Πάολα Ρεβενιώτη: «Το να είσαι ερωτικός είναι ένας τρόπος ζωής»
Η Πάολα Ρεβενιώτη δεν χρειάζεται συστάσεις. Αισιόδοξη, θαρραλέα, ειλικρινής έχει αφήσει το δικό της στίγμα στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Εμείς μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το καινούργιο της ντοκιμαντέρ με τίτλο «Πικροδάφνες», στο οποίο μαζί με την Εύα Κουμαριανού και την Μπέτυ Βακαλίδου περιπλανιούνται στη νυχτερινή Αθήνα για μας γνωρίσουν μια άλλη πλευρά της πόλης, εκεί όπου ο έρωτας και ο ερωτισμός αναδύονται από κάθε γωνιά.
«Η πικροδάφνη είναι ένα φυτό που βλέπουμε στις λεωφόρους, είναι τοξικό μεν για να προστατεύεται από το καυσαέριο, αλλά είναι και πολύ όμορφο. Υπήρχε εκείνα τα χρόνια στη Συγγρού, χώριζε τον δρόμο στα δύο, τώρα όχι. Στην ταινία μέσα από την ιστορία τριών τρανς που δούλευαν στο πεζοδρόμιο, βλέπουμε στην ουσία την ιστορία της Αθήνας, μιας Αθήνας που δεν υπάρχει πλέον. Πώς ήταν οι πιάτσες, πώς ήταν η νύχτα από το '70 μέχρι σήμερα.
Τρία άτομα λοιπόν γυρνάμε στην Αθήνα και αφηγούμαστε τη ζωή μας, πώς ήταν οι συνθήκες τότε, πώς έφυγε η καθεμιά από το σπίτι... Περιπλανιόμστε σε όλη την πόλη: Συγγρού, Ομόνοια, Πλάκα, Λεωφόρο Καβάλας, Σύνταγμα. Δεν ξέρω ποιο ήταν το πιο αγαπημένο μου μέρος. Όπου υπήρχε ερωτισμός, θα έλεγα. Ίσως το Μεγάλο Πεύκο... Μου άρεσε να πηγαίνω εκεί, γιατί ήταν δίπλα στο στρατόπεδο.
Με την Εύα Κουμαριανού και την Μπέτυ Βακαλίδου δεν είμαστε φίλες, είμαστε γνωστές. Επέλεξα εκείνες, γιατί η καθεμία έχει τη δική της ιστορία, τη δική της προσωπικότητα. Είναι γνωστά μέλη της τρανς κοινότητας. Όλες όμως μας συνδέει το πεζοδρόμιο.
Αυτή η ταινία είναι σαν να μπαίνεις σε μια μηχανή του χρόνου και να βλέπεις πώς ήταν τα πράγματα κάποτε. Δεν ζήσαμε άσχημα τότε. Δεν μπορώ να πω, όμως με σιγουριά, αν είναι καλύτερα σήμερα τα πράγματα. Στο νομικό επίπεδο σαφώς αλλάζουν πράγματα, αλλά έχουμε ακόμα δρόμο. Δεν νοσταλγώ το παρελθόν, με γοητεύει όμως ο ερωτισμός που είχαμε, αυτή η κάβλα που υπήρχε και τώρα έχει χαθεί. Έχουν αλλάξει οι συνθήκες, ας πούμε. Είναι και το ίντερνετ, αλλά παίζει ρόλο το οικονομικό και η πανδημία. Ήταν που ήταν... Τώρα με τον κορωνοϊό, οι τρανς αντιμετώπιζαν προβλήματα επιβίωσης και δεν υπήρξε καμία πρόνοια, αν και θα έπρεπε. Παλιά εκπαιδεύονταν τα παιδιά από εμάς, γυρνούσαν, έκαναν μπουρδελότσαρκες, είχαμε μια επικοινωνία και έβλεπαν ότι μια τρανς είναι και άνθρωπος. Τώρα υπάρχει μεν η ανοχή, αλλά δεν υπάρχει η επικοινωνία, δεν γνωρίζονται οι άνθρωποι».
«Είχα την τύχη να έχω καλές ερωτικές εμπειρίες, δεν έζησα καμία τραγωδία, αλλά ήξερα ότι πρέπει να φύγω από το σπίτι μου και να βγω στο περιθώριο για να ζήσω όπως θέλω. Έτσι μαθαίνεις να τα βγάζεις πέρα στην νύχτα. Και η ζωή μου κινδύνευσε, και δικαστήρια πέρασα και από την αστυνομία ταλαιπωρήθηκα, αλλά αν τα βάλουμε σε μια ζυγαριά περισσότερα ήταν τα καλά.
