«Λύσις» -Η εικαστικός και performer Μαίρη Ζυγούρη εξερευνά αρχαία τελετουργικά μέσα από μια ιδιότυπη performance στο Αμφιάρειο

Τι σχέση έχει ένα ονειρομαντείο και θεραπευτικό ιερό της αρχαιότητας με μια σύγχρονη site specific performance; Πώς αρχαία τελετουργικά του παρελθόντος όπως ονειρο-θεραπευτικές και μαντικές πρακτικές, εγκοιμήσεις, εξαγνισμοί, εκστατική διαύγεια, κατάνυξη συνομιλούν με την ποιητική της επιτελεστικής δράσης και τις μεθοδολογίες της σύγχρονης performance;

Το νέο project της εικαστικού, performer και ερευνήτριας Μαίρης Ζυγούρη θα παρουσιαστεί στον αρχαιολογικό χώρο του Αμφιαρείου Ωρωπού, την Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου με την υποστήριξη και χορηγία του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ.

Ο μοναδικής ιστορικής σημασίας χώρος, που είναι επενδυμένος με νοήματα και αφηγήσεις αιώνων, γίνεται το ιδανικό, φορτισμένο σκηνικό για να υποδεχτεί και να φιλοξενήσει την site specific performance «Λύσις», η οποία μέσω της βιωματικής εμπειρίας στον χώρο, θα επιχειρεί να επανασυσχετίσει τις ονειρό-θεραπευτικές και μαντικές πρακτικές του παρελθόντος του Αμφιαρείου με τις συμβάσεις της σύγχρονης performance, υιοθετώντας την πολυπρισματική ματιά του ονείρου, και εμπεριέχοντας στην καλλιτεχνική της δράση τη δυναμική συμβόλων, τελετουργικών, χειρονομιών, νευμάτων, ψιθύρων.

Η βιωματική έρευνα θα πραγματοποιηθεί στον αρχαιολογικό χώρο του Αμφιαρείου περιλαμβάνοντας μια περίοδο καλλιτεχνικής και ερευνητικής προετοιμασίας, η οποία θα καταλήξει με μια ζωντανή δημόσια παρουσίαση/performance. Η καταληκτική περφόρμανς «Λύσις», που θα λάβει χώρα τις 12 Ιουνίου στον αρχαιολογικό χώρο του Αμφιαρείου στον Ωρωπό, θα αποτελέσει μια ιδιότυπη ξενάγηση, μια ιδιοτοπική (site specific) ονειρική αφήγηση, όπου το κοινό καλείται να ακολουθήσει το δρώμενο σε έξι σημεία σταθμούς μέσα στα όρια του Αρχαιολογικού Χώρου.

Μεγενθυμένα ομοιώματα από μέλη του πάσχοντος σώματος προς θεραπεία, υπό μορφή αναθημάτων («τύπια») (μάτι, αυτί, λάρυγγας, φωνητικές χορδές και άλλα), θα νοηματοδοτούν τις έξι σκηνές/ σταθμούς μέσα στα όρια του Αρχαιολογικού Χώρου (Ναός, Ρωμαϊκό θέατρο, Στοά, Ιερή Πηγή, Λουτρά, Κλεψύδρα). Η περφόρμανς είναι η προβολή μιας ονειρικής αφήγησης. Τρείς αλλόκοτες περσόνες, κατοπτρισμοί του πολλαπλού εαυτού του υποκειμένου, κινούνται, σε μια συνειρμική ροή δράσεων και επιτελέσεων, από το εσωτερικό ονειρικό τοπίο στο εξωτερικό περιβάλλον του Αμφιάρειου.

Συζητήσαμε με την εικαστικό και performer Μαίρη Ζυγούρη για την εμπειρία της διαδικασίας, τις αναφορές και τις πρακτικές της αλλά και τον ρόλο της performance σήμερα.

-Τι σας ενέπνευσε ώστε να επιλέξετε το συγκεκριμένο «σύμπαν» αναφορών για την performance σας; Έχει σχέση με το πού βρίσκεστε καλλιτεχνικά αυτή την περίοδο;
Τo «σύμπαν το νερού, το σύμπαν του ονείρου», μια από τις φράσεις που θα ακουστούν στην παράσταση. Το σώμα και το όνειρο, η επιτελεστικότητα (performativity) των ονείρων, είναι ένα πεδίο που εξερευνώ καλλιτεχνικά τα τελευταία χρόνια, με διάφορους τρόπους. Το εξερευνώ είτε μέσα από παιδαγωγικά εργαστήρια performance (όπως στο Inspire project του MOmus (2021), Artworks fellowship του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (2022)), είτε μέσα από οργανωμένες περφόρμανς όπως αυτή που ετοιμάζω τώρα στο Αμφιάρειο.

