Μακιγιάζ και skincare στην παιδική ηλικία: Τι να προσέξουν οι γονείς -Συμβουλές από την ψυχολόγο Μαρία Χρίστου
Τα social media πρωταγωνιστούν στη ζωή όλων και φυσικά δε λείπουν από την καθημερινότητα των παιδιών μας.
Η αυξανόμενη τάση των παιδιών να χρησιμοποιούν προϊόντα περιποίησης και μακιγιάζ είναι κάτι που ανησυχεί αρκετούς, καθώς εκτός από τα μη αναστρέψιμα δερματικά προβλήματα, διαταράσσουν και το κομμάτι ψυχολογίας και σωστής ωρίμανσης των παιδιών.
Δεν είναι λίγα, τα παιδιά που ζητούν από τους γονείς τους αντικείμενα και προϊόντα πολυτελείας αφού τα βλέπουν να χρησιμοποιούνται από τους αγαπημένους τους influencers σε πλατφόρμες όπως το YouTube και το TikTok.
Για αυτό το λεπτό ζήτημα, μιλήσαμε με την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Μαρία Χρίστου.
Η Μαρία Χρίστου έχει κλινική εμπειρία στο χώρο της ψυχικής υγείας έχοντας εργαστεί εθελοντικά και ως έμμισθη σε ψυχιατρικά ιδρύματα της χώρας (παρακολούθηση εξωτερικών ιατρείων στο Αιγινήτειο Νοσοκομειο, παρακολούθηση Ειδικού Σχολείου στο Ίλιον, κ. α ), εργάστηκε 2 χρόνια στην Ψυχιατρική Εφήβων και Νέων του Γενικού Νοσοκομείο Αθήνας - Γ. Γεννηματάς και συνεργάστηκε με κέντρα ειδικών θεραπειών και νηπιαγωγεία της Αθήνας (συμβουλευτική γονέων). Έχει παρακολουθήσει και εξακολουθεί να παρακολουθεί πολυάριθμα σεμινάρια και συνέδρια ψυχαναλυτικής/ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης ώστε να ενημερώνεται διαρκώς.
Τα μικρά παιδιά χρησιμοποιούν πραγματικά προϊόντα skincare και μακιγιάζ για τα social media. Τι το προκαλεί;
Για αρχή να πούμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό του φαινομένου αυτού οφείλεται στο ότι οι εταιρείες καλλυντικών, μετά τις γυναίκες και τους άντρες, έχουν όντως απευθυνθεί στα παιδιά, γιατί έχουν ανακαλύψει ότι αποτελούν μια μεγάλη μερίδα του αγοραστικού κοινού, ειδικά στις μέρες μας. Συνεπώς, τέτοια προϊόντα είναι πλέον διαθέσιμα στα παιδιά, σε αντίθεση με παλιότερες δεκαετίες. Να αναφέρω μια δική μου εμπειρία πολύ χαρακτηριστική. Πριν μερικές ημέρες ψώνιζα δώρο γενεθλίων για την πεντάχρονη βαφτιστήρα μου και ανακάλυψα με έκπληξη πως διατίθενται προϊόντα μακιγιάζ (σκιές ματιών, λιπ γκλος, μανό) απευθυνόμενα σε παιδιά από τριών ως πέντε ετών.
Για να απαντήσω όμως στο ερώτημά σας, αυτό που οφείλουμε να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας είναι ότι τα μικρά παιδιά κατακλύζονται από πληροφορίες και ερεθίσματα άγνωστα στις προηγούμενες γενιές, γεγονός που επηρεάζει τον ψυχισμό τους. Η λειτουργία των social media συχνά υποκαθιστά την ουσιώδη ενημέρωση, βομβαρδίζοντάς τα με αχρείαστα ερεθίσματα και εκατοντάδες πληροφορίες. Τα σημερινά παιδιά, εξαρτημένα σε μεγάλο βαθμό από τις οθόνες, αντιδρούν στα έντονα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα χωρίς ιδιαίτερη εσωτερική διεργασία, με αποτέλεσμα να προσκολλώνται στην εξωτερική επίστρωση των πραγμάτων. Δημιουργείται δηλαδή μια συνθήκη εθισμού, η τοξικομανία της εικόνας, της πληροφορίας και των πολλαπλών μηνυμάτων που διεγείρουν τον παιδικό εγκέφαλο. Μέσα από όσα παρακολουθούν, καταλήγουν να «πείθονται» ότι έχουν ανάγκη και από τα προβεβλημένα προϊόντα περιποίησης/ομορφιάς ώστε να νιώθουν όμορφα εξωτερικά ή να αισθανθούν πως είναι αποδεκτά από την ομάδα των συνομήλικων τους.
