Η stand up comedian Ήρα Κατσούδα «για γυναίκα, καλή είναι» και μιλά για τα στερεότυπα με όπλο το χιούμορ

Η Ήρα Κατσούδα είναι ηθοποιός. Γεννήθηκε στα Γιάννενα και μεγάλωσε στην Πάτρα.

Μικρή ήθελε να γίνει άλογο και όταν κατάλαβε ότι δεν μπορεί, αποφάσισε να γίνει ηθοποιός. Ανακάλυψε το Stand up Comedy μέσα από τον Eddie Murphy και μπήκε στον ανδροκρατούμενο χώρο του.

Η νέα της Stand up Comedy ονομάζεται «Για γυναίκα, καλή είσαι», εμπνευσμένο από την φράση που έχουν ακούσει πολλές γυναίκες στη ζωή τους και θίγει θέματα ισότητας και κοινωνικών στερεοτύπων με πολλή δόση χιούμορ.

Η Ήρα Κατσούδα μίλησε για τη ζωή και την πορεία της στο BOVARY...

Πού γεννήθηκες και μεγάλωσες; Τι αναμνήσεις έχεις από τα παιδικά σου χρόνια;

«Γεννήθηκα στα Γιάννενα χωρίς να έχω κάποια καταγωγή από την Ήπειρο. Δούλευαν οι γονείς μου τότε εκεί και όπως συνηθίζουν να λένε, «εκεί έτυχα». Παρόλα αυτά, μεγάλωσα στην Πάτρα (από εκεί κατάγομαι και λόγω της φήμης μας σαν πόλη, ξέρω, δεν το έκανα καλύτερο) σε μια ωραία ήσυχη γειτονιά στο κέντρο. Τότε, στα τέλη των 80s-αρχές 90s υπήρχαν ακόμα οι αλάνες (πόσο γραφική, Χριστέ μου) και περίμενα να τελειώσει το σχολείο για να κατέβω να βρω τους φίλους μου να παίξουμε, να ανταλλάξουμε τάπες, να πλακωθούμε για τις τάπες και όλα τα σχετικά. Μετά έγινε ο μεγάλος σεισμός της Πάτρας και αναγκαστήκαμε να φύγουμε από το σπίτι μας μιας και είχε υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά και να μετακομίσουμε σε άλλο.

Είχα στενοχωρηθεί και ξενερώσει πολύ θυμάμαι, αλλά η επόμενη γειτονιά μου, μου έδωσε πάλι πολύ ωραίες αναμνήσεις -ήμουν και μεγαλύτερη και θυμάμαι περισσότερα. Από τα πιο χαρακτηριστικά πράγματα που θυμάμαι, όμως, είναι ένα Πάσχα που κάποιος έφερε για μένα και τον αδερφό μου δύο ζωντανά παπάκια. Εκείνα τα χρόνια τα παπάκια το Πάσχα τρένταραν πολύ. Οι γονείς μου δεν χάρηκαν καθόλου, ήταν και κατά του να κάνεις δώρα ζωάκια για φιλοζωικούς λόγους, αλλά τους έπεισα ότι θα τα πρόσεχα και δεν θα πέθαιναν.

Τους έβαζα λάμπες, ξυπνούσα το βράδυ για να τα ταΐσω και κάπως έτσι μέσα σε λίγο καιρό, είχαμε στο μπαλκόνι 2 πλήρως αναπτυγμένες πάπιες που ήταν ανεξέλεγκτες. Ανεξέλεγκτη όμως ήταν και η υπόλοιπη οικοδομή που δεν μπορούσαν να κοιμηθούν από το κρώξιμο και σίγουρα πιο ανεξέλεγκτη η μάνα μου που τα είχε δει όλα από την κουτσουλιά. Και κάπως έτσι έφυγαν τα παπιά για την γιαγιά μου που είχε αυλή».

