Μυστικός Δείπνος: Ο εντυπωσιακός πίνακας που φιλοτέχνησε ζωγράφος-μοναχή εκτίθεται μετά από 450 χρόνια
Το 1568, η μοναχή Plautilla Nelli από τη Φλωρεντία, αυτοδίδακτη ζωγράφος, είχε το δικό της καλλιτεχνικό εργαστήρι που αποτελούταν αποκλειστικά από γυναίκες της μονής της.
Τότε ήταν που φιλοτέχνησε το πιο φιλόδοξο έργο της: Έναν μνημειώδη πίνακα που αναπαριστά τον Ιησού και τους 12 μαθητές του στον «Μυστικό Δείπνο».
Ο πελώριος καμβάς της είναι αξιοσημείωτος για την σύνθεση, το θέμα αλλά και την ακρίβεια στην ανατομία, σε μια εποχή όπου οι γυναίκες δεν μπορούσαν να σπουδάσουν ιατρικές επιστήμες. Έχει 7 μέτρα μάκρος και 2 μέτρα ύψος.
Κατά την περίοδο της Αναγέννησης, οι περισσότεροι που ζωγράφιζαν βιβλικές σκηνές ήταν άνδρες καλλιτέχνες στον κολοφώνα της καριέρας τους.
Η «Advancing Women Artists», μια Αμερικάνικη ΜΚΟ που αποκαθιστά και εκθέτει έργα από γυναίκες καλλιτέχνιδες της Φλωρεντίας, ανέλαβε να τον αποκαταστήσει. Σύμφωνα με αυτήν, ο εντυπωσιακός πίνακας της Plautilla Nelli την τοποθετεί ανάμεσα σε καλλιτέχνες όπως ο Leonardo da Vinci, ο Domenico Ghirlandaio και ο Pietro Perugino.
Και οι τρεις μεγάλοι ζωγράφοι δημιούργησαν εκδοχές του «Μυστικού Δείπνου» για να αποδείξουν τη δύναμή τους ως επαγγελματίες της τέχνης.
Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι ένα τέτοιο αξιοθαύμαστο έργο θα ήταν από τα σημαντικότερα εκθέματα σε κάποιο μουσείο, ο πίνακας είχε παραμεληθεί και χαθεί από το προσκήνιο. Κρεμόταν στην τραπεζαρία της Santa Caterina di Cafaggio, της μονής της καλλιτέχνιδος, μέχρι τη διάλυση του χώρου λατρείας κατά τη Ναπολεόντεια περίοδο, στις αρχές του 19ου αιώνα.
Το μοναστήρι Santa Maria Novella απέκτησε τον πίνακα το 1817 και τον κρέμασε στην τραπεζαρία πριν το μετακινήσει σε νέα τοποθεσία το 1865. Το 1911, ο λόγιος Giovanna Pierattini ανέφερε ότι ο πίνακας αφαιρέθηκε, τυλίχθηκε και αποθηκεύτηκε σε μια αποθήκη, όπου και παρέμεινε παραμελημένος για σχεδόν 3 δεκαετίες.
Ο «Μυστικός Δείπνος» έμεινε αποθηκευμένος εκεί μέχρι το 1939, οπότε και δέχτηκε σημαντική αποκατάσταση. Επέστρεψε στην τραπεζαρία της μονής, ωστόσο καταστράφηκε μερικώς κατά την τρομερή πλημμύρα της Φλωρεντίας το 1966. Όταν ο χώρος μετατράπηκε σε μουσείο το 1982, ο πίνακας μεταφέρθηκε ξανά μέχρι την παρέμβαση διάφορων μελετητών στα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Τώρα, για πρώτη φορά μετά από 450 χρόνια, ο «Μυστικός Δείπνος», αφού αποκαταστάθηκε πλήρως από το Advancing Women Artists, εκτίθεται επιτέλους σε δημόσια θέα. Το έργο τέχνης βρίσκεται στο μουσείο της εκκλησίας, ανάμεσα σε αριστουργήματα όπως του Masaccio και του Brunelleschi.
Η ομάδα των γυναικών curators και επιστημόνων αφαίρεσε ένα παχύ στρώμα κίτρινου βερνικιού, επιδιόρθωσε την ξεφλουδισμένη μπογιά και ανέλυσε την χημική σύνθεση των χρωστικών ουσιών. Καθώς αποκαθιστούσαν τον πίνακα, οι γυναίκες ανακάλυψαν την ιστορία της μοναχής που έγινε ζωγράφος.
Η Plautilla Nelli γεννήθηκε σε οικογένεια εμπόρων της Φλωρεντίας το 1524 και μόνασε στα 14 της. Άρχισε την καλλιτεχνική της καριέρα κάνοντας αντίγραφα-μινιατούρες ενώ όταν εξελίχθηκε δεχόταν παραγγελίες από τις πιο πλούσιες οικογένειες της πόλης.
Το status της ως μοναχή της επέτρεπε να ασχοληθεί με την τέχνη, όταν οι άλλες γυναίκες της εποχής είχαν αποκλειστεί από το επάγγελμα.
Τα έργα της ήταν σχεδιασμένα για ιδιωτική χρήση μέσα στην μονή. Μάλιστα, ήταν φτιαγμένα σε «στιλ εργαστηρίου», δηλαδή είχαν συνεισφέρει και άλλες μοναχές στη δημιουργία τους.
Στον πίνακά της, εκτός από το ψωμί και το κρασί, πρόσθεσε ψητό αρνί, μαρούλι και φασόλια. Το τραπεζομάντιλο είναι λεπτομερές ενώ έχει προσθέσει αντικείμενα όπως κεραμικά μπολ, πορσελάνινα πιάτα και ποτήρια με μεταλλικές λεπτομέρειες.
Στην πάνω δεξιά γωνία του πίνακα, η καλλιτέχνης υπέγραψε με το όνομά της -σπάνιο για την εποχή- ενώ έγραψε χαρακτηριστικά στα λατινικά: «Orate pro pictora» δηλαδή «Προσευχηθείτε για την ζωγράφο».
Με πληροφορίες από το Smithsonian mag και το Santa Maria Novella.
