Νικόλας Γιατρομανωλάκης: «Ημουν ο πρώτος, δεν θα ήθελα να είμαι και ο τελευταίος»

Ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Πάντειο, έκανε μεταπτυχιακά στο Harvard. Ασχολήθηκε με την πολιτική, ξεκινώντας από το «Ποτάμι». Μετά τις εκλογές του 2019 ανέλαβε πρώτα Γενικός Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού και στη συνέχεια υφυπουργός. Το 2022 θα γίνει 47 ετών. Εχει έναν σκύλο, τον Βρασίδα, μια γάτα, τον Πάτρικ. Αγαπάει τα ταξίδια, τα βιβλία, τις ταινίες, τη μαγειρική. Είναι ο πρώτος Έλληνας ανοιχτά gay που έχει αναλάβει κυβερνητική θέση.

«Είμαι παιδί του κέντρου. Το πρώτο μου σπίτι ήταν Τιμολέοντος Φιλήμωνος, κάτω από τον Λυκαβηττό. Ολα μου τα σπίτια, όλη μου τη ζωή –εκτός από τα χρόνια του εξωτερικού, είχαν σημείο αναφοράς τον Λυκαβηττό. Μ' αρέσει αυτή η πόλη, παρά τα προβλήματα που έχει.

Από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι τις διακοπές μου, τα καλοκαίρια, στη Μήλο. Εχω ένα τέταρτο καταγωγής από εκεί, από την πλευρά της μητέρας μου. Μου' χει μείνει μια μικρή αγροικία στο νησί και πηγαίνω.

Μοναχοπαίδι, αστικής προελεύσεως, ήμουν το καλό παιδί, το φρόνιμο παιδί, το παιδί που διάβαζε μόνο του, ο καλός μαθητής. Δεν ήμουν ποτέ ιδιαίτερα αθλητικός. Τα πιο πολλά χρόνια πήγα σε ιδιωτικό σχολείο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν ταυτιζόταν το σχολείο με την γειτονιά. Γυμνάσιο και Λύκειο πήγα στου Μωραΐτη, εκεί τελείωσα. Στην αρχή του δημοτικού πήγα στο 16^ο και από την τρίτη δημοτικού στην Αηδονοπούλου. Είχα φίλους, ήμουν δραστήριος και στην μαθητική κοινότητα.

Κάποια στιγμή αυτό άλλαξε. Τέλη Γυμνασίου αρχές Λυκείου άλλαξα εγώ: Εγινα πιο κλειστός κι αυτό είχε να κάνει με πράγματα που τότε δεν καταλάβαινα αλλά καταλαβαίνω τώρα κι έχω αναλύσει, με πράγματα που ίσως έβλεπαν οι άλλοι κι όχι εγώ. Υπήρχαν συμμαθητές μου που έλεγαν “η αδελφή” κι εγώ δεν ήξερα καν τι σήμαινε αυτό. Μου πήρε χρόνο. Υπήρχε μια κοροϊδία, σ' αυτό το γνωστό εφηβικό επίπεδο –τα παιδιά γίνονται σκληρά. Κι αυτό μ' έκανε όχι επιθετικό αλλά σκληρό. Μ' έκανε να βλέπω τα άλλα παιδιά και να σκέφτομαι ότι η επίθεση είναι η καλύτερη άμυνα και πριν πουν κάτι αυτά θα τους πω κάτι εγώ.

Κοιτώντας πίσω δεν μ' άρεσε αυτό που γινόμουν, ήταν άσχημο. Ηταν σαν να πηγαίνω κάθε μέρα σε μια μάχη και να σκέφτομαι πως θα αμυνθώ και πως θα επιτεθώ. Ηταν κάτι που σχεδόν δεν είχε καν σημασία πως ξεκίνησε, ένας φαύλος κύκλος που απλώς υπάρχει, γίνεται μέρος της καθημερινότητάς σου κι εσύ, παιδί ακόμα, δεν ξέρεις πως θα το διαχειριστείς. Κι όλα αυτά σε μια εποχή και μια γενιά που δεν αισθανόμουν άνετα να τα συζητήσω ούτε στο σπίτι ούτε με φίλους. Τώρα είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα. Ολο αυτό το πέρασα εντελώς μόνος μου. Ως μοναχοπαίδι είχα μάθει να διαχειρίζομαι πολλά πράγματα μόνος. Απλώς αυτή η κατάσταση με απομόνωσε ακόμα περισσότερο.