Με τι ήθελες να ασχοληθείς όταν ήσουν μικρή;

«Κοίτα, μεταξύ μας όταν ήμουν μικρή και με ρωτούσαν ''τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω'', απαντούσα ''άλογο''. Μην κρίνετε! Πρώτον, ήμουν μικρή και δεύτερον μου έλεγε ότι μπορώ να γίνω Ό,ΤΙ θέλω. Που να ξέρω τους περιορισμούς; Όταν κατάλαβα ότι άλογο δεν γίνεσαι, αλλά γεννιέσαι, πήγα σε plan B.

Έβλεπα, λοιπόν, στην τηλεόραση, σε εκπομπές, σε show, σε θέατρα τους ηθοποιούς να μεταμφιέζονται, να υποδύονται από άλλους χαρακτήρες μέχρι αντικείμενα και σκέφτηκα: ''Αχα! Σε αυτά μπορείς όντως να γίνεις Ό,ΤΙ θέλεις''. Και κάπως έτσι, χωρίς να μπορώ να το μορφοποιήσω ακόμα στο μυαλό μου, άρχισα να κοιτάζω προς τα εκεί».

Πώς μπήκε το μικρόβιο της υποκριτικής στη ζωή σου;

«Σπούδασα στο Οικονομικό του Αριστοτελείου στην Θεσσαλονίκη με σκοπό να ασχοληθώ με την διαφήμιση. Αλλά -όπως ανέφερα- πάντα ήθελα να ασχοληθώ με το θέατρο, οπότε πήγα και σε μία σχολή παράλληλα με τις άλλες μου σπουδές.

Άργησα λίγο να τελειώσω το Οικονομικό, μιας και όλες οι παραστάσεις και οι πρόβες έπεφταν ΠΑΝΤΑ μέσα σε κάποια εξεταστική και, όπως καταλαβαίνεις, το να πάω να γράψω π.χ. Οικονομική Θεωρία, δεν νικούσε ποτέ οποιαδήποτε δραστηριότητα στην σχολή θεάτρου, αλλά στο τέλος μετά από κόπο, δάκρυα και ιδρώτα τα τελείωσα όλα».

Πώς αποφάσισες να στραφείς στο Stand up Comedy;

«Το ανακάλυψα όσο σπούδαζα νοικιάζοντας σε DVD το special του Eddie Murphy ''Delirious'' και από τότε ενθουσιάστηκα! Δεν ήξερα τι είναι, αλλά ήξερα ότι σίγουρα ήθελα να το δοκιμάσω και εγώ. Και περιττό να πω ότι όταν το δοκίμασα τελικά πρώτη φορά, δεν πήγε ΚΑΘΟΛΟΥ σαν του Eddie Murphy. Και κάπως έτσι, δειλά και ψάχνοντας, άρχισα την ενασχόληση μου με την κωμωδία».

Τι σε γοητεύει στον χώρο σου και τι μισείς σε αυτόν;

«Αυτό που με γοητεύει στο stand up είναι ότι όλα τα κάνεις εσύ. Γράφεις τα κείμενα, σκηνοθετείς τον εαυτό σου, κάνεις πρόβες, παίζεις μόνος σου και πάνω από όλα δεν βγαίνεις στην σκηνή υπηρετώντας κάποιον ρόλο. Μπορεί να έχεις περσόνα, αλλά βγαίνεις πάντα ως ο εαυτός σου. Αυτό σημαίνει ότι η επιτυχία αλλά και η αποτυχία μιας παράστασης είναι όλη πάνω σου. Αυτό το θεωρώ αρκετά γοητευτικό, σε συνδυασμό πάντα με το γεγονός ότι το stand up είναι ίσως η πιο άμεση και ωμή μορφή κωμωδίας.

