Λένα Παπαληγούρα: «Η γυναίκα μεγαλώνοντας μπορεί να περάσει στα αζήτητα»

Η Λένα Παπαληγούρα είναι μια ξεχωριστή παρουσία στον θεατρικό χώρο: Όχι μόνον για τις ερμηνείες και τα έργα που επιλέγει, όχι μόνο για το ταλέντο και την σκληρή δουλειά της, αλλά κυρίως γιατί βγάζει μια δύναμη και μια διάθεση ν΄ασχοληθεί με όλα όσα συμβαίνουν γύρω της. Αγαπάει την ζωή, το θέατρο, και πάνω απ΄όλα την οικογένειά της. Αυτό το καλοκαίρι περιοδεύει με τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου και ετοιμάζεται για την Επίδαυρο.

«Κάθε φορά που μου δίνουν ένα κείμενο ή μου προτείνουν κάτι, εγώ ψάχνω να βρω έναν λόγο που θέλω να το κάνω. Είναι συνήθως οι συντελεστές, το έργο, ο ρόλος. Κι όταν πω το ναι, ψάχνω να βρω στον ρόλο τι είναι αυτό που εμένα θα με κινήσει έτσι ώστε να υπερβώ την ανασφάλεια που έχω για την έκθεση, να υπερβώ την δυσκολία που έχω στην πρόβα ή να υπερβώ την τεμπελιά μου. Και να με κάνει να θέλω να μπω σ΄αυτό και ν΄αφοσιωθώ.

»Όταν λοιπόν το θέμα, από μόνο του, στο δίνει αυτό, δηλαδή δεν χρειάζεται να κατασκευάσεις κάτι για να σ΄εμπνεύσει, αλλά από μόνο του είναι πάρα πολύ εμπνευστικό, αυτό είναι κάπως σαν δώρο. Αισθάνομαι ότι η πολιτική μ΄αφορά ως κοινωνικό ον αλλά δεν μ΄αφορά στο να εμπλακώ εγώ. Μ΄αφορά στον τρόπο που υπάρχει κάποιος άνθρωπος στη ζωή και στην καθημερινότητά του και μ΄αφορά μέσα απ΄τη δουλειά μας. Πώς μπορούμε δηλαδή πραγματικά να μετακινήσουμε ανθρώπους που ενδεχομένως σε κάποια θέματα έχουν μια άποψη και μπορεί να έρθουν στο θέατρο και να μετατοπιστούν και να δουν τα πράγματα λίγο πιο σφαιρικά. Στην “Κατερίνα” έρχονταν πάρα πολλοί άνθρωποι και μου έλεγαν ότι μέσα απ΄αυτή την παράσταση καταλάβαιναν πράγματα για τις οικογένειές τους. Όταν είχαμε κάνει με τον Γιώργο Παλούμπη την “Αόρατη Ολγα” για το trafficking πάλι είχα πορωθεί, αισθανόμουν ότι κάτι κάνουμε. Μπορεί να΄ναι και προσωπική μου ανάγκη, αλλά θέλω να νιώθω ότι κάτι κάνουμε πέρα απ΄το θέατρο.

»Νομίζω ότι και μόνο η επιλογή αυτού του επαγγέλματος, που ήταν μια καθαρά δική μου επιλογή, δεν είχε καμία σχέση με το επάγγελμα των γονιών μου, ήταν μια επιλογή αυτονομίας. Απ΄τη στιγμή που μπήκα σ΄αυτό το χώρο, έπρεπε να είμαι εγώ. Κι έχει αυτό το μαγικό η σκηνή -κι ευτυχώς, που όταν είσαι εκεί πάνω κάπως πρέπει να είσαι παρών 100%...

»Στο θέατρο, όπως σ΄όλους τους χώρους, παρ΄όλο που δεν του φαίνεται, ισχύει αυτό που έχει πει η Ολίβια Κόλμαν –“αν μ΄έλεγαν Ολιβερ θα έπαιρνα σίγουρα περισσότερα λεφτά”. Και μισθολογικά υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση στους άντρες και στις γυναίκες. Για την ίδια δουλειά, με τον ίδιο όγκο δουλειάς με συνάδελφο και φίλο, με τον οποίο έχουμε τα ίδια χρόνια στον χώρο, του πρότειναν τα διπλάσια λεφτά από μένα. Κι όταν εγώ ρώτησα γιατί, περισσότερο ως κοινωνιολογική παρατήρηση, μου είπαν γιατί γυναίκες υπάρχουν πολλές επιλογές ενώ άνδρες υπάρχουν λίγοι -εγώ έτσι κι αλλιώς τελικά δεν την έκανα εκείνη τη δουλειά. Μετά πιστεύω ότι και ηλικιακά συμβαίνει αυτό, ότι οι γυναίκες μεγαλώνοντας βιώνουν δυσκολίες. Ο άντρας μεγαλώνοντας γίνεται ρολίστας και γοητευτικός, ενώ η γυναίκα μπορεί να περάσει στα αζήτητα, με τα ίδια προσόντα. Δηλαδή δεν είναι φυσιολογικό να βλέπουμε γυναίκα στα 40 να υποδύεται την μητέρα εικοσάχρονου στην τηλεόραση. Λες άμα γίνω 50 τι θα παίζω, την γιαγιά.