Είμαι από τους ανθρώπους που προχωράνε αλλά δεν ξεχνάνε

Οπότε από το σχολείο δεν είχα ωραίες και γλυκές αναμνήσεις. Είχα ανοιχτούς λογαριασμούς και τους έκλεισα πρόσφατα –πριν από επτά οκτώ χρόνια. Με κάλεσαν στου Μωραΐτη σε μια εκδήλωση για τις Ευρωεκλογές του '14. Εκπροσωπούσα το Ποτάμι. Εκεί έκλεισα τους λογιαριασμούς μου. Ηταν παρόντες κάποιοι παλιοί καθηγητές μου και ορισμένοι συμμαθητές μου.

Ευτυχώς ή δυστυχώς έχω καλή μνήμη, μνήμη ελέφαντα, θυμάμαι τα πάντα. Είμαι από τους ανθρώπους που προχωράνε αλλά δεν ξεχνάνε. Οχι δεν το λέω με την έννοια ότι “κρατάω” κάτι, γιατί, πρωτίστως, τα έχω βρει εγώ με τον εαυτό μου. Αυτό είναι πάντα το θέμα. Τότε δεν καταλάβαινα, δεν ήξερα εγώ ποιος ήμουν, που πήγαινα. Ενιωθα ότι δέχομαι μια επίθεση για κάτι με το οποίο εγώ ο ίδιος δεν είχα συμφιλιωθεί. Εγινε πριν μπορέσω να το επεξεργαστώ, οπότε όλο αυτό απλώς με μπέρδεψε ακόμα περισσότερο».

«Δεν κάνω τίποτα για να πω “θα σας δείξω εγώ”. Είμαι και παραμένω ο αυστηρότερος κριτής του εαυτού μου. Δεν είναι θέμα καταξίωσης, όπως μπορεί να πει κάποιος, αλλά ευθύνης, αυτό λέω εγώ. Εχω ευθύνη γιατί σε κάποια πράγματα έτυχε να είμαι ο πρώτος που τα κάνει μ' αυτόν τον τρόπο, ανοιχτά. Επομένως είναι μια ευθύνη. Και σκέφτομαι ότι εγώ μεγαλώνοντας δεν είχα ένα σημείο αναφοράς, ένα πρόσωπο εκεί έξω που να' χει κάνει το ένα και το άλλο. Τώρα, είτε το θέλω είτε όχι, είτε το αντιλαμβάνομαι είτε όχι, ενδεχομένως για κάποια παιδιά που είναι στην ηλικία που ήμουν εγώ τότε, να είμαι ένα σημείο αναφοράς. Οχι ως Νικόλας αλλά ως ο Χ άνθρωπος που έχει τα Χ χαρακτηριστικά και βρίσκεται στην Χ θέση. Το γεγονός ότι αυτός ο Χ άνθρωπος υπάρχει κάνει την διαφορά. Κι επειδή το συναισθάνομαι και το αντιλαμβάνομαι μου δημιουργεί τεράστιο βάρος και άγχος. Να μην μπορέσει να πει κανείς ότι “βάλαμε τον gay και ο gay απέτυχε”... Είναι κάτι που έχουν ζήσει στο παρελθόν και οι γυναίκες στην πολιτική –ν' αποδείξουν τρεις φορές παραπάνω την αξία τους γιατί πάντα τις έβλεπαν υποτιμητικά. Οπότε πρέπει να είσαι τρεις φορές πιο αυστηρός, πιο προσεκτικός, πιο συνεπής με τον εαυτό σου, με τα πάντα. Γιατί σε περιμένουν πολλοί στην γωνία.

