Βάνα Μπάρμπα: «Δυο θηλυκά με καθόρισαν»

Η Βάνα Μπάρμπα είναι εδώ. Με το παρελθόν και τις αλήθειες της, με το τσαγανό και τις ευαισθησίες της, με τα όνειρα και τα λάθη της. Με την κόρη της. Με το όνομά της.

«Η δική μας γενιά είναι η τελευταία των Μοϊκανών, η τελευταία που έζησε ανθρώπινα, βίωσε χαρά, ονειρεύτηκε, έφαγε τα μούτρα της, αλλά ήταν όλα κανονικά, ανθρώπινα. Εμένα αυτή η μετάβαση με τρομάζει και ανησυχώ πολύ για τα παιδιά.

»Μετά από μια μεγάλη αποχή, μπαίνω ξανά, δυνατά στην δουλειά, σ΄έναν τελευταίο κύκλο. Και δουλεύω, βλέπω, ταξιδεύω, κι όλο αυτό που βλέπω με τρομάζει. Χάσαμε το κομμάτι της ασφάλειας, δεν υπάρχει ασφάλεια… Επίσης αυτό που εμένα με τρομάζει πολύ είναι το κομμάτι που αφορά στις σχέσεις πολιτική-κράτος και κοινωνία. Δηλαδή το κράτος έχει μια δύναμη δημοκρατική η οποία είναι και μοναρχιακή. Και νομίζω ότι γενικά αισθανόμαστε σαν τους Ελεύθερους Πολιορκημένους. Νομίζουμε ότι είμαστε ελεύθεροι, αλλά στην ουσία είμαστε πολιορκημένοι σε μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Ανάθεμα την ώρα που ήρθε αυτή η παγκοσμιοποίηση. Την θεωρώ τραγική, έφερε τα πάνω κάτω -χάνεις το κομμάτι του έθνους, της πατρίδας. Άλλοι αποφασίζουν για σένα πριν από σένα χωρίς εσένα. Βγήκαν πάρα πολλά χρήματα και λοιπόν; Στην ουσία χάσαμε τον εαυτό μας. Εγώ νομίζω ότι πρέπει να υπάρξει επαναπροσδιορισμός. Που είναι η χαρά; Δουλεύουν οι άνθρωποι 10 ώρες τη μέρα, δουλειά είναι αυτό ή δουλεία; Έχει καταργηθεί η οικογένεια. Βλέπεις τις μονογονεϊκές οικογένειες, χωρισμένα ζευγάρια, γυναίκες να δουλεύουν σε δύο και τρεις δουλειές. Σε ποια κοινωνία ζούμε;

»Αν ήξερα ότι αυτή η κοινωνία είναι το μέλλον μας, δεν θα είχα κάνει παιδί. Το λέω με πλήρη γνώση. Θα έχανα βέβαια την αγάπη, τη γνώση. Αλλά από 20 χρονών να ζουν τα παιδιά με τόσο άγχος; Εμείς περνάγαμε ωραία, στην επαρχία τουλάχιστον, αλλά και στην πόλη όταν έζησα, πάλι δεν ήταν έτσι. Άλλη εποχή.

»Η κόρη μου είναι 21 ετών. Βλέπω σήμερα τα παιδιά, είναι ουσιαστικά πιο σκεπτόμενα, αγαπάνε την μάθηση, ίσως μέσα απ΄το Ίντερνετ αλλά και απ΄τα βιβλία γενικότερα. Είναι πολύ πιο έξυπνα. Στα 21 μου δεν είχα αυτή την αντίληψη των πραγμάτων. Βέβαια βλέπω μια έλλειψη ενσυναίσθησης, είναι πιο σκληρά και βαθιά ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Κι εγώ γνώρισα ανταγωνισμό, αλλά δεν τον επικροτώ απ΄τα 20. Ισως είναι πιο έτοιμα από μας, ίσως πληγωθούν λιγότερο αλλά δεν γίνεται να χάνουν την αθωότητα τους. Γεννιούνται λες κι αυτό το κομμάτι είναι χαμένο. Ισως λόγω της υπερβολικής γνώσης και της πληροφορίας καταλαβαίνουν σε τι κόσμο έρχονται και είναι σε άμυνα απ΄τα 20.