»Γενικά νομίζω ότι μια γυναίκα καλείται να΄ναι πολυεργαλείο, να τα καταφέρει σ΄όλους τους τομείς, να΄ναι στο γύρισμα, να κάνει την δουλειά της, να΄ναι με τα παιδιά της, αυτό είναι κάτι που η κοινωνία δεν το ζητάει απ΄τον άντρα. Και αυτά είναι τα απλά -για να μην μιλήσω για όλα αυτά που βλέπουμε γύρω μας. Εγώ πιστεύω αυτό που λέει και σε κάποια στιγμή η ηρωίδα μου στο θεατρικό που θα κάνω τον χειμώνα ότι οι νόμοι φτιάχτηκαν από άντρες για άντρες, οπότε είναι πολύ δύσκολο μια γυναίκα να βρει το δίκιο της. Κι αυτό άρχισα να το σκέφτομαι και για την λογοτεχνία -δεν είχε την δυνατότητα η γυναίκα να μορφωθεί, να γράψει, γι΄αυτό και υπάρχουν πολύ πιο λίγες. Αρα και η πλευρά που μας έχει παρουσιαστεί είναι ας πούμε, μέσα από τη ματιά του άντρα και άρα μάλλον ολόκληρη η κοινωνία μας είναι δομημένη μέσα απ΄αυτή τη ματιά. Πέρα απ΄αυτά, νομίζω ότι σήμερα εμείς οι γυναίκες είμαστε πιο πολύ πιο έτοιμες να μιλήσουμε για όλα αυτά ή να φύγουμε από σχέσεις, να μην ανεχτούμε πράγματα, αλλά η κοινωνία δεν είναι έτοιμη αυτό να το προστατέψει, όπως βλέπουμε διαρκώς γύρω μας -δυστυχώς. Δεν είναι δυνατόν δηλαδή να προτρέπουμε τη γυναίκα να μιλήσει, να καταγγείλει κι απ΄την άλλη δεν της παρέχετε καμία προστασία, βρίσκεται απροστάτευτη.

»Τώρα σε ό,τι αφορά εμένα και την ζωή μου, καταρχήν πρέπει να πω ότι είμαι εξαιρετικά τυχερή. Εχω έναν φανταστικό σύντροφο, έχω βοήθεια απ΄τη μαμά μου που, δόξα τω Θεώ, είναι καλά και είναι και υπέροχη γιαγιά και μιλάμε για το ιδανικό, το ιδεατό, το τέλειο. Με τον άντρα μου είμαστε σχεδόν εξίσου. Δηλαδή το βράδυ που εγώ πάω στο θέατρο, αναλαμβάνει πλήρως ο Ακης. Τα μοιραζόμαστε όλα, είμαστε σαν ομάδα. Είναι πάρα πολλά τα πράγματα που πρέπει να κάνεις, είναι διαφορετικές οι αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε σαν οικογένεια, τώρα πια είναι και το οικονομικό, που πρέπει να το λάβεις υπόψιν σου.

»Υπάρχει μια καθημερινότητα που τρέχει και πρέπει να τα συνδυάζεις όλα, αλλά έχω μάθει να την διαχειρίζομαι. Νομίζω όμως ότι γενικά υπάρχει δυσκολία στη μητρότητα με το επάγγελμα. Ωστόσο δεν μπορώ εγώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς οικογένεια, δηλαδή δεν μπορώ να το φανταστώ... Δεν θεωρώ ότι κάνω κάποια θυσία. Ισα-ίσα. Τα παιδιά μου φέρνουν την ευτυχία μου, δεν θα μπορούσα χωρίς αυτά, οπότε δεν μπορούσα να φανταστώ ότι δεν θα βρω κάπως τον τρόπο. Απλά είμαι εξαιρετικά τυχερή γιατί λειτουργεί το σύστημα. Αλλά παρόλα αυτά και πάλι δεν είναι εύκολο.