Από την άλλη θεωρώ ότι όλο αυτό έχει να κάνει και με το γεγονός ότι είμαι ο πρώτος που έχει πει ανοιχτά ότι είναι gay σ' αυτή την ιστορία. Αλλά δεν είναι μόνον αυτή η ειδοποιός μου διαφορά. Πρώτα-πρώτα εκφράζω μια νεότερη γενιά πολιτικών. Μου λένε συχνά εσύ δεν είσαι πολιτικός και εννοούν ότι δεν είμαι σαν τους παλιούς πολιτικούς που έχουν στο μυαλό τους. Η απάντηση ποια είναι; Οτι είμαι ένα περαστικός απ' αυτόν τον χώρο και μετά ξαναγυρνάμε σ΄αυτό που ξέρουμε; ΄Η, σιγά-σιγά, πολλοί μαζί, αλλάζουμε τον ορισμό του πώς μοιάζει και πώς φέρεται ένας πολιτικός. Και για μένα αυτό είναι πολύ σημαντικό. Θέλω να είμαι μέρος αυτής της αλλαγής.

Ανήκω σε μια νεότερη γενιά, όχι στην νέα γενιά, με μια διαφορετική εργαλειοθήκη στην διάθεσή της, οπότε μπορούμε να δούμε λίγο διαφορετικά τα πράγματα. Προφανώς και χρειάζεσαι την εμπειρία του παρελθόντος, απλώς θεωρώ ότι είναι και λίγο ευθύνη των συνομηλίκων μου να πουν ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν κάπως αλλιώς. Χτίζοντας διαφορετικές σχέσεις ανάμεσα στον πολιτικό και τον πολίτη. Και να αναδυθούν νέα μοντέλα ηγεσίας: Να μην είναι αυτό το κλασικό, ο στρέιτ άντρας που τα κατέχει όλα, την απόλυτη γνώση, και θα τα λύσει όλα μόνος του. Αυτό είναι παραμύθι. Δεν ισχύει για κανέναν -ένας μύθος που συχνά βολεύει. Υπάρχουν κι άλλα μοντέλα και η εποχή επιτρέπει να αναδυθούν.

Η Ελλάδα ήταν πάντα ένα σταυροδρόμι ανταλλαγής ιδεών, όσμωσης, μίξης

Παράλληλα υπάρχει κι ένας νεοσυντηρητισμός γιατί πάντα η δράση φέρνει αντίδραση. Κι αυτό επιτείνει την σκέψη ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι κι ότι ως κοινωνία, ως άθροισμα, θα είμαστε καλύτερα αν αποδεχτούμε ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Η δύναμη της χώρας μας δεν προκύπτει από το άθροισμα ομοειδών ανθρώπων, ίσα-ίσα. Η Ελλάδα ήταν πάντα ένα σταυροδρόμι ανταλλαγής ιδεών, όσμωσης, μίξης».

«Πώς αντιμετωπίζεις όμως αυτό το ρεύμα του νεοσυντηρητισμού που φτάνει και σε πιο ακραίες απόψεις, απολυταρχισμού, νεοφασισμού, άρνησης της επιστήμης, όπως το ζούμε τώρα με τους αντιεμβολιαστές και την συνωμοσιολογία. Κι όλο αυτό μέσα σε ένα περιβάλλον και ψηφιακό και φυσικό που είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις την αλήθεια από το ψέμα. Αυτή είναι για μένα μια από τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής. Πώς δίνουμε στους ανθρώπους τα εργαλεία προκειμένου να μπορούν να κρίνουν;

Για χρόνια βόλευε να μην μαθαίνουν οι άνθρωποι, να μην αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα. Γυρίζει όμως μπούμερανγκ αυτό σήμερα και βλέπει κανείς πόσο προβληματικό είναι. Επομένως η εκπαίδευση είναι η μόνη λύση. Οσο πιο πολύ μάθουμε στα παιδιά πώς να αξιολογούν, να κρίνουν, να ρωτάνε, να ερευνούν, να σκέπτονται, να μην παρασύρονται από τους άλλους, να έχουν το θάρρος της γνώμης τους, που θα προκύπτει από τη γνώση και την έρευνα και όχι από τον φανατισμό και την μισαλλοδοξία: Αυτό είναι το σημαντικό. Σχολείο, οικογένεια και media παίζουν τον ρόλο τους.

