Η εμβληματική σειρά επίπλων ενός διάσημου αρχιτέκτονα ανανεώνεται μετά από δεκαετίες
Υπάρχουν μόνο λίγοι αρχιτέκτονες στην σύγχρονη ιστορία, των οποίων τα ονόματα είναι ευρέως αναγνωρίσιμα.
Σκεφτείτε τη Zaha Hadid, γνωστή για τα φουτουριστικά έργα της που φαίνεται να αψηφούν τη δομική λογική (για παράδειγμα, το Κέντρο Heydar Aliyev στο Μπακού, Αζερμπαϊτζάν). Ή τον Frank Lloyd Wright, με τα χαμηλά σπίτια του από σκυρόδεμα σχεδιασμένα να εναρμονίζονται με το περιβάλλον τους (το Fallingwater, ένα από τα πιο διάσημα έργα του, είναι κτισμένο πάνω από ένα ρυάκι σε μια ήσυχη κοιλάδα έξω από το Pittsburgh, Πενσυλβάνια).
Μεταξύ αυτής της ομάδας είναι και ο Ludwig Mies van der Rohe, του οποίου το όραμα για τον βιομηχανικό μοντερνισμό βοήθησε να καθοριστεί η όψη της μεταπολεμικής αστικής Αμερικής. Τα χαρακτηριστικά υλικά του - ατσάλι υψηλής αντοχής, μεγάλα πάνελ γυαλιού - και η μινιμαλιστική του φιλοσοφία του «less is more» τον ξεχώρισαν από τα πιο ντιζαϊνάτα κτίρια των προηγούμενων γενεών.
Συχνά αναφερόμενος απλώς ως «Mies», ο αρχιτέκτονας και σχεδιαστής επίπλων γεννήθηκε στη Γερμανία το 1886 και μετακόμισε στο Σικάγο, Ιλινόις το 1937, όπου έζησε και εργάστηκε (εν μέρει ως επικεφαλής αρχιτεκτονικής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ιλινόις) μέχρι τον θάνατό του το 1969. Η αυστηρή προσέγγιση και το αριστουργηματικό έργο του καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα ήταν τόσο σημαντικά, που μετά το θάνατό του, η εφημερίδα The New York Times τον περιέγραψε ως έναν μοναδικό «ηγέτη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής» στην νεκρολογία του, όπως αναφέρει το CNN.
Και τώρα, η κληρονομιά του συνεχώς διευρύνεται.
Στην έκθεση Salone del Mobile 2025 στο Μιλάνο, η εμβληματική σειρά επίπλων «Barcelona» του Ludwig Mies van der Rohe, που περιλαμβάνει καρέκλα, κρεβάτι ημέρας και υποπόδιο, ανανεώνεται για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες. Στη νέα συλλογή προστίθενται υφάσματα όπως twill, βελούδο και λινό, και ένα υπερ-ματ μαύρο πλαίσιο, κάτι που θυμίζει το χαρακτηριστικό βαμμένο ατσάλι του αρχιτέκτονα. Πριν από αυτήν την ανανέωση, η σειρά ήταν διαθέσιμη μόνο σε διάφορους τύπους δερμάτων, με γυαλισμένα χρωμιωμένα πλαίσια.
Η καρέκλα Barcelona παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Παγκόσμια Έκθεση του 1929 στο Γερμανικό Περίπτερο και αρχικά είχε μόνο λευκό δέρμα και ένα χρωμιομένο πλαίσιο που έπρεπε να συναρμολογηθεί. Δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τη σχεδιάστρια Lilly Reich για τον βασιλιά Αλφόνσο XIII της Ισπανίας. Η μορφή της εμπνεύστηκε από μια αρχαία ρωμαϊκή αναδιπλούμενη καρέκλα.
Η εταιρεία Knoll, που πήρε τα δικαιώματα παραγωγής των σχεδίων το 1948, βοήθησε να επανασχεδιαστεί το πλαίσιο με την χαρακτηριστική "Χ" μορφή και να δημιουργηθούν τα άλλα έπιπλα της σειράς, όπως το κρεβάτι που ακολουθεί μια πιο παραδοσιακή φόρμα.
Η σειρά Barcelona, που παράγεται τώρα από τη Miller Knoll, είναι αρκετά ακριβή, με τις καρέκλες να ξεκινούν από περίπου 8.000 δολάρια, αλλά παραμένει από τις πιο δημοφιλείς και σειρές επίπλων που ξεπουλάνε.