»Σίγουρα σκέφτομαι και τι δουλειές θα πάρω σε σχέση με την οικογένεια. Πολλοί παράγοντες μ΄επηρεάζουν. Δηλαδή το ότι θέλω να είμαι στο σπίτι κάποιες ώρες παραπάνω, το ότι επιθυμία μου είναι να μην δουλεύω τόσο πολύ, όπως, ενδεχομένως, θα ήθελα δεν είχα οικογένεια. Αλλά σκέφτομαι και τον παράγοντα χρήματα περισσότερο από πριν… Νομίζω ότι είναι πολλοί οι παράγοντες που σ΄επηρεάζουν όταν έχεις να φροντίσεις κι άλλους ανθρώπους πέρα από σένα.

»Αν βάζω φρένο στις φιλοδοξίες μου; Κοίτα, στην χώρα αυτή που ζούμε η αγορά είναι αρκετά μικρή οπότε φιλοδοξία μου είναι κυρίως να μπορώ να βρίσκομαι σε δουλειές με ανθρώπους που θαυμάζω, που μου δίνουν έμπνευση, σε κείμενα που μ΄ενδιαφέρουν. Και θέλω να υπάρχω με τρόπο που να μπορώ ν΄αφοσιωθώ και να εξελίσσομαι αλλά και να ζω φυσικά απ΄τη δουλειά μου. Αν μπορώ και να ζω καλά ακόμα καλύτερα. Δεν έχω τρελή φιλοδοξία να με γνωρίσει ας πούμε όλος ο κόσμος μέσα από μια δουλειά. Ούτε ζω στο Χόλιγουντ -κι ούτε έχω την ψευδαίσθηση ότι πότε θα ζήσω- για να πω ότι μου πρότειναν να λείψω απ΄το σπίτι για μια τεράστια ταινία και δεν το κάνω για χάρη των παιδιών (χαχαχα!!!). Ισα-ίσα πιστεύω ότι υπάρχει ένα περίεργο σύστημα που μας στύβει και μετά κάπως αναζητά τον επόμενο, οπότε θέλει μεγάλη ψυχική αντοχή και αφοσίωση για να παραμείνεις πιστός σ΄αυτό που ονειρεύεσαι. Αυτή είναι λοιπόν η φιλοδοξία μου αν θες: Να διατηρήσω ζωντανή την αγάπη μου γι΄αυτή τη δουλειά. Και αυτή δεν επηρεάζεται απ΄τα παιδιά και τη ζωή μου. Ισα-ίσα αναζωογονείται από αυτά.

»Τώρα σε ό,τι έχει να κάνει με τους δυο μας σαν ζευγάρι δεν είναι εύκολο γιατί όταν δουλεύεις πολύ -κι οι δύο δουλεύουμε πολύ, ο χρόνος που έχουμε είναι ο χρόνος που έχουμε σαν οικογένεια. Και ο προσωπικός χρόνος είναι αυτός που προσπαθείς να δώσεις ένα ραντεβού, αλλά τελικά επιλέγεις να κοιμηθείς αγκαλίτσα γιατί είσαι τόσο κουρασμένος… Θέλει νομίζω μια προσπάθεια. Σ΄εμάς, ευτυχώς, δεν συμβαίνει, αλλά μου φαίνεται ότι δεν είναι δύσκολο κάπως να χάσεις το ντουέτο. Εμείς περνάμε πολύ καλά οι δυο μας -και οι τέσσερίς μας. Μου είχε πει μια φορά κάτι φοβερό ο Ακης, ότι θέλω πολύ να περνάμε χρόνο μαζί παραπάνω αλλά από την άλλη με τρομάζει γιατί σκέφτομαι ότι όταν γίνει αυτό θα σημαίνει ότι έχουμε γεράσει πολύ. Δηλαδή σαν κάπως να μεταθέτουμε τον προσωπικό χρόνο για όταν θα έχουμε μεγαλώσει. Αλλά είναι άδικο.

»Άλλο παιδί; Αυτή την στιγμή όχι, αλλά μελλοντικά μπορεί, δηλαδή δεν είναι κάτι που το αποκλείω. Μου λείπει λίγο η αίσθηση του μωρού… Απ΄την άλλη είναι διαφορετικό δύο παιδιά από τρία. Γενικά πέρασα καλά και όταν ήμουν έγκυος και όταν τα παιδιά ήταν μικρά. Επίσης ίσως δεν θέλω και να αποδεχτώ ότι τελείωσε ως ενδεχόμενο, θέλω να το αφήνω ανοιχτό. Ισως έτσι διατηρώ και μια νεότητα στο μυαλό μου.