Προσωπικά είχα πάντα βαθιά πίστη στην επιστήμη και την γνώση. Στη θρησκεία; Οχι, ποτέ. Ούτε η οικογένειά μου. Ο πατέρας μου, καθηγητής κλασικών σπουδών και η μητέρα μου μοριακή βιολόγος. Πηγαίναμε Επιτάφιο ή Ανάσταση, αλλά ως εκεί. Ενα καλό πράγμα που έμαθα μικρός ήταν να αναπτύξω την κριτική μου ικανότητα. Μου δόθηκε νωρίς το δικαίωμα να κάνω ερωτήσεις. Υπήρχαν πολλά βιβλία στο σπίτι. Οι γονείς μου προσπαθούσαν να διαχειριστούν τα ερωτήματά μου όσο καλύτερα μπορούσαν, δεν με μπλόκαραν ποτέ. Αποτέλεσμα; Συνέχισα να αναρωτιέμαι.

Αν ήταν κοντά μου οι γονείς μου; Νομίζω ότι πάντα είναι μια δύσκολη ισορροπία τα οικογενειακά. Οταν πήγα στην Αμερική, πράγματι αισθάνθηκα πιο ελεύθερος και η πρόθεσή μου ήταν να μην γυρίσω πίσω. Βέβαια η Αμερική είναι πολλά πράγματα. Ζούσα στην Ανατολική ακτή, μια εξαιρετικά φιλελεύθερη ζώνη. Μάλιστα όταν πήρα το μεταπτυχιακό μου στο Harvard δούλεψα δύο χρόνια στο Πανεπιστήμιο. Γύρισα λόγω της 11^ης Σεπτεμβρίου. Γιατί άλλαξε πολύ έντονα το κλίμα –λογικό. Από τη μια η Αμερική μπήκε σε μια οικονομική ύφεση κι απ' την άλλη η καθημερινότητα άλλαξε πολύ. Υπήρχε αγωνία, άγχος, φόβος και για πρώτη φορά αισθανόσουν και λίγο ξένος. Γιατί οι άνθρωποι συσπειρώθηκαν, μαζεύτηκαν κι άρχισε να έχει σημασία από που είσαι. Αυτό συνέβαινε γενικά. Προσωπικά έχοντας μπει σε μια ακαδημαϊκή τροχιά, συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν αυτό που επιθυμούσα. Μου έγινε και μια πολύ ενδιαφέρουσα επαγγελματική πρόταση στην Αθήνα –οπότε γύρισα. Η Αμερική μου έδωσε το περιθώριο να δω ποιος είμαι, να πάρω μια μεγάλη γεωγραφική απόσταση και να δω τι κάνω με μένα τον ίδιο».

«Πάντοτε μ' ενδιέφερε η πολιτική. Ακόμα κι όταν ήμουν μικρότερος, πολιτικός ήθελα να είμαι. Με τα θετικά και τα αρνητικά του, είναι η μόνη λύση για να αλλάξεις πράγματα. Επέλεξα να σπουδάσω Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο και Δημόσια Πολιτική μετά, στην Αμερική. Δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσα ν' ακολουθήσω τον δρόμο της πολιτικής γιατί σκεφτόμουν: που έχει ακουστεί στην Ελλάδα ανοιχτά gay πολτικός; Επίσης δεν είχα πρόσβαση στο σύστημα. Προέκυψε όμως αυτή η ιστορία με το Ποτάμι και τον Σταύρο (σ.σ. Θεοδωράκη). Είχαμε ήδη αρχίσει μια συνεργασία με το Protagon και προχωρήσαμε. Ανέλαβα όλο το κομμάτι της προεκλογικής εκστρατείας για τις Ευρωεκλογές. Συνέχισα ως το ΄16 και μετά έφυγα από το Ποτάμι και από τα πολιτικά. Το ΄15 είχα βάλει υποψήφιος στην Α' Αθηνών κι είχα βγει δεύτερος...

