H Jane Roe, η Miss X και η Λουτσία: Οι εξοργιστικές ιστορίες τριών γυναικών μέχρι την άμβλωση
Η λέξη «άμβλωση» σήμερα δεν θεωρείται δόκιμη από τη νομική επιστήμη, αφού πλέον μιλάμε για τεχνητή διακοπή της κύησης. Αυτή την αλλαγή την οφείλουμε στους αγώνες των γυναικών που επί δεκαετίες τώρα παλεύουν για το δικαιώματα της αυτοδιάθεσης του σώματός τους, ενάντια στις προκαταλήψεις.
Οι λόγοι που οδηγούν μια γυναίκα σε μια τέτοια απόφαση είναι πολλοί και σοβαροί. Οι περισσότερες διακοπές, σύμφωνα με έρευνες, γίνονται από ανήλικα κορίτσια που δεν αισθάνονται έτοιμα να γίνουν μητέρες, ενώ δεν λείπουν και περιστατικά βιασμών ή ακραίων κακοποιητικών συμπεριφορών.
Παράλληλα, οι παράνομες αμβλώσεις είχαν δημιουργήσει ένα παραϊατρικό σύστημα εξαιρετικά επικίνδυνο για την υγεία των γυναικών, αλλά πολύ κερδοφόρο για τους γιατρούς που «υπέκυπταν» στην παρανομία. Οι φωνές λοιπόν που προασπίζονταν το δικαίωμα των γυναικών να αποφασίζουν για το σώμα τους άρχισαν σταδιακά να αυξάνονται, πετυχαίνοντας σημαντικές νίκες.
Ας ανατρέξουμε λοιπόν στις ιστορίες τριών γυναικών που η περίπτωσή τους στάθηκε κομβική στο θέμα των αμβλώσεων, επηρεάζοντας την κοινή γνώμη δραστικά.
Η πλέον γνωστή υπόθεση είναι της Νόρμα Μακόρβεϊ, που έγινε γνωστή ως «Jane Roe» στην περιβόητη υπόθεση «Roe v. Wade», η οποία οδήγησε στην απόφαση-ορόσημο για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων που εξέδωσε το 1973 το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ.
Η νεαρή Νόρμα το 1969 κατοικούσε στο Τέξας, όπου οι αμβλώσεις ήταν παράνομες. Η ίδια είχε ήδη δύο παιδιά, όμως η οικονομική της κατάσταση δεν της επέτρεπε να αποκτήσει και τρίτο. Έτσι όταν έμεινε έγκυος –πιθανόν από βιασμό- με τη συμβουλή του δικηγόρου της κινήθηκε κατά της Πολιτείας, διεκδικώντας το δικαίωμα να σταματήσει την εγκυμοσύνη της. Ο συνήγορός της υποστήριξε ότι ένας συνταγματικός νόμος παραβίαζε την ιδιωτική της ζωή της εναγόμενης. Το δικαστήριο συμφώνησε με τους ισχυρισμούς της. Βέβαια ταυτόχρονα υπήρξαν πολλοί που αντιτάχθηκαν σε αυτή την απόφαση, όμως η διακοπή της κύησης είχε πλέον νομιμοποιηθεί. Ως ακτιβίστρια, η Νόρμα αργότερα βοήθησε στην ίδρυση του Ιδρύματος Jane Roe και του Γυναικείου Κέντρου Jane Roe, στηρίζοντας το δικαίωμα των φτωχών γυναικών του Τέξας να έχουν νόμιμες αμβλώσεις.
Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση της Ιρλανδίας, όπου η άμβλωση θεωρούνταν παράνομη από το 1861. Έτσι οι γυναίκες που ήθελαν να διακόψουν μια κύηση για οποιοδήποτε λόγο έπρεπε να διασχίσουν τη θάλασσα και να πάνε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το 1983 όμως διαπιστώθηκε ότι πάνω από 3000 γυναίκες υποβάλλονταν σε αυτό το ταπεινωτικό ταξίδι.