»Του χρόνου θα γίνω 40… Σαράντα; Πολύ μου φαίνεται. Νοιώθω πολύ πιο μικρή. Καμιά φορά μου φαίνεται απίστευτο, γενικά μου φαίνεται απίστευτο πώς περνάει ο χρόνος. Το βλέπω και με τους γονείς μου…

»Αισθάνομαι όμως ότι η ζωή μου΄χει φέρει περισσότερα δώρα από όσα θα τολμούσα κάπως να ονειρευτώ. Δεν φανταζόμουν ότι θα κάνω παιδιά, αν και το ήθελα πολύ. Δεν φανταζόμουν ότι θα έχω μια τέτοια σχέση, τόσο ωραία με τον Ακη. Δεν φανταζόμουν ότι θα υπάρχω στο θέατρο και θα ζω απ΄την δουλειά μου. Τίποτα απ΄όλα αυτά δεν φανταζόμουν. Την ευγνωμονώ τη ζωή που μου τα΄φερε τόσο ωραία αλλά δεν καταλαβαίνω και πότε έγιναν όλα αυτά, πότε πέρασαν τόσα χρόνια…

»Φέτος που κάναμε πρόβες στην σχολή του Θεάτρου Τέχνης μου έφεραν τούρτα. Και θυμήθηκα ότι στον ίδιο χώρο είχα σβήσει τούρτα πριν είκοσι χρόνια, είκοσι χρόνια!...

»Με τον εαυτό μου αισθάνομαι μετρίως καλά (!!!). Ως μαμά δεν ξέρω. Υπάρχουν φορές που νιώθω πολύ καλά και υπάρχουν φορές που νιώθω και πολλές ενοχές και νοιώθω ότι θα΄πρεπε να είμαι πιο υπομονετική. Βλέπεις και πράγματα απ΄τον εαυτό σου που μπορεί να μην σας αρέσουν. Τουλάχιστον νομίζω ότι έχω την ψυχραιμία να τα δουλέψω. Αλλά σίγουρα δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς αυτούς, δεν θα γύριζα ποτέ πίσω στη ζωή που είχα πριν κάνω τα παιδιά μου. Μου έχουν φέρει πολλή μεγάλη ευτυχία. Είμαστε ωραία, είμαστε ομάδα».

Με τις «Ικέτιδες» στην Επίδαυρο

«Χαίρομαι πολύ που καταπιανόμαστε μ΄αυτό το έργο. Και μάλιστα σε σκηνοθεσία της Μαριάννας (σ.σ. Κάλμπαρη) και με το Θέατρο Τέχνης που είναι η σχολή που τελείωσα και αγαπώ αφάνταστα. Οι “Ικέτιδες” είναι ένα ποιητικό αλλά και βαθιά πολιτικό έργο στο κέντρο του σύγχρονου προβληματισμού για την έννοια του ασύλου σε μια δημοκρατική κοινωνία – ιδιαίτερα όταν στη θέση του διωκόμενου βρίσκονται οι γυναίκες. Ομολογώ ότι και εγώ δεν ήξερα καθόλου καλά αυτό το έργο και χαίρομαι τόσο πολύ που σταδιακά μου αποκαλύπτεται το μεγαλείο του αλλά και που, καθώς για τους περισσότερους ανθρώπους είναι άγνωστο, θα το συστήσουμε μ΄έναν τρόπο στο κοινό. Το έργο αυτό είναι το πρώτο και το μοναδικό που έχει διασωθεί από την τετραλογία του Αισχύλου “Δαναΐδες”. Χαίρομαι επίσης γιατί μοιράζομαι το κείμενο του Χορού με την Λουκία (σ.σ. Μιχαλοπούλου). Νιώθω κάπως σαν να ξαναβρήκα την αδελφή μου. Είμαστε φίλες χρόνια. Επίσης είναι πολύ ωραίο που συναντιόμαστε με την σπουδαία Λυδία Κονιόρδου που ξέρει το είδος της τραγωδίας όσο τίποτα και με τους αγαπημένους Ακη Σακελάριου και Γιάννη Τσορτέκη. Ξεκινάμε την περιοδεία με το σχήμα του 15μελούς Χορού που αποτελείται από κορίτσια απ΄τις “Κόρες”, την Δραματική Σχολή Θεάτρου Τέχνης και φυσικά την Χριστίνα Σουγιουλτζή που εκτός από χορογράφος συμμετέχει στην παράσταση ως Ιώ. Στην Επίδαυρο ο Χορός θα είναι 50μελής με ακόμα περισσότερα κορίτσια απ΄τις “Κόρες” και το Θέατρο Τέχνης αλλά και χορεύτριες απ΄την ομάδα ”Και όμως Κινείται”. Η Μαρίνα Σάττι θα βρεθεί στην Επίδαυρο ως σολίστ που έρχεται να στηρίξει την καταπληκτική δουλειά που κάνει η χορωδία της με την ομάδα των συνεργατών της στην οποία είναι και ο μουσικός της παράστασής μας, ο Χαράλαμπος Γωγιός».