»Με την κόρη μου ήμουν μονογονεϊκη οικογένεια, ήμουν μόνη μου. Η πρώτη δεκαετία με το παιδί ήταν έρωτας, μαγεία όπως το ξέρουν όλες οι μητέρες. Η πρώτη μου συναλλαγή με την αγάπη στη ζωή μου ήταν με τη μητέρα μου, με την οικογένειά μου. Οι ηπειρώτες που είχαν γεννηθεί στον πόλεμο, είχαν περάσει σκληρά χρόνια. Τώρα κατανοώ την μητέρα μου και τη συγχωρώ. Εζησε τον Εμφύλιο, γεννήθηκε το ΄43. Ηταν πολύ σκληρός άνθρωπος και με αντιμετώπισε κι εμένα σκληρά και έλεγα γιατί δεν μπορείς να μ΄αγαπήσεις. Γι΄αυτό και έφυγα νωρίς απ΄την επαρχία. Οπότε δεν γνώρισα την αγάπη, την αγάπη την γνώρισα με το παιδί.

»Μόλις λοιπόν ήρθε η αγάπη, τα παράτησα όλα. Τι υπέροχο πράγμα! Εζησα τα ωραιότερα χρόνια της ζωής μου απ΄την ώρα που γεννήθηκε η Φαίδρα ως το 10. Γιατί μετά άρχισε να γίνεται πιο δύσκολο. Είχα παρατήσει τη δουλειά, χρήματα δεν έρχονταν. Επρεπε να βρω τον εαυτό μου, τι θέλω να κάνω. Επρεπε να βρω εμένα -το μεγάλωμα της Βάνας. Ηθελα απόσταση απ΄όλα.

»Στην σχέση μου με τα κοινά έπρεπε να πουλήσω τ΄όνομά μου, έτσι νόμιζα στην αρχή, και το΄κανα πολλές φορές, αλλά αυτό ήταν ρηχό και ανόητο. Κι ας ξέρω ότι είναι brand name. Αλλά στο κομμάτι που έχει να κάνει με την πολιτική, είναι λάθος να πουλάς το brand name αυτό. Στην πολιτική πρέπει να ισχύει το “τι αγαπώ να κάνω”. Πήρα την απόφαση και είδα ότι το brand name δεν είναι για όλα. Μου΄λεγαν οι άλλοι, “μα είσαι γνωστή, πρέπει να πας για ευρωβουλευτής, να πουλήσεις την δημοφιλία σου”. Λάθος. Το θεωρώ ανόητο, έως και γελοίο. Ωστόσο, φλέρταρα με την πολιτική και ήταν ατυχές -και δεν μιλάω για τον δήμο. Με την γνώση του μετά, δεν θα το ξανάκανα ποτέ.

»Στον δήμο ήξερα που πάω -έκανα τα φεστιβάλ, τα πολιτιστικά μου. Είχαμε μια άψογη σχέση, απλά μόλις μπήκα και γνώρισα το κομμάτι της πολιτικής, λίγο το σιχάθηκα κι είπα “φεύγω”. Γενικά στην πατρίδα μας υπάρχουν 4-5 άξιοι και άλλοι 150 που το βλέπουν μόνον σαν δουλειά. Ενώ πρέπει να΄ναι μεράκι. Κατ΄αρχάς δεν πληρώνονται οι άνθρωποι και αναγκάζονται να λειτουργούν μη νομοτελειακά. Ερχόταν άλλος και μου΄λεγε “θα σου δώσω κάτω απ΄το τραπέζι για να με πάρεις να κάνουμε φεστιβάλ”. Μα είναι δυνατόν αυτά τα πράγματα;