Με είχε επηρεάσει τότε πολύ αρνητικά κι η ιστορία του ΄15 με τον ΣΥΡΙΖΑ και το δημοψήφισμα. Ενιωθα να απειλείται η καθημερινότητα και η ζωή μας. Ενιωθα ότι κάπως τα πράγματα έπαιρναν μια σχεδόν δυστοπική τροπή...

Εχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε. Εχω ψαχτεί πιο πολύ με τον εαυτό μου. Θα σου πως μια ιστορία με τον Ναστραντίν Χότζα και τον γιο του που πάνε να πουλήσουν τον γάιδαρό τους στο παζάρι. Περπατούν με τον γάιδαρο από πίσω. Κάποιος τους λέει έχετε γαϊδούρι και δεν το καβαλάτε. Βάζει το παιδί ο Χότζας πάνω στο γαϊδούρι. Μετά ο άλλος του λέει μα καλά έχεις το παιδί στο γαϊδούρι κι εσύ γέρος άνθρωπος πας με τα πόδια. Το ακούει, κατεβάζει το παιδί κι ανεβαίνει ο ίδιος. Ο επόμενος του λέει μα καλά αφήνεις το μικρό παιδί. Ανεβαίνουν κι οι δύο στο γαϊδούρι. Τους βλέπουν και του λένε θα το σκάσετε το γαϊδούρι... Αυτό είναι η πολιτική. Οτι μπορεί αυτό που λες άλλος να το βρίσκει φιλελεύθερο και άλλος υπερσυντηρητικό, ταυτόχρονα. Ετσι την βιώνω εγώ την πολιτική κυρίως γι' αυτό που είμαι. Δεν μου είναι εύκολο. Δεν θέλω να αναπαράξω το πρότυπο του πολιτικού που μπορεί να τα λύσει όλα και να σώσει μια χώρα με το μικρό του δαχτυλάκι. Το θεωρώ και πολύ επικίνδυνο...».

«Η πρόταση για να αναλάβω γραμματέας στο υπουργείο Πολιτισμού φυσικά και εξέπληξε. Εργαζόμουν τότε στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Νιάρχος. Η πολιτική μ' ενδιέφερε πάντα, απλώς είχα αρχίσει να διαφωνώ πολύ έντονα με το Ποτάμι και τον τρόπο που γίνονταν τα πράγματα. Ενώ ήταν κάτι που είχα συνδημιουργήσει ένιωσα πλέον ξένος. Εφυγα, χωρίς φωνές, χωρίς εντάσεις. Δεν ήξερα αν θα βρισκόταν και πάλι μια ευκαιρία να ασχοληθώ.

Μπήκα μεγάλος σ' αυτή την ιστορία. Ούτε έχω πίσω μου μια πολιτική οικογένεια να μου λέει τι πρέπει να κάνω και πως να μην χαθεί η έδρα. Ακούω το ένστικτό μου.

Υποψήφιος βουλευτής; Είναι κάτι που συζητάω καθημερινά με τον εαυτό μου αλλά δεν εξαρτάται μόνο από μένα. Με ενδιαφέρει και παράλληλα με αγχώνει –δεν το κρύβω. Γιατί το παίρνω πολύ στα σοβαρά. Καλώς ή κακώς παίρνω πολύ στα σοβαρά την δουλειά μου, όχι τον εαυτό μου.

Είμαι σαφέστατα υπέρ και του γάμου και της τεκνοθεσίας των ομοφυλοφίλων.