Ενας μονόλογος για τον χειμώνα

«Τον χειμώνα θα κάνω τον μονόλογο “Prima Facie” της Σούζι Μίλερ -που σημαίνει “Εκ πρώτης όψεως” ή εγώ θα έλεγα “Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται”. Εχει να κάνει με την γυναικεία κακοποίηση, την οποία αντιμετωπίζει χωρίς κλισέ. Το πιάνει πολύ έξυπνα, ο τρόπος που το επεξεργάζεται περιέχει και μια ανατροπή και το κάνει πολύ ενδιαφέρον. Παίχτηκε στην αρχή στην Αγγλία, πήγε πολύ καλά και μετά άρχισε να παίζεται σε πάρα πολλές χώρες -δεν είναι τυχαίο.

»Είχα πει, μετά την “Κατερίνα”, ότι δεν θα ξαναέκανα μονόλογο γιατί ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία. Γιατί ήταν πολύ δύσκολο και ταυτόχρονα πολύ μαγικό όλο αυτό που ζήσαμε, η σχέση μας με τον Γιώργο Νανούρη και όλα τα άλλα. Κι έλεγα ότι δεν θέλω να κάνω κάτι που να συγκριθεί, να συγκριθεί μέσα μου. Ασε που μετά την “Κατερίνα” όλο μονόλογο που πρότειναν. Γι΄αυτό όταν με πήρε ο Γιώργος Οικονόμου να μου προτείνει το “Prima Faccie”, εγώ του είπα όχι, αλλά εκείνος επέμενε να το διαβάσω. Το διάβασα και κάπως αισθάνθηκα. Για να στο πω αλλιώς αισθάνθηκα ότι αυτό το κείμενο δεν μπορούσα να το αφήσω. Είναι και λίγο σαν χρέος, είναι κάτι παραπάνω. Κι επειδή τον τελευταίο καιρό κι εμείς οι καλλιτέχνες αλλά και το κοινό κάπως εκπαιδευόμαστε στο γρήγορο, στο εύπεπτο, σαν το στόρυ του Instagram, αυτή είναι η λογική μας, αισθάνομαι μια ματαιότητα. Και πολλές φορές αναρωτιέμαι για ποιο λόγο τα κάνουμε όλα αυτά και αν αλήθεια επηρεάζουν κανέναν ή είμαστε κλεισμένοι στον μικρόκοσμό όμως και απλώς κάνουμε τα πράγματα επειδή εμάς μας αρέσουν -και τελειώνουν. Αυτό το κείμενο αισθάνθηκα ότι τουλάχιστον εμένα μου απαντάει σ’αυτό το ερώτημα και μπορεί πραγματικά κάτι να μετακινήσει μια τέτοια παράσταση.

»Είναι η ιστορία μιας δικηγόρου που αναλαμβάνει ό,τι υπόθεση πέσει στα χέρια της. Είναι μια γυναίκα φιλόδοξη, ικανή. Και στη μέση περίπου του έργου συμβαίνει κάτι στην ίδια. Κι εκεί είναι σαν ουσιαστικά, γι΄αυτό και για μένα έχει πολύ ενδιαφέρον, να θέτει το ερώτημα για όλη την καριέρα της, την ύπαρξη της, την κοινωνία, τους νόμους. Σαν η ίδια ξαφνικά να βάζει ένα μεγάλο ερωτηματικό σε πράγματα που θεωρούσε δεδομένα, ακόμα και στον ίδιο τον νόμο που μέχρι τότε ήταν το Ευαγγέλιό της.

»Και κάπως έβγαλα από πάνω μου ότι θα συγκριθεί με την “Κατερίνα”. Η παράσταση θα γίνει στο θέατρο Πορεία και χαίρομαι πολύ γιατί είναι ένα θέατρο που εγώ νιώθω πολύ καλά. Θα είναι δύο φορές την εβδομάδα κάτι για το οποίο επίσης χαίρομαι πολύ γιατί ξέρω ότι θα μπορώ εγώ να τα δίνω όλα αλλά και τις υπόλοιπες μέρες να είμαι με τα παιδιά μου».

«Ικέτιδες» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπατη, συμπαραγωγή του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν & του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, σε περιοδεία. Η παράσταση θα παιχθεί 23-24 Αυγούστου στην Επίδαυρο