Δυστυχώς, δεν είναι εύκολα ακόμα τα πράγματα σήμερα για μια τρανς. Το θέμα είναι η οικογένεια. Αν η οικογένεια δεν σταθεί δίπλα σε ένα τρανς άτομο, δεν θα μπορέσει να αποφύγει το πεζοδρόμιο. Αλλά κάτι μοιάζει να αλλάζει. Υπάρχει μια περίπτωση που ξέρω, μιας τρανς καθηγήτριας, που δίδασκε επί χρόνια στο Κερατσίνι και δεν είχε κανένα πρόβλημα. Μάλιστα όταν την ανακάλυψαν οι δημοσιογράφοι, μαζεύτηκαν γονείς και παιδιά και είπαν: "Μην πειράξετε τη δασκάλα μας". Η κοινωνία είναι έτοιμη να δεχτεί τη διαφορετικότητα, οι νόμοι και η πολιτική πρέπει να αλλάξουν.
Η περίπτωση του Ζακ είναι βάρβαρη. Οι αστυνομικοί έδωσαν τα τελευταία χτυπήματα, αλλά δεν το βλέπω να καταδικαστούν. Σημασία έχει ότι χάθηκε ένας άνθρωπος τόσο άδικα και με τέτοια βαρβαρότητα μέσα στο κέντρο της Αθήνας. Εγώ θα ήθελα να καταδικαστούν, όπως πρέπει όσοι είναι ένοχοι και επιτέλους μέσα από αυτή την υπόθεση να μάθουμε να σεβόμαστε το διαφορετικό. Έχω συναντήσει να ξυλοκοπούν τρανς και γκέι. Αλλά τέτοια βαρβαρότητα από ανθρώπους της διπλανής πόρτας, τους λεγόμενους νοικοκύρηδες, μέρα μεσημέρι, δεν το έχω ξαναδεί. Ήταν πολύ αισχρό όλο αυτό. Και ξέρεις κάτι, αν δεν ήταν γνωστός ο Ζακ, μπορεί αυτή η υπόθεση να μην είχε φτάσει καν στα δικαστήρια.
Έκανα τη ζωή μου, είχα τα ωραιότερα αγόρια, τα δύσκολα τα αντιμετώπιζα. Ας πούμε, δύσκολο ήταν να νοικιάσεις σπίτι εκείνη την εποχή, ο καθένας μπορούσε να σου πει τη μαλακία του και το θεωρούσε δεδομένο ότι δεν πρέπει να αντιδράσεις. Αλλά εγώ έκανα αυτά που ήθελα που ήθελα, χωρίς να υπολογίσω κανέναν, και νιώθω δικαιωμένη για τις επιλογές και τους αγώνες μου. Ο πατέρας μου πέθανε πριν από δύο χρόνια και με αποκλήρωσε, δεν μου άφησε τίποτα. Με τη μητέρα μου είχα καλές σχέσεις, δεν είχαμε πρόβλημα. Δεν μιζεριάζω, αλλά όχι, δεν συγχωρώ εύκολα, για ποιο λόγο άλλωστε; Τι είμαι; Καμιά αγία;
Ο έρωτας είναι κυρίαρχος, δεν είναι μόνο το σεξ, είναι το βλέμμα, είναι ένας τρόπος ζωής το να είσαι ερωτικός. Εμένα τα αγόρια μου άρεσαν πάντα. Τα έχω χορτάσει όλα στη ζωή μου, παράπονα δεν έχω. Έχω κάνει έρωτα, έχω ερωτευτεί, με έχουν ερωτευτεί. Αυτό που μου αρέσει είναι οι ματιές των αγοριών, όταν βλέπεις ότι σε θέλουν. Τώρα στην εποχή μας αυτό μπορεί βέβαια να θεωρηθεί και σεξουαλική παρενόχληση. Παλιά τον έρωτα τον διεκδικούσαμε στον δρόμο, έβγαινες και φλέρταρες.
Για το #metoo, πιστεύω ότι καλώς γίνονται όλα αυτά. Γιατί πάντα ο ισχυρός τον αδύναμο τον καταπιέζει και δεν τιμωρείται. Δεν δήλωσα ποτέ ακτιβίστρια, ούτε συνδικαλίστρια, πάντα καλλιτέχνης ήμουν. Σίγουρα όμως περνώντας τα χρόνια, κατάλαβα ότι η παρουσία μου ήταν καθοριστική στο θέμα της τρανς κοινότητας στην Ελλάδα και δεν το λέω με υπεροψία αυτό. Η γενιά μου εκπαίδευσε κόσμο, και σεξουαλικά και στο τι σημαίνει ανοχή. Μάθαμε τη νεολαία να εκτιμάει τη διαφορετικότητα.