»Κι έτσι στην δεύτερη δεκαετία του παιδιού πέρασα δύσκολα. Ηρθα κατ΄αρχάς αντιμέτωπη με τα λάθη μου σαν μητέρα. Γιατί είναι τρομερό λάθος να μεγαλώνεις ένα παιδί μόνη σου. Το παιδί θέλει οικογένεια, θέλει δύο. Ήταν συνειδητή επιλογή ότι θα ήμουν μόνη με το παιδί, αλλά δεν περίμενα ότι δεν θα ήταν ο πατέρας της κοντά. Δεν περίμενα ότι ο πατέρας της δεν θα΄χει σχέση μαζί της, όποτε αυτό με πόνεσε, η απόρριψη. Δεν μ΄ένοιαζε γιατί εγώ μπορούσα ν΄αναλάβω τα πάντα, αλλά ήθελα να υπάρχει η παρουσία ενός ανθρώπου. Εύχομαι ακόμα και τώρα να ξαναβρεθούν και να μπορούν να τα βρούν -ποτέ δεν ξέρεις. Μέχρι τα 10 της χρόνια υπήρχε, είχαν μια πολύ καλή σχέση. Αλλά δεν θέλω να μιλάω για τα προσωπικά της.

»Το παιδί όταν ο πατέρας του δεν είναι κοντά του είναι απόρριψη. Δεν μ΄ενδιαφέρει το ιδιωτικό σχολείο, το οικονομικό, αλλά η παρουσία του, η σκιά του. Αλλά φαίνεται ότι σ΄αυτή την ζωή δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα.

»Ηταν δύσκολο, μετά την δεκαετία του ΄80 και του ΄90, που ήμασταν βασιλιάδες και ζούσαμε υπέροχα, να δω την κατάρρευση. Μου πήρε η ζωή τα πάντα. Εκεί που η ζωή μου έδωσε τα πάντα, έπρεπε να μου πάρει και τα πάντα, για να μάθω. Η απώλεια των ανθρώπων είναι τρομερό. Εχασα αγαπημένους μου, έχασα την αδερφή μου που ήμασταν οι δύο μας, στα 52 της χρόνια. Εχασα τα πάντα -και οικονομικά, γιατί δεν δούλευα. Ξαφνικά γυρίζω και βλέπω έρημο. Κι άντε να βρεις τη δύναμη να΄σαι με το παιδί.

»Με ρωτάς αν το όνομα κάποια στιγμή λειτούργησε αρνητικά… Πάντα αυτό είναι η δεύτερη όψη του νομίσματος και ισχύει σ΄όλους. Νομίζω ότι είναι νόμος του σύμπαντος, το πληρώνεις. Το όνομα σου δίνει αναγνωρισιμότητα, σου δίνει πολλά, αλλά σου παίρνει πολύ σημαντικά πράγματα στην προσωπική ζωή, στην οικογένεια. Και αποδείχθηκε ότι δεν ήταν πιο ισχυρό τ΄όνομά μου αλλά η ψυχή μου. Είμαι εγώ πιο ισχυρή. Είμαι ένας άνθρωπος που ό,τι και να κάνω πια, είμαι αποφασισμένη να βάλω την ηθική. Δεν μ΄ενδιαφέρει το υλικό κομμάτι. Είμαι ταγμένη προς μια πνευματική ματιά των πραγμάτων, θα κυνηγήσω τα λιγότερα. Είμαι πιο ευτυχισμένη με τα λιγότερα, αλλά με τα πιο ουσιαστικά. Αν πείθω; Καταρχάς δεν μ΄αφορά να πείσω κανέναν. Υπάρχει μια ελευθερία σ΄εμένα και δεν μ΄ενδιαφέρει να πείσω κανέναν κι αυτό είναι υπέροχο. Και το λέω αυτό αφού σταυρώθηκα, γιατί έχω μεγάλη αδυναμία στον Χριστό και σαν θεότητα και σαν φιλόσοφο. Ξεχνάμε ότι πρέπει να σταυρωθούμε για να μπορούμε να βγούμε στο φως. Η σταύρωση είναι αναγκαίο κακό, ακραίο. Μέσα απ΄τον πόνο ανακαλύπτεις πράγματα.

»Και ψάχτηκα. Πήγα σε εξαιρετικούς καθηγητές, μίλησα μαζί τους, πήγα σε εξαιρετικούς πατέρες της εκκλησίας, βρήκα δασκάλους για να μπορέσω να βρω τον εαυτό μου. Εφτασα στον πάτο, άγγιξα τον πάτο, κι ο πάτος άρχισε σιγά-σιγά να΄χει μια χαραμάδα ήλιου. Έφτασα στον φόβο και τώρα πλέον αυτό που λέω σ΄όλους, είναι μην φοβάστε -το χειρότερο συναίσθημα είναι ο φόβος. Αν αυτό το παραγκωνίσεις, θα καταφέρεις πολλά.