Η Amy Auscherman, επικεφαλής αρχείων και κληρονομιάς της MillerKnoll, ανέφερε στο CNN: «Η καρέκλα έχει γίνει τόσο αναγνωρίσιμη στην οπτική κουλτούρα, που πολλοί εκπλήσσονται όταν μαθαίνουν ότι το αρχικό της σχέδιο δημιουργήθηκε σχεδόν 100 χρόνια πριν. Αυτή η σειρά έχει γίνει σύμβολο του μοντερνισμού».
Η καθυστέρηση στην παρουσίαση νέων παραλλαγών οφειλόταν στην επιθυμία να παραμείνουν πιστοί στην αυθεντική εκδοχή του Mies, με το δέρμα να παραμένει το κύριο υλικό. Ωστόσο, μετά από συζητήσεις με ειδικούς, η ομάδα της Knoll ανακάλυψε ότι ο Mies δεν είχε αντίρρηση στη χρήση άλλων υφασμάτων. Αντίθετα, το πρόβλημα ήταν η ίδια η διαδικασία: «Η καρέκλα είναι πολύ δύσκολο αντικείμενο», είχε πει το 1957 στο περιοδικό Time. «Ακόμα και ένας ουρανοξύστης είναι πιο εύκολος να σχεδιαστεί».
Η Auscherman εξήγησε ότι η καρέκλα Barcelona είναι «σχεδόν ανώνυμο σχέδιο», λόγω της δημοφιλίας της στον σύγχρονο σχεδιασμό. Είναι ένα πολύτιμο αντικείμενο για σπίτια, αλλά και για επαγγελματικούς χώρους, διατηρώντας μια μοναδική θέση στον κόσμο του σχεδιασμού τόσο για οικιακή όσο και για επαγγελματική χρήση.
Το έργο του Mies όμως δεν περνά απαρατήρητο. Υπάρχει μια σαφής αισθητική υπογραφή στις δημιουργίες του, επηρεασμένες από πολλές τάσεις του 20ού αιώνα, όπως η γερμανική σχολή Bauhaus, στην οποία υπήρξε διευθυντής, αλλά και το Διεθνές Στυλ στη Δυτική Ευρώπη. Τα σχέδιά του είναι καθαρά και γραμμικά, αλλά πάντα με μια ανθρώπινη διάσταση, συνδυάζοντας τη φαντασία με την απλότητα.
Ο Mies van der Rohe είναι ίσως πιο γνωστός για εμβληματικά έργα του, όπως το κτίριο Seagram στη Νέα Υόρκη, έναν ουρανοξύστη που ολοκληρώθηκε το 1958 και παραμένει σύμβολο του μοντέρνου εταιρικού σχεδιασμού. Επίσης, το σπίτι Edith Farnsworth στο Plano του Ιλινόις, το οποίο είναι ένα μοντέρνο, μινιμαλιστικό σπίτι φτιαγμένο με βιομηχανικά υλικά, και η περιοχή Lafayette Park στο Ντιτρόιτ, που θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα έργα αναζωογόνησης αστικών περιοχών στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Όπως και τα έπιπλα που σχεδίασε, τα έργα του Mies συνδυάζουν την αισθητική με την πρακτικότητα. Κάθε έργο του δημιουργήθηκε με προσοχή στη λεπτομέρεια (όπως έλεγε ο ίδιος: «Ο Θεός είναι στις λεπτομέρειες»). Η κληρονομιά του συνεχίζει να ζει, διότι η τέχνη και η χρηστικότητα συνδυάζονται άψογα σε όλα τα έργα του, όπως ανέφερε ο Jonathan Olivares, ανώτερος αντιπρόεδρος σχεδιασμού στην Knoll.
«Η συλλογή Barcelona είναι καθαρή, τόσο σε επίπεδο ιδεών όσο και σε επίπεδο λειτουργικότητας», δήλωσε ο Olivares. «Αυτές οι ποιότητες είναι διαχρονικές και ξεπερνούν τις τρέχουσες τάσεις».
«Ο Mies μας άφησε το διάσημο μότο του ‘λιγότερο είναι περισσότερο’», πρόσθεσε η Amy Auscherman. «Αυτή η φιλοσοφία συνεχίζει να επηρεάζει τον τρόπο που κατανοούμε το σύγχρονο σχέδιο».