Έχω ζήσει πολλές όμορφες στιγμές, γιατί ήξερα πως από τη στιγμή που έκανα τις επιλογές μου, θα πλήρωνα και το ανάλογο τίμημα. Εμείς τότε αντιμετωπίζαμε πάντα τη ζωή με χιούμορ, μάθαμε να ξεπερνάμε τα δύσκολα. Μια κυρία, όταν είχαν παιχτεί οι «Πικροδάφνες», στη Γαλλία, μου είπε: «Δεν θα πεθάνετε ποτέ, κυρία Ρεβενιώτη. Με τόση χαρά και αισιοδοξία που έχετε για τη ζωή». Ξέρεις, δεν δέχτηκα ποτέ ότι είμαστε θύματα, δεν έπεσα σε αυτή στην παγίδα κι έτσι γλίτωσα. Βλέπεις, αυτή η κοινωνία που σε βρίζει, είναι η ίδια που έρχεται και σε παρακαλάει το βράδυ για ένα πήδημα. Οπότε, καταλαβαίνεις την υποκρισία και λες: "Εγώ μια χαρά είμαι, αυτοί είναι οι μίζεροι και οι κακομοίρηδες".
Δεν ξέρω πραγματικά, τι θα έκανα αν γύριζε ο χρόνος πίσω. Τώρα σίγουρα δεν είναι ωραίο το πεζοδρόμιο, αλλά πραγματικά δεν ξέρω. Είναι δύσκολο να πω, γιατί πρέπει να λάβουμε υπόψη και τις εποχές. Τότε μια τρανς δεν μπορούσε να επιβιώσει σε μια γειτονιά. Σήμερα ναι, έχει περισσότερες επιλογές. Δεν με ενοχλεί η πορνεία ως επιλογή, αλλά αναγκάζεσαι να την κάνεις, επειδή δεν έχεις άλλες επιλογές. Όλα όμως ξεκινούν από την οικογένεια, αν αυτή η πατριαρχική συμπεριφορά δεν αλλάξει... Και το σχολείο φυσικά παίζει σημαντικό ρόλο. Στη Βαρκελώνη, ας πούμε τα τρανς άτομα είναι απολύτως ενταγμένα στην κοινωνία. Και στο Βερολίνο, και στη Γαλλία. Εδώ είναι δράμα η κατάσταση, δεν μπορώ να καταλάβω τους λόγους. Στο εξωτερικό έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα, έχουν λύσει αυτά τα θέματα. Δεν είναι ιδανικά, αλλά όχι, δεν είναι όπως εδώ. Στη Γαλλία, να φανταστείς, ένιωσα σαν άνθρωπος του Νεάντερταλ, όταν πήγα σε ένα queer πάρτι.
Κάνω μια ραδιοφωνική εκπομπή, που λέγεται "Παρλαφούσι" και ετοιμάζω ένα ακόμα ντοκιμαντέρ. Δεν ασχολιόμουν με τον κινηματογράφο, έκανα συνεντεύξεις, αλλά μου άρεσε το ντοκιμαντέρ, να εκφράζομαι μέσα από αυτό. Δεν μου πάει μυθοπλασία, αγαπώ την πραγματικότητα. Αυτή θέλω να καταγράψω.
«Αν είχα τη δυνατότητα και μπορούσα να φύγω, θα πήγαινα στην Ευρώπη. Από τη στιγμή που και ο γιος μου είναι στην Κοπεγχάγη... Σκέφτομαι να πάω στη Γερμανία, αν τα καταφέρω οικονομικά, γιατί εκεί μπορώ να κάνω πράγματα ως καλλιτέχνιδα. Η κατάσταση εδώ είναι μίζερη, όλοι οι νέοι θέλουν να φύγουν. Παλιά δεν ξέραμε το άλλο, αλλά τώρα με το διαδίκτυο, μαθαίνουμε και βλέπουμε πώς είναι τα πράγματα.
Η δυσκολία να τα βγάλεις πέρα με την καθημερινότητα. Αυτό με θλίβει. Είναι πολύ δύσκολη η καθημερινότητα γενικά, τώρα απόγινε... Από τα οικονομικά ξεκινάνε όλα. Αλλά βέβαια υπάρχουν και οι άνθρωποι που έχουν τα πάντα και πάλι γκρινιάζουν από το πρωί έως το βράδυ. Θα ήθελα να κάνω ένα ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Αυτό ονειρεύομαι...
Δεν δίνω συμβουλές, δεν μου αρέσουν, εδώ δεν έδωσα στον εαυτό μου, θα δώσω σε άλλους; Μια ζωή την έχουμε, ας την κάνει ο καθένας, όπως θέλει».