»Δύο πλάσματα αγάπησα στη ζωή μου. Το ένα είναι η κόρη μου και το άλλο η μητέρα μου, δύο θηλυκά με καθόρισαν. Η μητέρα μου δυστυχώς οδεύει στην αιωνιότητα -έχει άνοια.

»Και ξαναβγήκα στο φως, δουλεύοντας, δημιουργώντας. Κατάλαβα λοιπόν ότι εμένα δεν με βολεύει μια θέση θεσμική -είμαι πολύ άβολα.

»Είχα την τύχη να μιλήσω με τον πρωθυπουργό, τον οποίο εκτιμώ πολύ και πιστεύω ότι είναι σ΄αυτό το πόστο την κατάλληλη στιγμή, με αξιοπρέπεια. Οταν μιλήσαμε -με δέχτηκε πολύ ευγενικά, και μου είπε αν υπάρχει κάτι που θέλω να κάνω με τον πολιτισμό. Πιστεύω πάντα ότι το μεγαλύτερο εξαγώγιμο προΐόν μετά τον τουρισμό είναι ο πολιτισμός. Αλλά του είπα ότι εμένα λόγω του παρελθόντος μου δεν θα με δεχτούν ποτέ. Στην Ελλάδα, η επιτυχία είναι ποινικό αδίκημα. Δεν θα μου συγχωρέσουν ποτέ ότι υπήρξα όμορφη, ερωτική, οπότε θα μου βγάλουν την ψυχή. Του είπα δεν θα μ΄ακούσουν, θα πάθω μεγάλη ζημιά, αφήστε το -δεν μπορούσε να το καταλάβει, γέλαγε… Και του λέω θέλω να κάνω κάτι να βοηθήσω τους απόδημους.

»Και είμαι πολύ ευγνώμων γιατί μου είπε αμέσως ναι κι αν θέλω να ενταχθώ στο κομμάτι του Απόδημου Ελληνισμού. Πήγα και είδα όμως ότι τα πράγματα είναι αλλιώς -καθένας κάθεται στην καρέκλα του και δεν θέλει να σηκωθεί, δεν πιστεύει στη συνεργασία, πιστεύει στον ανταγωνισμό, στο ο θάνατός σου η ζωή μου. Κι εμένα αυτές οι φθορές δεν μ΄ενδιαφέρουν, δεν μπορείς να είσαι παραγωγικός. Στην Ελλάδα αν είσαι σ΄ένα γραφείο και γίνεις θεσμικός, έχεις καταστραφεί. Οπότε έφυγα. Όχι, δεν τα είπα όλα αυτά στον πρωθυπουργό. Εχει πολλά στο κεφάλι του. Και βλέπω ότι τώρα περνάει δύσκολα. Τον ίδιο τον εκτιμώ, αλλά δεν εκτιμώ πολλούς ανθρώπους που είναι δίπλα του. Πάντα ο Καίσαρας κινδυνεύει απ’ την αυλή του, η αυλή είναι αυτή που τους τρώει.

»Ο Κασελάκης; Μου φαίνεται πολύ συμπαθής. Στην αρχή είχα τρομάξει λίγο με το που έπεσαν όλοι πάνω του. Μου φαίνεται ότι έχει να πει πολλά. Αν δεν του φάνε τις σάρκες και μπορέσει να επιβιώσει απ΄αυτό το ελληνικό γίγνεσθαι. Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει ένα star quality, ένα σταριλίκι. Δεν τον έχω γνωρίσει -θάθελα. Είναι ένα νέο παιδί, πρέπει να το προσέξουμε αλλιώς. Από εκεί και πέρα τ΄άλλα θα τα δούμε. Οπως ο Ανδρουλάκης, είναι επίσης συμπαθής, αλλά έχει αυτή την υπερβολική σοβαρότητα που τον τρώει πολλές φορές. Δεν αφήνεται.

