Αποκάλυψη: Ποιος έγραψε το μυστηριώδες σημείωμα στην «Κραυγή» του Μουνκ
Σε έναν από τους πιο σημαντικούς εξπρεσιονιστικούς πίνακες όλων των εποχών ο Νορβηγός Έντβαρτ Μουνκ αποτύπωσε την υπαρξιακή αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου με τον πλέον συγκλονιστικό τρόπο.
Η περιβόητη «Κραυγή» του που την ζωγράφισε το 1893 δεν απεικονίζει έναν άνθρωπο που φωνάζει, όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά έναν άνθρωπο που κλείνει τα αυτά τους στις κραυγές. Ο ίδιος ο ζωγράφος είχε γράψει στο ημερολόγιο του περιγράφοντας την στιγμή της έμπνευσής του: «Ένα δειλινό περπατούσα σ’ ένα δρομάκι με δυο φίλους, την ώρα που ο ήλιος άρχισε να δύει. Ο ουρανός, ξαφνικά, έγινε κόκκινος σαν αίμα. Σταμάτησα, νιώθοντας εξαντλημένος, και στηρίχτηκα σ’ έναν φράχτη. Έβλεπα αίμα και γλώσσες φωτιάς πάνω από το μαύρο-μπλε φιορδ και την πόλη. Οι φίλοι μου προχώρησαν κι εγώ έμεινα εκεί, τρέμοντας από την αγωνία. Κι ένιωσα ένα ατέλειωτο ουρλιαχτό να διαπερνά τη φύση». Μάλιστα, ο πρώτος τίτλος του έργου ήταν «Η Κραυγή της Φύσης».
Ζώντας κοντά σε μια αδερφή που έπασχε από σχιζοφρένεια και όντας ο ίδιος ταλαιπωρημένος από την κατάθλιψη, που αργότερα τον οδήγησε στον αλκοολισμό, έφτιαξε ένα έργο προς τιμή των ανθρώπων που υποφέρουν και στην ουσία κανείς δεν τους ακούει. Το 1978, ένα μελετητής του Μουνκ, ο Robert Rosenblum δήλωσε πως το παράξενο, άφυλο ον που απεικονίζει ο πίνακας μοιάζει με μία Περουβιανή μούμια, που πιθανώς είδε ο ζωγράφος το 1889 σε μία έκθεση στο Παρίσι.
Ο καλλιτέχνης ζωγράφισε δεκάδες εκδοχές της «Κραυγής». Η παλαιότερη βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Νορβηγίας και φέρει ένα αδιόρατο σημείωμα που αναφέρει: «Μπορεί να έχει ζωγραφιστεί μόνο από έναν τρελό». Η φράση αυτή είναι γραμμένη με μολύβι στην πάνω αριστερή γωνία και για χρόνια θεωρούνταν αποτέλεσμα βανδαλισμού.
Όμως σύμφωνα με νέες έρευνες που έκαναν πρόσφατα οι ειδικοί του Μουσείου, συγκρίνοντας τον γραφικό χαρακτήρα με άλλα κείμενα του καλλιτέχνη, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή η παράξενη σημείωση έχει γραφτεί από τον ίδιο τον Μουνκ.
«Ο γραφικός χαρακτήρας είναι αναμφίβολα δικός του», είπε η Mai Britt Guleng, επιμελήτρια του Εθνικού Μουσείου του Όσλο. «Το ίδιο το χειρόγραφο, καθώς και τα γεγονότα που συνέβησαν το 1895, όταν ο Μουνκ εξέθεσε για πρώτη φορά το έργο του στη Νορβηγία, οδηγούν προς την ίδια κατεύθυνση».
Αυτό που έγινε στην πρώτη παρουσίαση του έργου είναι ότι πολλοί κατηγόρησαν τον ζωγράφο για ασταθή ψυχική κατάσταση. Μάλιστα ο κριτικός της τέχνης Χένρικ Γκρος είχε δηλώσει πως «κανείς δεν πρέπει να θεωρεί τον Μουνκ σοβαρό και γνωστικό άνθρωπο». Προφανώς λοιπόν εκείνος, πικραμένος αλλά και με ειρωνική διάθεση, έγραψε αυτή τη φράση απαντώντας στην επίθεση που δέχτηκε.
Αυτός ο πίνακας θα εκτεθεί στο νέο Εθνικό Μουσείο της Νορβηγίας στο Όσλο, το άνοιγμα του οποίου αναμένεται το 2022.