Μαρία Στραγαλινού: Μια doula του πένθους μιλά για τη ζωή
Η Μαρία Στραγαλινού είναι doula. Αυτός είναι ο διεθνής όρος για τις βοηθούς μητρότητας, που κάνουν αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος τους. Βοηθούν την έγκυο και τη νέα μητέρα, φροντίζοντάς την, ενθαρρύνοντάς την και παρέχοντας σε αυτήν την απαραίτητη υποστήριξη. Υπάρχουν οι βοηθοί μητρότητας τοκετού και οι βοηθοί μητρότητας λοχείας ανάλογα με την εκπαίδευση που έχουν λάβει.
Η Μαρία Στραγαλινού είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Έχει εκπαιδευτεί και πιστοποιηθεί ως βοηθός μητρότητας με ειδίκευση στο περιγεννητικό πένθος, από τον αμερικάνικο φορέα Stillbirthday. Είναι μέλος του Συλλόγου Βοηθών μητρότητας Ελλάδας, καθώς και επίσημη συνεργάτης της Attachment Parenting Hellas.
Στο παρελθόν είχε σπουδάσει αρχιτεκτονική και είχε εξασκήσει το επάγγελμα για πολλά χρόνια. Όμως κάποια στιγμή μια εξέλιξη στην προσωπική της ζωή την ώθησε σε έναν νέο ρόλο.
Ποια δική σου προσωπική εμπειρία σε παρακίνησε ώστε να γίνεις βοηθός μητρότητας με ειδίκευση στο περιγεννητικό πένθος;
Το 2017 ήμουν έγκυος στο δεύτερο παιδί μου, το οποίο έχασα σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, λίγο πριν μπω στον 8Ο μήνα της κύησης. Αυτή η απώλεια, σαν συνολική εμπειρία, με τα συναισθήματα και την ανταπόκριση των ανθρώπων γύρω μου ήταν που με παρακίνησε να ψάξω περισσότερο το θέμα. Ένιωσα πολύ μόνη, σε μια εμπειρία πρωτόγνωρη που δε συζητιέται εύκολα και δεν είναι κατανοητή στο ευρύ κοινό. Και γι’ αυτό αποφάσισα να ασχοληθώ περισσότερο, και να εκπαιδευτώ εν τέλει σαν βοηθός μητρότητας στο περιγεννητικό πένθος, για να στηρίζω γυναίκες και ζευγάρια που βιώνουν τέτοιες εμπειρίες.
Τι ονομάζουμε περιγεννητικό πένθος;
Περιγεννητικό είναι το πένθος που βιώνεται σε απώλεια εγκυμοσύνης σε οποιοδήποτε μήνα και με οποιονδήποτε τρόπο, δηλαδή σε αποβολή, σε θνησιγένεια (θάνατο εμβρύου από την 28η εβδομάδα κύησης και μετά), σε διακοπή κύησης, καθώς σε περιπτώσεις νεογνικής απώλειας, δηλαδή τους πρώτους μήνες ζωής εκτός μήτρας.
Επίσης το πένθος αυτό αγγίζει και τις περιπτώσεις προωρότητας και υπογονιμότητας, μιας και δεν πενθούμε μόνο την απώλεια μιας ζωής, αλλά και την απώλεια των ονείρων, της ζωής όπως φανταζόμασταν ότι θα είναι από εδώ και στο εξής κ.ο.κ.
Πώς η ενασχόληση σου βοήθησε στη διαχείριση του δικού σου πένθους;
Το δικό μου πένθος φρόντισα να το δουλέψω πριν ξεκινήσω να ασχολούμαι με το να στηρίζω άλλους γονείς και γυναίκες με αντίστοιχες εμπειρίες, προκειμένου να είμαι όσο το δυνατόν πιο υποστηρικτική και για να είμαι πραγματικά παρούσα στους ανθρώπους που ζητούν τη βοήθειά μου, χωρίς να συγχέω τις εμπειρίες τους με τη δική μου. Παρόλα αυτά, επειδή το πένθος είναι μια δυναμική διαδικασία, μοναδική για τον καθένα και δεν έχει ημερομηνία λήξης, θα μπορούσα να πω ότι με βοηθάει πραγματικά η επαφή μου με άλλους ανθρώπους που έχουν βιώσει αντίστοιχες εμπειρίες, γιατί νιώθω ότι μέσα από τη δυσάρεστη εμπειρία μου γεννήθηκε και κάτι όμορφο, κι αυτό με γεμίζει με συγκίνηση και ευγνωμοσύνη.