»Μετά, έκανα μόνη μου μια ΜΚΟ την “Δύναμη ζωής και αγάπης”. Βρήκα τον δρόμο μου, με τόλμη, και δουλεύω μόνη μου. Εγώ και τα μέλη που είμαστε μαζί, δεν παίρνουμε χρήματα για τις δράσεις μας -έχουμε κάποιους χορηγούς που μας βοηθάνε για να΄μαστε χρήσιμοι. Ασχολούμαστε πολύ με ιδρύματα -έχω δουλέψει με την ΕΛΕΠΑΠ, με την “Λάμψη” για τα παιδιά με καρκίνο στην Θεσσαλονίκη. Βρίσκω τους χορηγούς, φροντίζουν τα ιδρύματα και μέσα από εκεί πληρώνεται και το γραφείο. Και θέλω να πω και στον κόσμο ότι δεν είναι ανάγκη να είσαι υπουργός, υφυπουργός, γραμματέας ή φορέας. Μπορείς και μόνος σου να κάνεις μια αρχή βοηθώντας την πατρίδα.

»Έτσι, λοιπόν οργάνωσα μόνη μου την ζωή μου, είμαι αφεντικό της ζωής μου. Συνεργάζομαι με κάθε κυβέρνηση -η πρώτη που δούλεψα πολύ καλά ήταν του ΣΥΡΙΖΑ. Έκανα συναυλίες, έκανα στο Καστελόριζο την συναυλία του Ξαρχάκου, έκανα συναυλίες με την κυρία Δούρου και δεν μπορώ να μην αναγνωρίσω ότι σαν περιφερειάρχης μου στάθηκε. Δεν μπορώ να είμαι αγνώμων. Εχω μπροστά μια ελληνοαμερικανική ταινία και συζητάμε με τον πρόεδρο του ΕΚΟΜΕ να γίνει μια συμπαραγωγή με ωραία μικρά πράγματα που να αναδεικνύουν τον πολιτισμό μας. Εγώ δεν μπορώ να συμμετέχω πολύ. Φοβάμαι να ξαναγυρίσω στα παλιά. Θα΄θελα να κάνω τις γιαγιάδες της Ηπείρου, τύπους αλά Ειρήνη Παππά, την ξυπόλυτη μάνα. Ήθελα να κάνω τη ζωή του Χαλεπά στο σινεμά -θα΄κανα τη μάνα του. Όλα αυτά σε συνεργασία με κάποιους φορείς. Τρέχω, τα βρίσκω μόνη μου. Ξυπνάω κι έχω ένα όραμα. Κανείς δεν μπορεί να μου στερήσει να ξυπνάω και να ονειρεύομαι. Άλλες δουλειές κλείνουν, άλλες χάνονται, αλλά είναι τόσο ωραίος αγώνας.

»Τηλεόραση; Αν με καλούσαν θα θελα να κάνω κάτι σαν τον υπέροχο ρόλο που κάνει η Μαρία Τζομπανάκη στον ”Σασμό”. Είναι εξαιρετική. Στην ηλικία που είμαι δεν χρειάζεται πια να προβάλλεται η Βάνα αλλά τα καλά της στοιχεία. Η Βάνα έχει προβληθεί πολύ. Ας δούμε την τωρινή Βάνα. Θα μπορούσα να κάνω την Βάνα, μάνα, την ηπειρώτισσα, την Κυρά της Ρω. Πιστεύω ότι η ελληνίδα μάνα είναι τόσο πολύπλοκη, τόσο κοντά στον Θεό… Θέλω να κάνω γυναίκες από φως. Ετοιμάζουμε μια μεγάλη περιοδεία, με πολυφωνικά, με μουσικά απ΄όλα τα μέρη της Ελλάδας. Είμαι σε τέτοια φάση, έχω το όραμα της πατρίδας μου. Θέλω την ελευθερία μου και την αξιοπρέπεια μου. Θέλω να΄μαι χρήσιμη. Και μπορώ να ζήσω με λίγα και απλά.