Τότε η Ιρλανδία κάλεσε τους πολίτες να αποφασίσουν εάν ήθελαν να επιβληθεί, διά της συνταγματικής οδού, η απαγόρευση των αμβλώσεων. Στις 7 Σεπτεμβρίου του 1983, το 67% των ψηφοφόρων στήριξε την εισαγωγή της 8ης τροποποίησης του Ιρλανδικού Συντάγματος. Η άμβλωση απαγορεύτηκε, ακόμα και σε περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας, ή αν το έμβρυο εμφάνιζε κάποια γενετική ανωμαλία.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1992, ένα δεκατετράχονο κορίτσι, που παρουσιάστηκε στα ΜΜΕ ως Miss X, βιάστηκε από έναν φίλο της οικογένειάς της κι έμεινε έγκυος. Έπρεπε όμως να πάει στην Αγγλία σύμφωνα με τον νόμο για να σταματήσει την κύηση. Οι γονείς της κατήγγειλαν τον βιασμό στην αστυνομία και ρώτησαν εάν χρειαζόταν να ληφθεί DNA από το έμβρυο, για να χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικό στοιχείο. Σε λιγότερο από 24 ώρες μετά από την κατάθεσή τους, εκδόθηκε δικαστική εντολή που απαγόρευε στη Miss X να φύγει από τη χώρα για εννέα μήνες. Το περιστατικό έγινε ευρέως γνωστό και οι πολίτες κατέβηκαν σε διαδηλώσεις, διαμαρτυρόμενοι.
Έπειτα από έφεση κι ενώ η έφηβη κοπέλα απειλούσε πως θα αυτοκτονήσει, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε πως η Miss X μπορούσε να πάει τελικά στη Βρετανία. Η τραγική ειρωνεία είναι πως εκεί περιμένοντας να υποβληθεί σε άμβλωση, απέβαλε το μωρό. Η περίπτωσή της όμως στάθηκε κομβική για την άποψη τόσο των πολιτών όσο και της κυβέρνησης πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
Το 2019 η Αργεντινή συγκλονίστηκε από την υπόθεση της Λουτσία -αυτό το όνομα της έδωσαν οι δημοσιογράφοι προκειμένου να μην αποκαλύψουν την πραγματική της ταυτότητα- που σε ηλικία 11 χρόνων έμεινε έγκυος από τον σύντροφο της γιαγιάς της. Η μικρή κατέφυγε στο σπίτι της γιαγιάς της για να βρει προστασία, όταν άρχισαν να υπάρχουν υποψίες ότι ο πατριός της κακοποίησε σεξουαλικά τα κορίτσια της οικογένειας.
Μετά όμως από λίγες εβδομάδες η Λουτσία άρχισε να παραπονιέται για πόνους στο στομάχι. Ο γιατρός ανακοίνωσε την εγκυμοσύνη της, και το κορίτσι, που λόγω του νεαρού της ηλικίας δεν μπορούσε να αντέξει το βάρος, νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο. Παράλληλα εμφάνισε τάσεις αυτοκτονίας. Τόσο η ίδια όσο και η μητέρα της ήθελαν να γίνει η άμβλωση, όμως ο νόμος της Αργεντινής το απαγόρευε, εκτός αν η ζωή της μητέρας βρίσκεται σε κίνδυνο ή/και όταν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού.
Η Λουτσία βέβαια πληρούσε και τις δυο προϋποθέσεις, όμως οι γιατροί αρνούνταν να τη βοηθήσουν, επικαλούμενοι μια σειρά από δικαιολογίες. Παράλληλα, της απαγορεύτηκε να δει μέλη γυναικείων οργανώσεων, όχι όμως και άτομα από ομαδικότητες που τάσσονταν κατά των αμβλώσεων.
Η υπόθεση πήρε απροσδόκητες διαστάσεις: έξω από το νοσοκομείο στρατοπεδεύουν πολέμιοι της άμβλωσης, ενώ από την άλλη πολλές γυναίκες στα social media αναρτούν φωτογραφίες τους από όταν ήταν οι ίδιες 11 ετών, τονίζοντας πως έναν παιδί δεν θα έπρεπε να βρεθεί ποτέ σε αυτή τη θέση.
Εν τω μεταξύ η Λουτσία, που συνεχώς ζητούσε να της «βγάλουν από μέσα της αυτό που της έβαλε ο παππούς της» είχε φτάσει τα 50 κιλά και αντιμετώπιζε τον κίνδυνο της εκλαμψίας. Οι γιατροί του δημόσιου όμως νοσοκομείου αρνούνταν να προχωρήσουν σε άμβλωση, κι έτσι η μητέρα της κατέφυγε σε ιδιώτες. Στις 26 Φεβρουαρίου κι ενώ η Λουτσία διένυε πλέον την 23η εβδομάδα κύησης, της έγινε καισαρική τομή. Το παιδί πέθανε στις 8 Μαρτίου, ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, όμως η περίπτωση της Λουτσία που έπεσε θύμα μιας παράλογης μισαλλοδοξίας, επηρέασε τη Γερουσία που τελικά τον Δεκέμβριο του 2020 ενέκρινε με 38 ψήφους υπέρ έναντι 29 κατά, νομοσχέδιο που νομιμοποιούσε τις αμβλώσεις ως την 14η εβδομάδα της κύησης, γεγονός που θεωρήθηκε σημαντική νίκη στη χώρα.