Θεωρώ ότι τα ζητήματα ΛΟΑΤΚΙ είναι ξεκάθαρα πολιτικά. Εγώ διαχειρίζομαι ένα χαρτοφυλάκιο που έχει να κάνει με τον Πολιτισμό. Με τον τρόπο μου όμως ενθαρρύνω κατοχύρωση ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων και κανείς δεν με έχει ψέξει γι' αυτό –και δεν εννοώ την κυβέρνηση, τουναντίον. Από την άλλη έχω πάντα αυτή την αγωνία να βρω την ισορροπία: Ποιος είμαι; Είμαι ο gay πολιτικός κι αυτό είναι που έχει σημασία; Και το τρίτο κομμάτι έχει να κάνει με την ορατότητα: Να υπάρχει εκεί έξω κάποιος που δεν είναι καρμπόν των άλλων 299 βουλευτών κι έτσι να αντανακλάται η πραγματικότητα μιας κοινωνίας Να γίνει πιο αντιπροσωπευτική η Βουλή, να’ χει πιο πολλές γυναίκες, ανθρώπους με αναπηρία ή με χρόνια προβλήματα... Βρίσκω γενναίο και χρήσιμο αυτό που έκανε η Φώφη Γεννημάτα και η Ντόρα, και βγήκαν και μίλησαν για τις ασθένειές τους –δεν είναι τυχαίο πως είναι γυναίκες. Εχουν ήδη περάσει από το τσαλάκωμα και την κριτική. Θυμίζω ότι υπήρχαν εποχές που κρύβαμε τις αρρώστιες των πολιτικών μη τυχόν και ο απόλυτος άρχων φανεί ευάλωτος.

Διανύουμε μια εποχή που πρέπει να περάσουμε ως κοινωνία μια διαδικασία και μια διεργασία –συνέβη και με το #metoo αυτό. Να πάψουμε να υποκρινόμαστε. Να ωριμάσουμε ως κοινωνία και να δούμε πραγματικά ποιοι είμαστε. Ν' αναγνωρίσουμε και να καταλάβουμε τις παθογένειες. Κάποιοι μπορεί να ενοχλούνται και να δηλώνουν ότι καταπιέζονται με την πολιτική μας ορθότητα. Οταν λένε στην Βουλή “εγώ τιμάω τα παντελόνια μου”, εμένα μ΄ενοχλεί. Οταν μου έλεγαν μικρός ότι κάνεις σαν κοριτσάκι, το έλεγαν προσβλητικά, ότι το να είσαι κορίτσι είσαι κάτι λιγότερο –ήταν μειωτικό. Φτάνει με το κρεβάτι του Προκρούστη, να μας τραβήξουν αν δεν φτάνουμε, να μας κόψουν αν περισσεύουμε... Βγαίνουμε σε πολλά μεγέθη, σε πολλά, σε πολλά χρώματα, με πολλές ταυτότητες, σε πολλές ηλικίες με πολλά διαφορετικά backgrounds κι αυτή είναι η δύναμή μας, όχι η αδυναμία μας. Επομένως αν σταματήσεις να το βλέπεις σαν πρόβλημα ίσως το δεις και σαν λύση».

«Είμαι σαφέστατα υπέρ και του γάμου και της τεκνοθεσίας των ομοφυλοφίλων. Εχουν γίνει πολλές επιστημονικές έρευνες και μελέτες που λένε ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένεια με ομόφυλους γονείς δεν έχουν κάποιο πρόβλημα ούτε στην ανάπτυξή τους ούτε στην κοινωνικοποίησή τους. Το παιδί δεν υποφέρει αν υπάρχει αγάπη και στήριξη. Λένε ότι ίσως δοθούν λάθος πρότυπα. Δεν ξέρω ποια είναι τα σωστά. Ολοι μας είχαμε γονείς, δεν είναι όλα τα ετερόφυλα ζευγάρια οι τέλειοι γονείς. Φαίνεται πια ότι η αγία τέλεια οικογένεια είναι ένας μύθος. Και βγαίνουν κι αυτές σε πολλά μεγέθη, σχήματα και χρώματα. Και αυτό είναι καλό. Δεν υπάρχει πιστοποιητικό άξιας γονεϊκότητας για τα ετερόφυλα άτομα κι όχι για τα gay. Κακώς τα συγχέουμε, κι αυτό γίνεται από άγνοια ή εκ του πονηρού.