»Δεν αλλοιώθηκα, δεν έγινα κάτι άλλο. Όταν δεν είμαι καλά, το δείχνω. Όταν κάνω λάθη, λέω αφήστε με να κάνω λάθη. Εγώ είμαι αυτό που βλέπουνε, δεν θα παίξω έναν άλλο ρόλο. Είμαι ένας πραγματικά αντισυμβατικός άνθρωπος, αληθινός. Αυτή είναι η δύναμή μου. Δεν αγοράζομαι γιατί κάποιος έχει λεφτά. Αν δεν αγαπήσω την ψυχή του δεν πάω, δεν τον βλέπω. Αυτή μου η πλευρά, μου κόστισε, την πλήρωσα -έχω πει όχι σε μεγάλες δουλειές. Κάθισα μόνη μου ν΄αγωνίζομαι, να δουλεύω. Τώρα στην ηλικία μου τρέχω απ΄το πρωί ως το βράδυ. Αυτά έπρεπε να τα΄χω κάνει στα 30. Και θα συμβούλευα τις γυναίκες στην ηλικία μας ότι, στην ζωή, ο τελευταίος κύκλος, αν και ποτέ δεν ξέρουμε πότε είναι ο τελευταίος, ίσως να΄ναι και ο πιο όμορφος. Μπορούμε να γερνάμε υπέροχα.

»Ναι, θα ήθελα να΄χω έναν σύντροφο αλλά φοβάμαι. Εχω μείνει πολλά χρόνια μόνη μου με το παιδί. Εχω φύγει απ΄την ερωτική παρέα και θα θελα να΄μαι με κάποιον πολύ μποέμ, ιδιαίτερο. Ψάχνω το 2% … Θέλω πια μια άλλη ζωή. Δεν θέλω να ξαναδώ Μύκονο, μεγάλες βίλες, αυτά τέλειωσαν για μένα. Το καλοκαίρι θέλω να πάω στο Καστελόριζο -ξυπνάς και βλέπεις τόση ομορφιά.

»Πραγματικά όταν το εγώ ικανοποιείται σου δίνει μια ελευθερία. Κι εγώ είχα ένα όνειρο στην ζωή μου, ένα: Να είμαι ελεύθερη. Και να μπορώ να δουλεύω για την πατρίδα μου, να είμαι χρήσιμη. Εχω ταχθεί σ΄ένα όραμα. Κι έχω μάθει πολλά απ΄την κόρη μου, μ΄έχει διδάξει πολλά. Γιατί είχα μάθει με την εξουσία της ομορφιάς, να΄χω το πάνω χέρι. Ενώ, τώρα, δεν έχω το πάνω χέρι, το΄χει εκείνη. Και νομίζω ότι μ΄έβαλε στα όριά μου. Θεωρούσα, από αθωώτητα, ότι επειδή ο κόσμος μ΄έφτιαξε, ότι πρέπει να μοιραστώ τα πάντα μαζί του. Κι όταν μου΄λεγε ο Κωστόπουλος για τα περιοδικά, εγώ, χωρίς να το σκεφτώ, έβγαζα το παιδί και το εξέθετα. Αυτό ήταν μεγάλο μου λάθος. Κι όταν μου είπε η Φαίδρα ότι κοίταξε να δεις, αυτό είναι τραγικό που κάνεις, γιατί δεν με ρώτησες, άρχισα να ντρέπομαι. Κι έτσι κατάλαβα τα λάθη μου και δεν υπάρχει πλέον περίπτωση να τα ξανακάνω. Γι΄αυτό και δεν λέω τίποτα δημόσια που να την αφορά -γράψτο αυτό για να μην μου πάρει το κεφάλι… Ναι, η δημοσιότητα είναι βαρύ πράγμα, την πληρώνεις με κόστος. Την κουράζει την Φαίδρα που την κοιτάνε συνέχεια και την συγκρίνουν μαζί μου. Αυτό είναι το δύσκολο κομμάτι. Χαίρεται όμως που ο κόσμος μ΄αγαπάει.

»Είμαστε αυτό που περάσαμε, και είμαι βαθύτατα ευγνώμων στον Θεό γιατί πέρασα μια υπέροχη ζωή -με τις καταστροφές μου, με τα μαύρα μου, με τις απώλειές μου. Όταν κάθομαι μόνη με τον εαυτό μου σκέφτομαι ότι είχα το προνόμιο να γίνω μητέρα, το προνόμιο ν΄αγαπηθώ».