Με τι κριτήριο επιλέχθηκε το Αμφιάρειο Ωρωπού ως ο τόπος επιτέλεσης της performance;
Μια επίσκεψη σε έναν αρχαιολογικό είναι έτσι κι αλλιώς μια πολυαισθητηριακή εμπειρία. Ο χώρος φέρει την ενέργεια της ιστορίας, των ερειπίων της και εμείς ως επισκέπτες καλούμαστε να φανταστούμε αυτό που δεν είναι πια εκεί. Στην περίπτωση του Αμφιαρείου , η φαντασία και οι αισθήσεις μας εξάπτονται ακόμα περισσότερο, όχι μόνο επειδή ήταν ονειρομαντείο και θεραπευτήριο αλλά γιατί μέσα από το μοναδικό του φυσικό τοπίο διατηρεί ακόμα και σήμερα κάτι από την κατευναστική και ζωογονητική του ιδιότητα. Είναι μια ιδανική συνθήκη που μπορεί να παράξει πέρα από την ανατένιση του παρελθόντος και σύγχρονες παραγωγές και προσεγγίσεις. Να δημιουργήσουν δηλαδή οι επισκέπτες κοινές εμπειρίες και μνήμες που θα συνομιλούν με την ιστορία του.

Πώς «ενημερώνει» ο χώρος το περιεχόμενό της;
Η performance «Λύσις» είναι βασισμένη στα μέτρα και στην ταυτότητα του χώρου. Είναι η ίδια η αρχιτεκτονική του ονειρομαντείου που καθορίζει την κάθε δράση. Η διαδικασία της εγκοίμησης, η σχέση της θεραπείας με το νερό, όλα αυτά τα ιστορικά και τελετουργικά στοιχεία που λάμβαναν χώρα σε αυτό το μέρος γίνονται κομμάτι της performance ως πρακτική αλλά και ως αναφορά.

«Λύσις». Τι συμβολίζει το όνομα που επιλέχθηκε για την performance; Είναι κατά κάποιον τρόπο η τελική έκβαση, το αποκορύφωμα της διαδικασίας;
Ναι, ακριβώς έτσι. Συμβολίζει το «λύσιμο», την αποδέσμευση, την απελευθέρωση, την απαλλαγή και την κάθαρση. Η «Λύσις» είναι κάποτε και μια ευχή. Με την λύση συντελείται μια κάποιου είδους μεταμόρφωση. Ένα πέρασμα.

Με ποιους τρόπους προσδοκάτε να εμπλακεί το κοινό στην συγκεκριμένη performance;
Το κοινό καλείται να ακολουθήσει μια ιδιότυπη ξενάγηση, οι οποία σε κάποια σημεία της θα γίνεται και συμμετοχική. Η παρουσία, τα σώματα, οι αντιδράσεις του κοινού θα συνδιαμορφώσουν και θα ολοκληρώσουν κατά κάποιο τρόπο το έργο. Ο στόχος μου είναι μέσα από αυτή τη δράση να οικοδομηθεί μια εμπειρία περάσματος προς τη λύση.

Μαντικές πρακτικές, ονειροθεραπεία, κατάνυξη. Τι φορτίο έχουν αυτές οι τελετουργίες στο σήμερα; Υπάρχει κάποια διαχρονική ανάγκη που εκφράζεται μέσω αυτών;
Προσλαμβάνω τις πρακτικές αυτές κατά κύριο λόγο με μια καλλιτεχνική οπτική. Αυτό σημαίνει ότι διατηρώ και μια απόσταση: τόσο -όσο. Αναγνωρίζω σε αυτές βαθιά, ανθρώπινες ανάγκες, πέρα από τον χρόνο και πέρα από τον τρόπο που όλες αυτές μπορεί να έχουν επιφορτιστεί με τσαρλατανισμούς ανά τους αιώνες. Αυτό που κρατώ είναι η ανάγκη για τη γνώση του παρελθόντος σε συνάρτηση με τη σοφία της φύσης.

Πώς βλέπετε τη θέση της performance στην ελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα; Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να δείτε να αλλάζει ή να γίνεται διαφορετικά;
Ζούμε μια έκρηξη, σχεδόν, της perfomance τα τελευταία χρόνια, και μάλιστα από διαφορετικά πεδία όπως μεταξύ άλλων αυτά του θεάτρου, του χορού, των εικαστικών, της ανθρωπολογίας. Παρακολουθούμε να παράγονται νέες υβριδικές φόρμες αναπαράστασης. Αυτό, από μια πλευρά είναι καλό, από την άλλη όμως υπάρχει ο κίνδυνος να γίνει και αυτό κατανάλωση.

Ποια είναι τα επόμενα projects σας;
Με την performance «Λύσις», ολοκληρώνεται ένας κύκλος δουλειάς που έχει παραχθεί και ανυπομονώ να την παρουσιάσω στην ατομική μου έκθεση μέσα στο 2022.

Με ποιον performance artist, του οποίου τη δουλειά θαυμάζετε, θα θέλατε να συνεργαστείτε;
Γενικά θα έλεγα ότι αν πραγματικά θαυμάζεις κάποιον άλλον καλλιτέχνη, θες καταρχάς να συνεχίζεις να τον θαυμάζεις . Όχι απαραίτητα να συνεργαστείς μαζί του.

Πληροφορίες παράστασης
Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2022, αρχαιολογικός χώρος Αμφιαρείου Ωρωπού
Ώρα Έναρξης: 11:00 π.μ.
Διάρκεια: 60 λεπτά
Είσοδος Δωρεάν (εισιτήριο μόνο για την είσοδο στον αρχαιολογικό χώρο)