Μια μητέρα που είχε βιώσει αποβολή την χαρακτήρισε ως «τον “Βόλντεμορτ” της εγκυμοσύνης» δηλαδή κάτι για το οποίο δεν μιλάμε. Γιατί η αποβολή είναι ταμπού και πώς ξεπερνιέται αυτή η αντίληψη για τη σιωπή;
Η αποβολή είναι ταμπού, είναι αλήθεια. Δε συζητιέται ανοιχτά, και οι άνθρωποι που τη βιώνουν, συχνά δε λαμβάνουν τη στήριξη που χρειάζονται πραγματικά από το περιβάλλον τους. Ένας λόγος για τον οποίο αυτό συμβαίνει είναι το ότι η απώλεια αυτή δεν έχει αφήσει φυσικό αποτύπωμα στον κόσμο μας, δηλαδή το μωρό αυτό δεν το έχει δει σχεδόν κανείς, πολλές φορές ακόμα και οι ίδιοι οι γονείς του. Έτσι γίνεται αντιληπτό ως κάτι που δεν έχει υπάρξει στην πραγματικότητα. Επίσης φταίει και το ότι έτσι κι αλλιώς δε μιλάμε ανοιχτά για το θάνατο στην κοινωνία μας, και προτιμάμε να κλείνουμε τα μάτια στα δύσκολα, θεωρώντας ότι έτσι θα ξεπεραστούν πιο εύκολα και πιο γρήγορα.
Αυτή η αντίληψη της σιωπής και του ταμπού γύρω από την περιγεννητική απώλεια θα ξεπεραστεί αν αρχίσουμε να μιλάμε για αυτήν, καταρχήν οι άνθρωποι που τη βιώνουν, και παράλληλα αν αρχίσουμε όλοι και όλες μας να ενδιαφερόμαστε και να μαθαίνουμε πώς να προσεγγίζουμε τέτοιες καταστάσεις, κάτι το οποίο προσπαθώ και κάνω μέσα από τη δουλειά μου.
Αυτό που θα βοηθούσε καταλυτικά πάντως στο να σπάσει το ταμπού, είναι να ανοίξουμε τις καρδιές μας οι άνθρωποι
να μην κριτικάρουμε, και να δίνουμε χώρο στον συνάνθρωπό μας να υπάρξει όπως ακριβώς είναι, την κάθε στιγμή.
Πώς το ζευγάρι βιώνει το περιγεννητικό πένθος; Μπορεί αυτό να αποτελέσει αιτία θυμού και συγκρούσεων; Μια μητέρα που δεν έχει σύντροφο την προσεγγίζεις διαφορετικά;
Το περιγεννητικό πένθος βιώνεται διαφορετικά από τον καθένα μας, είτε σε ατομικό επίπεδο είτε σε ζευγάρια. Πρόκειται για ένα βίωμα που έρχεται και «κουμπώνει» στον κάθε μοναδικό άνθρωπο, στην κάθε μοναδική σχέση, και σε ό,τι αυτές φέρουν μέσα στα χρόνια. Άρα με αυτό σαν δεδομένο, ναι, μπορεί να αποτελέσει αιτία θυμού και συγκρούσεων σε ένα ζευγάρι, ή και δυσκολία στην επικοινωνία, και απομάκρυνση. Μπορεί όμως να τους φέρει και πιο κοντά, να τους δέσει ακόμα περισσότερο. Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, και είναι στο χέρι μας πως θα τα χειριστούμε, μόνοι μας ή και με βοήθεια όταν χρειαστεί.
Όσο για το δεύτερο ερώτημα, δεν έχω ξεχωριστό τρόπο που προσεγγίζω τους ανθρώπους, θα έλεγα πως είμαι ανοιχτή στο καθετί που φέρει ο κάθε μοναδικός άνθρωπος που ζητά τη βοήθειά μου, ανεξαρτήτως του πώς είναι διαμορφωμένη η ζωή του.
Τι μπορούμε να πούμε σε μια μητέρα που πενθεί για να την ανακουφίσουμε; Πώς μπορούμε να δείξουμε την υποστήριξή μας;
Αυτό που θα βοηθούσε είναι να αποφύγουμε φράσεις-κλισέ που υποβαθμίζουν την εμπειρία του πενθούντα π.χ. «Είσαι νέα, θα κάνεις άλλο», «Πέρασε καιρός τώρα, άφησέ το πίσω», ή τη συγκρίνουν με άλλες περιπτώσεις π.χ. «Ευτυχώς εσύ το έχασες νωρίς, τι να πει και η τάδε που…». Αυτό που βοηθάει είναι να ακούμε πραγματικά, αφήνοντας στην άκρη τη δική μας ανάγνωση, και ένα απλό «Είμαι εδώ», μια αγκαλιά, ακόμη και να σταθούμε δίπλα της σιωπηλά αν δε βρίσκουμε τις κατάλληλες λέξεις, είναι πολύ-πολύ σημαντικό.
Υπάρχει κάποια φράση ή κάποιο περιστατικό που έχει μοιραστεί μαζί σου μητέρα σε πένθος και που σε έχει σημαδέψει;
Με σημαδεύουν και κουβαλάω πάντα μέσα μου όλες τις γυναίκες και όλους τους άντρες που με τιμούν με το να ακουμπούν τον πόνο τους πάνω μου, και δεν είναι τόσο κάποιο περιστατικό ή κάποια φράση, όσο τα συναισθήματα που γεννιούνται, και η κάθε μοναδική ιστορία, που μου αποδεικνύουν κάθε φορά τον πλούτο της ανθρώπινης ύπαρξης που έχει τέτοια δύναμη και τόση ομορφιά, ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής.