθηκα με ανθρώπους, και βλεπόμαστε ακόμη και τώρα μετά από 40 χρόνια.
Ο Κισλόφσκι υπήρξε δάσκαλο σας. Πόσο σας επηρέασε στην επαγγελματική σας διαδρομή;Όπως είναι φυσικό μια τέτοια προσωπικότητα σαν τον Κισλόφσκι δεν θα μπορούσε να αφήσει κάποιον αδιάφορο και ανεπηρέαστο. Είχε βαθιά σκέψη, γνώση της ζωής και της ψυχολογίας του ανθρώπου. Συγχρόνως είχε αισθητική που σόκαρε.
Τι κρατάτε από την φιλιά σας με τον σπουδαίο Πολωνό σκηνοθέτη και σεναριογράφο;Κυρίως η σχέση μας δημιουργήθηκε μετά τα σεμινάρια που έκανε στη Σχολή. Δεν ήταν τακτικός καθηγητής. Κρατάω την ικανότητα της αφήγησης του, και την ικανότητα να διαχειρίζεται δύσκολα θέματα. Οι ταινίες του είναι όλες διαμάντια.
Δυσκολευτήκατε στα πρώτα σας επαγγελματικά βήματα; Πώς έγινε η αρχή;Ξεκίνησα το 1984, τον Αύγουστο σαν βοηθός σκηνοθέτη, βοηθός παραγωγής, γενικών καθηκόντων, το παιδί για όλες τις δουλειές κλπ., σε ένα παιδικό τηλεπαιχνίδι για την ΕΡΤ. Από κει και μετά συνέχισα, σαν βοηθός σκηνοθέτη δίπλα σε σπουδαίους σκηνοθέτες όπως ο Αγγελόπουλος, ο Πανουσόπουλος, ο Σταμπουλόπουλος. Άρχισα να σκηνοθετώ στην εκπομπή «Την γλώσσα μου έδωκαν ελληνική» με τον Γ.Μπαμπινιώτη. Και ακολούθησε η διαφήμιση για 10 περίπου χρόνια. Μετά οι σειρές από το 2004. Δυσκολίες υπήρξαν, πάντα θα υπάρχουν. Τίποτε δεν είναι δεδομένο και δεν σου χαρίζεται. Ο χώρος μας είναι ανταγωνιστικός, και θέλει γερό στομάχι.
Πώς βλέπετε σήμερα τον ελληνικό κινηματογράφο;Ο ελληνικός κινηματογράφος περνάει συχνά κρίσεις ταυτότητας. Έχει ελλείψεις στη θεματολογία του, και περιορισμούς στην έκφραση του. Δεν καταπιάνεται με οικουμενικά ζητήματα γιατί φοβάται. Οι δημιουργοί δεν φτιάχνουν δικό τους σύμπαν, αλλά προσπαθούν μέσα από δυστοπικές καταστάσεις να μιλήσουν για πράγματα που ίσως να μην γνωρίζουν, ή να τα γνωρίζουν με ελλείψεις. Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις. Σ αυτές τις εξαιρέσεις βλέπουμε αληθινό σινεμά. Όπως οι ταινίες του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου, που έχουν θέμα, αφήγηση, και σωστή διαχείριση της τεχνογνωσίας. Σήμερα, με την πληθώρα των ταινιών, των μέσων, της πλατφόρμας, το ελληνικό σινεμά πρέπει να κάνει εξωστρεφείς κινήσεις. Αλλιώς θα παραμείνει σινεμά για λίγους.
Οι «Άγριες Μέλισσες» άνοιξαν το δρόμο ξανά στην ελληνική μυθοπλασία. Πιστεύατε στην επιτυχία που θα σημείωνε η σειρά;Οι «Άγριες Μέλισσες», άλλαξαν το τοπίο, τόσο σαν μυθοπλασία όσο και σαν είδος. Καθημερινή σειρά εποχής εγώ τουλάχιστον δεν θυμάμαι. Δεν πιστεύαμε το μέγεθος της επιτυχίας, αλλά το διεκδικήσαμε. Η συνέχεια όμως στην μυθοπλασία δεν ήρθε ακριβώς όπως θα έπρεπε. Τα κανάλια ξαναγύρισαν κυρίως σε reality πάλι. Εκτός της ΕΡΤ.
Από τις «Άγριες Μέλισσες» μια σειρά εποχής στον «Όρκο» που διαδραματίζεται στο σήμερα. Τι σας γοήτευσε στην νέα σειρά που βρίσκεται στο τιμόνι της σκηνοθεσίας;Κατ' αρχάς η ιδέα και το σενάριο της Τίνας Καμπίτση. Από εκεί άρχισαν όλα. Ήταν κάτι διαφορετικό με ισχυρή άποψη, και με κέρδισε. Μετά οι συνθήκες παραγωγής. Ειναι μονοκάμερο και το αντιμετωπίζουμε σαν μικρές ταινίες κάθε φορά. Μετά οι συντελεστές μπρος και πίσω από τις κάμερες. Όλα αυτά μαζί φέρνουν αυτό το υπέροχο αποτέλεσμα. Αισθάνομαι πολύ τυχερός.