Επειδή ταξιδεύω πολύ δεν έχω αντιμετωπίσει στην Ελλάδα κάποιο θέμα αποδοχής ή απόρριψης. Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι δεν είμαι το τέρας με τα τρία κεφάλια. Δεν μ' ενδιαφέρει προσωπικά αλλά γιατί δημιουργείται ένα προηγούμενο για τους επόμενους. Ημουν ο πρώτος δεν θα ήθελα να είμαι και ο τελευταίος. Αλλωστε πάντα ο πρώτος την πληρώνει και λίγο –το ξέρω. Εμένα με νοιάζει που έγινε η αρχή, που έχει σπάσει πλέον το ταμπού, το φράγμα και πήγε μια χαρά και ζήσαμε όλοι...

Πιστεύω ότι αυτή η κυβέρνηση μπορεί και θα κάνει επόμενα βήματα σ' αυτόν τον τομέα, που τον αντιμετωπίζει ολιστικά –όπως στο εξωτερικό, και όχι με πυροτεχνήματα. Ηδη έχουμε προχωήσει: Τρανς φυλακισμένες γυναίκες θα βρίσκονται πια στη γυναικεία πτέρυγα. Τρέχει ένα πρόγραμμα για θέσεις εργασίας για τρανς άτομα –αυτή η κυβέρνηση το έκανε. Ανακοίνωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός ότι αίρονται τα εμπόδια για αναδοχή και τεκνοθεσία για οροθετικά άτομα. Ακόμα ότι θα καταργήσει την απαγόρευση αιμοδοσίας για τα ομοφυλόφιλα άτομα –κάτι που ίσχυε de facto από το ΄77».

«Εμένα με νοιάζει ν΄ αλλάξει η καθημερινότητα των ατόμων και πιο πολύ η καθημερινότητα των τρανς ατόμων. Εχουν γίνει κάποια βήματα για την νομική αναγνώριση του φύλου αλλά η καθημερινότητά τους είναι πολύ σκληρή, είναι περιθωριοποιημένα.

Το άλλο αφορά στα παιδιά των οικογενειών με ομόφυλους γονείς, του ουράνιου τόξου, που δεν έχουν δικαιώματα. Αν πάθει κάτι ο βιολογικός γονιός ή αυτός που φαίνεται στα χαρτιά, ο άλλος είναι ανύπαρκτος.

Προσωπικά με ενδιαφέρει το θέμα παιδί, αλλά παράλληλα με τρομάζει. Θεωρώ ότι το να μεγαλώνεις ένα παιδί είναι τεράστια ευθύνη και δυσκολία. Αυτή την εποχή έχω μια καθημερινότητα με δουλειά από τις επτά το πρωί ως μετά τα μεσάνυχτα -θα ήταν άδικο για ένα παιδί. Επίσης τυπικά και ουσιαστικά υπάρχουν κάποια νομικά ζητήματα. Στηρίζω πρώτα να λυθούν αυτά και μετά αν οι συνθήκες της καθημερινότητας μου το επιτρέψουν προφανώς δεν το έχω αποκλείσει, κι ας μεγαλώνω.

Ο Πολιτισμός είναι ένας κλάδος εξαιρετικά σημαντικός, ιδίως για μια χώρα σαν την Ελλάδα, αλλά κανένας δεν του έχει δώσει την απαιτούμενη σημασία και προσοχή. Προσωπικά εστιάζω σε δομικές αλλαγές, μεταρρύθμιση στα εργασιακά και ασφαλιστικά του κλάδου, πρόσβαση στον πολιτισμό ανθρώπων που είναι αποκλεισμένοι με διάφορους τρόπους –κοινωνικούς, οικονομικούς. Εχω και ορισμένα πιο ειδικευμένα πρότζεκτ, όπως η αναβίωση της χειροτεχνίας, που δεν ανήκε ποτέ στον πολιτισμό. Θέλω ν' αφήσω πίσω πολύ καλύτερα δομημένα πλαίσια απ' αυτά που βρήκα για το βιβλίο, τον κινηματογράφο, τις παραστατικές τέχνες, τα εικαστικά. Και πάντα το άγχος μου είναι αν θα προλάβω...».