Τι συνέπειες μπορεί να υπάρξουν για τα παιδιά αλλά και για τους γονείς;
Τα σημερινά παιδιά μπαινοβγαίνουν καθημερινά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης , οπότε έχουν από νωρίς διεισδύσει σε έναν κόσμο όπου η εικόνα και η εξωτερική ομορφιά καταλαμβάνουν εξέχοντα ρόλο. Κάτι τέτοιο φυσικά επηρεάζει τον παιδικό ψυχισμό δημιουργώντας αυξημένο άγχος. Υιοθετούν το ναρκισσιστικό μοντέλο που δίνει προβάδισμα την εξωτερική εμφάνιση, εις βάρος της προσωπικότητας και των βιωμάτων. Kαταλήγουν να αναζητούν εναγωνίως την επιβεβαίωση μέσω των likes, βυθίζονται σε μια ναρκισσιστική φαντασίωση παντοδυναμίας και ξεκινούν έναν καθημερινό αγώνα δρόμου ώστε να διατηρήσουν αυτήν την «αψεγάδιαστη» εικόνα. Αντί να είναι σε επαφή με τον εαυτό τους και τις επιθυμίες τους, εστιάζουν στην καλυτέρευση της εικόνας τους μέσα από τη χρήση καλλυντικών ή προϊόντων ομορφιάς. Αυτό δημιουργεί ενίοτε και μια ολόκληρη κοινωνική συνθήκη στο μικροπεριβάλλον του σχολείου όπου η δημοφιλία επιτυγχάνεται με όρους ομορφιάς. Τέτοια παιδιά δυσκολεύονται αργότερα στην εφηβεία να ανακαλύψουν μια ταυτότητα που θα τους συγκροτήσει ψυχικά και νιώθουν περισσότερο ευάλωτα. Μια ακόμα συνέπεια της χρήσης αληθινών skincare και makeup προϊόντων από παιδιά είναι η πρόωρη σεξουαλικοποίηση, κυρίως στα κορίτσια. Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσω ότι η σεξουαλικοποίηση δεν θα πρέπει να συγχέεται με την υγιή σεξουαλικότητα, πρόκειται για τη σεξουαλική «αντικειμενοποίηση» του ατόμου. Πολύ συχνά λοιπόν τα κορίτσια που βάφονται από νωρίς δεν αντιλαμβάνονται ότι ηεικόνα τους εκπέμπει ένα μήνυμα σεξουαλικότητας ανακόλουθο της ηλικίας τους και ελλοχεύει ο κίνδυνος να παγιδευτούν σε μια πρώιμη σεξουαλικότητα την οποία δεν μπορούν να διαχειριστούν συναισθηματικά. Έτσι, χάνουν μέρος της παιδικότητά τους και υιοθετούν μια σειρά από έμφυλα στερεότυπα που υπερτονίζουν την αξία της εξωτερικής ομορφιάς και σαγήνης. Συχνά, φτάνοντας στην εφηβεία, καταλήγουν να βιώσουν μια άναρχη, πρώιμη και προβληματική σεξουαλική ζωή. Οι γονείς από την άλλη, εν όψει της χρήσης τέτοιων προϊόντων από τα παιδιά τους, συχνά αποδιοργανώνονται και αδυνατούν να διαχειριστούν τα προσωπικά τους άγχη. Είτε αντιδρούν με υπερβολική αυστηρότητα και ακαμψία απέναντι στα παιδιά, αποτυγχάνοντας να διατηρήσουν μια σχέση εμπιστοσύνης και καλής επικοινωνίας, είτε γίνονται υπέρ το δέον επιτρεπτικοί αδυνατώντας να τα οριοθετήσουν. Στη δεύτερη περίπτωση, ουσιαστικά μπερδεύονται από τις «ενήλικες ρουτίνες» των παιδιών και τα αντιμετωπίζουν σαν να είναι ήδη έφηβοι.
Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτήν την τάση; Μπορούμε να μιλήσουμε για κάποια συναισθηματική κάλυψη;
Η χρήση αληθινών skincare και makeup προϊόντων από τα παιδιά συχνά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πεδίο προσωπικής έκφρασης και πειραματισμών, εκεί κοντά στην προεφηβεία. Τα παιδιά διαθέτουν φυσική περιέργεια και τείνουν να μιμούνται ενήλικες συμπεριφορές, οπότε συχνά η ενασχόληση με τον κόσμο των καλλυντικών (χρήση αρωμάτων, κλπ.) αποτελεί αντικατοπτρισμό των γονεϊκών συνηθειών ή των στάσεων των ατόμων που παρακολουθούν στα social media. Ενίοτε όμως η χρήση τέτοιων προϊόντων στα παιδιά αποκαλύπτει μια προσπάθεια συγκάλυψης συναισθημάτων μειονεξίας, αποτελεί ένδειξη ενός γενικευμένου αισθήματος δυσαρέσκειας με τον εαυτό και χαμηλής αυτοεκτίμησης - που μπορεί να αφορά την εξωτερική εμφάνιση ή τη συμπεριφορά - και θα πρέπει συνεπώς να διερευνηθεί.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτήν την τάση, καθώς και όλες όσες πηγάζουν από τα social media, δεδομένου ότι η τεχνολογία είναι αναπόσπαστο κομμάτι και τη καθημερινότητας των παιδιών;
Ως γονείς, οφείλουμε να συζητάμε ανοιχτά με τα παιδιά μας εισάγοντάς τα σε μια διαδικασία αυτοεπίγνωσης. Θα ήταν χρήσιμο να εντάξουμε τη συζήτηση για το μακιγιάζ, την περιποίηση ακόμα και την ενδυμασία τους στο ευρύτερο πλαίσιο μιας αναζήτησης εσωτερικής ταυτότητας. Με λίγα λόγια, να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να κατανοήσουν με ποιον τρόπο οι επιλογές τους ως προς την εξωτερική εμφάνιση συνδυάζονται με το συναίσθημα που έχουν για τον εαυτό τους. Είναι επίσης σημαντικό να διερευνήσουμε τους δικούς μας φόβους ως γονείς, ώστε να μην τους προβάλλουμε άκριτα στα παιδιά μας δημιουργώντας καταστροφολογικά σενάρια και καταλήγοντας σε σπασμωδικές ενέργειες που σαμποτάρουν την μεταξύ μας επικοινωνία. Να αναρωτηθούμε κυρίως κατά πόσο οι επιλογές στο στυλ και στην εμφάνιση των παιδιών ερμηνεύεται από το πλαίσιο της εποχής και της παρέας των φίλων. Να αξιολογήσουμε τις διαστάσεις που αφορούν συνολικά το ψυχικό παρόν του παιδιού μας, δηλαδή τι επίπεδο ωριμότητας και κριτικής ικανότητας έχει επιδείξει γενικά, αν έχει μέχρι τώρα διατρέξει κίνδυνο από τις επιλογές του, αν έχει υιοθετήσει άλλες συμπεριφορές που μας φαίνονται υπερβολικές για την ηλικία του.
Συμπερασματικά, οι επιλογές των παιδιών που αφορούν την εμφάνισή τους δεν είναι συνετό να αποτελούν αντικείμενο έντονης αντιπαράθεσης, καθώς είναι για αυτά ένα μέσο να διαφοροποιηθούν και να πειραματιστούν με τα όρια του εαυτού τους. Να έχουμε ωστόσο στο νου μας πως στην περίπτωση που οι τάσεις που υιοθετούν είναι ακραίες και συνδυάζονται με συμπεριφορές ρίσκου και σε άλλους τομείς της ζωής τους, θα χρησίμευε να ζητήσουμε τη βοήθεια ειδικού ώστε να διασφαλίσουμε την ασφάλεια και την ψυχική τους υγεία. Γενικότερα ό,τι και αν μας προβληματίζει αναφορικά με τα παιδιά μας, οφείλουμε να λειτουργούμε με ευελιξία. Να φροντίζουμε, όσο γίνεται, να διατηρούμε την οδό επικοινωνία μαζί τους ανοιχτή, ώστε να έχουμε πρόσβαση στο συναισθηματικό κόσμο και στις ανησυχίες τους.
Ευχαριστούμε τη Μαρία Χρίστου για τις πολύτιμες συμβουλές της.
Επικοινωνία: mariachristou.gr