Δεν μισώ κάτι στην δουλειά μου. Αν κάτι μπορώ να πω ότι ίσως με ζορίζει μερικές φορές, είναι όταν δεν είσαι καλά, σου έχει συμβεί κάτι σοβαρό (άνθρωποι είμαστε, τυχαίνουν δύσκολες καταστάσεις) και το βράδυ έχεις παράσταση και εκεί που κανονικά ήσουν για καναπέ, κουβέρτα και λίγο κλάμα, πρέπει να ντυθείς και να πας να διασκεδάσεις τον κόσμο. Και για να το κάνεις αυτό πρέπει να ''γυρίσεις το κουμπί'' και εκεί που ήσουν να μην βλέπεις άνθρωπο, να φτιάξεις ψυχολογία και να πας να παίξεις. Που στο τέλος βέβαια καλό κάνει και σε σένα, αλλά όσο να το πεις είναι λίγο ψυχολογικά ζόρικο».

Θεωρείς πώς ο χώρος σου είναι ανδροκρατούμενος; Αν ναι, πώς νιώθεις που είσαι μια γυναίκα σε αυτόν τον χώρο;

«Ο χώρος είναι ανδροκρατούμενος, αριθμητικά ομιλώντας. Είμαστε λιγότερες, αλλά το καλό είναι ότι πλέον όλο και περισσότερο, βλέπεις γυναίκες να δοκιμάζουν και να εισέρχονται στην σκήνη του stand up. Σίγουρα υπάρχουν οι σχετικές δυσκολίες για μια γυναίκα και είναι αντίστοιχες με τις δυσκολίες του φύλου μας σε οποιοδήποτε επάγγελμα. Αλλά για μένα, το χιούμορ δεν έχει φύλο με αποτέλεσμα να μην το διαχωρίζω κιόλας. Αν το κάνουν κάποιοι, τι να πω, δεν θα χολοσκάσω κιόλας».

Λίγα λόγια για την πορεία σου μέχρι τώρα

«Έκανα το πρώτο μου stand up comedy solo, το ''Χωρίς Γλουτένη'' στην Θεσσαλονίκη πριν 5 χρόνια περίπου. Ήταν η πρώτη μου παράσταση και ήταν μια συρραφή από κείμενα που έγραφα και μάζευα αρκετά χρόνια, με αποτέλεσμα, αφενός, να μην είναι ομοιογενής και, αφετέρου, μερικά αστεία να μην με εκφράζουν πια.

Η συγκεκριμένη παράσταση, το ''Για γυναίκα, καλή είναι'' είναι μια συμπαγής παράσταση, υπό την έννοια ότι όλα τα κείμενα γράφτηκαν σε μια χρονική περίοδο. Είναι δεμένη παράσταση».

«Για γυναίκα, καλή είσαι»: Πώς εμπνεύστηκες τη νέα σου stand up comedy; Τι θέλεις να πεις στον θεατή;

«Ο τίτλος είναι βγαλμένος από την ομώνυμη έκφραση-καφρίλα-προσβλητικό κοπλιμέντο. Είναι μια φράση που την λένε κάποιοι -και προς μεγάλη μου έκπληξη και κάποιες- όταν θέλουν αν σου κάνουν μια ''φιλοφρόνηση'' για τις επιδόσεις σου σε κάποιον τομέα ο οποίος θεωρείται παραδοσιακά ''ανδρικός''. Και επειδή μου το έχουν πει μετά από παραστάσεις σχετικά με το act μου, το έκανα τίτλο.

Η παράσταση αναφέρεται και απευθύνεται σε όλους, ανεξαρτήτως φύλου. Θίγει θέματα ισότητας, κοινωνικών στερεοτύπων, αλλά δεν μένει μόνο σε αυτά. Όπως σε όλες τις παραστάσεις stand up περνάει από πολλές και διάφορες θεματικές».