Το πιο δύσκολο γύρισμα για τον «Όρκο»;Πολλά τα δύσκολα γυρίσματα, λόγω καιρικών συνθηκών. Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσω όμως ένα θα ήταν ο θάνατος του μικρού Στάθη. Δύσκολο τεχνικά, αλλά και ψυχολογικά.
Η μυθοπλασία σημειώνει υψηλά νούμερα τηλεθέασης με αποτέλεσμα τα ριάλιτι να δυσκολεύονται να φέρουν πρωτιές στη prime time των καναλιών. Είστε ενθουσιασμένος με το αποτέλεσμα;Δεν είναι ακριβώς έτσι. Τα ριάλιτυ καλά κρατούν, σε βάρος της μυθοπλασίας. Κάποια σταμάτησαν βέβαια, αλλά όχι εξ αιτίας της μυθοπλασίας, αλλά εξ αιτίας της πολύ χαμηλής ποιότητας του προϊόντος. Όταν ένα κανάλι βάζει prime time ριάλιτυ, χάνει από ποιότητα. Κι αυτό αργά η γρήγορα θα φανεί.
Σε όλα αυτά τα χρόνια της επαγγελματικής σας διαδρομής έχετε ξεχωρίσει ηθοποιούς που απολαμβάνετε τη συνεργασία μαζί τους;Βεβαίως κι έχω ξεχωρίσει. Είναι πολλοί. Μ αρέσει να δουλεύω με τους ηθοποιούς, τους οποίους λατρεύω. Είναι σαν μικρά παιδιά, κι αυτό είναι πολύ όμορφο.
Το Facebook σας είχε αποκλείσει όταν υπερασπιστήκατε την Άννα- Μαρία Παπαχαραλάμπους σχετικά με την υπόθεση του Πέτρου Φιλιππίδη. Περιμένατε να γίνει κάτι τέτοιο; Ποιες οι σκέψεις σας όταν είδατε τον αποκλεισμό;Δεν μου κάνει εντύπωση. Αν η όποια υπεράσπιση μιας γυναίκας είναι αιτία αποκλεισμού είναι τιμή μου. Μπορεί να μην το περίμενα, αλλά αυτό δεν σημαίνει και κάτι. Αισθάνθηκα χρέος να αντισταθώ στη δολοφονία ενός χαρακτήρα. Πόσο μάλλον για άνθρωπο που ξέρω. Εγώ έκανα το χρέος μου κι αυτοί τη δουλειά τους.
Στην Πρέβεζα έζησε και άφησε την τελευταία του πνοή ο Καρυωτάκης. Έχετε σκεφτεί να γυρίσετε ταινία ή κάποιο ντοκιμαντέρ με τη ζωή του;Το σωστό είναι ότι ο Καρυωτάκης έζησε και στην Πρέβεζα. Εκεί αυτοκτόνησε. Στο σημείο που έδωσε τέλος στη ζωή του πήγαινα μικρός πολύ συχνά. Έχει γίνει η ζωή του σειρά στην ΕΡΤ, και μάλιστα με δύο πολύ αγαπημένους ηθοποιούς. Τον Δημοσθένη Παπαδόπουλο, και την Μαρία Κίτσου. Δεν έχω σκεφτεί να κάνω ντοκυμαντέρ τη ζωή του. Με αφορμή όμως ποίημα του θα μπορούσα να έκανα ακόμη και ταινία.
Πιστεύετε θα ανοίξει ο δρόμος έτσι ώστε ελληνικές σειρές να βρουν μια θέση στο Netflix;Οι Ελληνικές καλές σειρές θα μπορούσαν να παίζουν παντού. Ακόμη και στο Netflix, δεν είναι θέμα ποιότητας μόνο, αλλά θέμα στόχου παραγωγής. Έχουμε δει στη πλατφόρμα αυτή πολύ χαμηλής ποιότητας σειρές. Η ερώτηση θα πρέπει να απευθυνθεί στους παραγωγούς. Θέλουν; Κι αν θέλουν μπορούν; Ή θα κάνουν σειρές μόνο για τα στενά περιθώρια της ντόπιας αγοράς;
Μια τελευταία ερώτηση. Πώς είναι για ένα 21χρονο αγόρι να γίνεται μπαμπάς;Δεν ήταν εύκολο, αλλά ήταν πολύ όμορφο. Με «ωρίμασε» απότομα η πατρότητα. Άλλαξε τις προτεραιότητες στη ζωή μου. Έζησα πολλές χαρές, αλλά και άγχη. Συνειδητοποίησα ότι η ομορφιά στη ζωή είναι ένα παιδικό χαμόγελο. Είμαι πολύ χαρούμενος που το έζησα. Έχω τρία υπέροχα παιδιά και τρία υπέροχα εγγόνια. Αυτό και μόνο μου φτάνει.