Το Metoo στο θέατρο, η ισότητα των φύλων και τα στερεότυπα για τις γυναίκες

«Το ότι άρχισαν οι γυναίκες να μιλάνε για την κακοποίηση και την άνιση μεταχείριση που δίνει και παίρνει είναι πανέμορφο και ελπιδοφόρο. Μεγαλώσαμε σε μια πατριαρχική κοινωνία που μας έλεγε από μικρά ότι οι άνδρες έχουν το πάνω χέρι, μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν από επαγγελματικά μέχρι κοινωνικά και ότι εσύ δεν μπορείς να το κάνεις αυτό ''γυναίκα πράμα''. Και μόνο που μπαίνει το ''πράμα'' σαν προσδιορισμός της γυναίκας, καταλαβαίνουμε πόσο προβληματικό και βαθιά άρρωστο είναι. Αυτή η κοινωνία έμαθε στους άνδρες ότι μια γυναίκα δεν ''πρέπει να προκαλεί'' λεκτικά, σωματικά, ενδυματολογικά και αν το κάνει αυτό, εεε δεν φταίει ο άλλος. ''Τι να κάνει; Άνδρας είναι''.

Ο άνδρας γεννιέται με το συγχωροχάρτι του φύλου του ενώ η γυναίκα με την ενοχή και την ντροπή. Για το σώμα της, για τις επιλογές της, ακόμα και για τις επιλογές των άλλων. Βλέπεις άνιση μεταχείριση, δύο μέτρα και δύο σταθμά παντού. Από τους επαγγελματικούς χώρους (και, δυστυχώς, δεν είναι μόνο στο θέατρο, αν αρχίσουν να μιλάνε και γυναίκες από τον επιχειρηματικό κόσμο, θα γίνει καλό μπαχτιρντί) μέχρι και σε βαθιά ριζωμένα κοινωνικά στερεότυπα.

Για παράδειγμα ένας άνδρας που είναι single σε μια ηλικία Χ, είναι ο κουλ, ο ελεύθερος, αντισυμβατικός εργένης που δεν μπαίνει σε καλούπια οικογένειας. Αντίστοιχα μια γυναίκα single στην ίδια ηλικία είναι γεροντοκόρη, έμεινε στο ράφι, δεν επιτέλεσε τον σκοπό της οικογένειας που ήταν προγραμματισμένη να επιτελέσει. Εδώ ακόμα και στις περιπτώσεις βιασμού, πάλι φταίει το θύμα, τι να λέμε τώρα. Πάντως, η αρχή έγινε και αυτό μόνο καλό μπορεί να είναι».

Πώς βλέπεις το μέλλον του θεάτρου στην Ελλάδα;

«Δεν είμαι ηθοποιός, είμαι stand up κωμικός, παρόλα αυτά, παρακολουθώ πολύ θέατρο και σαν θεατής μπορώ να πω, από αυτά που βλέπω, ότι συνέχεια βγαίνουν υπερταλαντούχοι ηθοποιοί που έχουν να δώσουν πάρα πολλά. Το μόνο που μένει είναι να ξεκολλήσουν τα συστημικά μέσα/χώροι και να αρχίσουν να τους δίνουν ευκαιρίες είτε εργασίας είτε προβολής και να σταματήσουν να ανακυκλώνουν τους 20-30 ίδιους ανθρώπους που κάνουν rotation».

Το μεγαλύτερο σου όνειρο και τα σχέδιά σου για το μέλλον;

«Το μεγαλύτερο μου όνειρο δεν έχει να κάνει με την δουλειά και είναι να πάω στο διάστημα. Από μικρή, έβλεπα ταινίες, ντοκιμαντέρ και το ήθελα. Βέβαια θα μου πεις, ήθελα να γίνω και άλογο, αλλά νομίζω ότι, τουλάχιστον, το ταξίδι στο διάστημα, συμφωνώ ότι είναι πάρα πάρα πολύ δύσκολο να το κάνω, αλλά όχι τόσο οργανικά ακατόρθωτο!

Τώρα, όσον αφορά στα σχέδια μου για το άμεσο μέλλον, ετοιμάζω το υλικό για την νέα μου παράσταση από του χρόνου και αρχίζουμε ξανά το ΜΠΡΑΗΤ ΣΑΗΝΤ, το podcast που συνδυάζει κωμωδία και αναπηρία με την Δήμητρα Νικητέα. Αυτά είναι τα χειροπιαστά. Τα υπόλοιπα όταν υλοποιηθούν, θα τα πούμε εν καιρώ».