Ανασκόπηση 2021: 12 μήνες που άλλαξαν για πάντα το ελληνικό γυναικείο κίνημα

Μια χρονιά που έχει πολλούς λόγους να γραφτεί με μαύρα γράμματα, αλλά και που έχει ορισμένες μικρές –αλλά ιδιαιτέρως συμβολικές– νίκες να γιορτάσει.

Η λέξη «γυναικοκτονία» ακούστηκε για πρώτη φορά στα παραδοσιακά Μέσα. Τα social media απέδειξαν ξανά και ξανά τη δυναμική τους. Το κίνημα #metoo έσπασε για πάντα την ομερτά κακοποιητικών συμπεριφορών στον αθλητισμό και τη showbiz. Αρκούν όμως 365 μέρες για να αποβάλλει μια κοινωνία τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις της; Φυσικά και όχι. Μας γεμίζουν όμως αισιοδοξία για τις επόμενες 365 -που ευχόμαστε να είναι πιο δίκαιες, πιο απελευθερωμένες και πολύ, μα πολύ, πιο χαρούμενες.

Ιανουάριος

Στις 14 Ιανουαρίου η Σοφία Μπεκατώρου, στη διάρκεια της διαδικτυακής Ημερίδας, με θέμα «Start to Talk/Σπάσε τη Σιωπή-Μίλησε, Μην Ανέχεσαι», «έσπασε» τη δική της σιωπή και μίλησε για πρώτη φορά ανοιχτά για τη σεξουαλική κακοποίηση που υπέστη από παράγοντα της Ιστιοπλοϊας. Η καταγγελία της πήρε μορφή χιονοστιβάδας και δεν περιορίστηκε στον χώρο του αθλητισμού. 12 μέρες αργότερα ακολούθησε η μαρτυρία της Ζέτας Δούκας, που έκανε λόγο για ψυχολογική και λεκτική κακοποίηση από τον Γιώργο Κιμούλη.

Φεβρουάριος

Η Άννα Μαρία Παπαχαραλάμπους, η Πηνελόπη Αναστασοπούλου και η Λένα Δροσάκη μίλησαν για την κακοποίηση που υπέστησαν από τον Πέτρο Φιλιππίδη. Ο πρώην ισχυρός άντρας της τηλεόρασης και του θεάτρου αυτή τη στιγμή βρίσκεται προφυλακισμένος με τρεις κακουργηματικές κατηγορίες σεξουαλικής βίας

Μάρτιος

Ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Στέλιος Κυμπουρόπουλος τάχθηκε, με ψήφο του στο Ευρωκοινοβούλιο, κατά του δικαιώματος των γυναικών στην άμβλωση. Ο σάλος που προκλήθηκε στα social media ήταν τόσο δυνατός που άμεσα το κόμμα του ευρωβουλευτή ξεκαθάρισε τη θέση του: «Η ΝΔ έχει ξεκάθαρη θέση, σταθερά και διαχρονικά για το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση. Το θέμα αυτό έχει λυθεί για την ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες. Είναι προφανές ότι η ψήφος του ευρωβουλευτή κ. Στέλιου Κυμπουρόπουλου δεν εκφράζει το κόμμα και τον Πρόεδρό του» ήταν η χαρακτηριστική δήλωση της Νέας Δημοκρατίας, ενώ και ο ίδιος ο κύριος Κυμπουρόπουλος έσπευσε να απολογηθεί για την ψήφο του.

Απρίλιος

«Μπορείς να με λες Δημήτρη ή Δήμητρα. Δεν έχω πρόβλημα. Το ρόδο, όπως και να το πεις, ρόδο παραμένει». είχε πει στο ντοκιμαντέρ της Τζέλης Χατζηδημητρίου «Ο Δημητράκης και η Δημητρούλα». Η Δήμητρα της Λέσβου, όπως έγινε γνωστή στον κόσμο, ή αλλιώς η Δημήτρης όπως αυτοαποκαλούνταν, είχε δηλώσει στα 14 της στην οικογένειά της πως είναι κορίτσι. Οι γονείς της δεν το αποδέχτηκαν ποτέ. Η ίδια δήλωσε πως της έριχναν ψυχοφάρμακα στο φαγητό. Μετά τον θάνατό τους άρχισε να φοράει γυναικεία ρούχα. Τον εύθραυστο ψυχισμό της τον καταρράκωσε η εισβολή και η χλεύη ορισμένων παιδιών στο σπίτι της. Νοσηλεύτηκε στο Δρομοκαΐτειο από όπου και εξαφανίστηκε. Το ημερολόγιο έγραφε 6 Απριλίου. Η σορός της ταυτοποιήθηκε στις 14 Ιουνίου –ήταν θύμα τροχαίου δυστυχήματος με εγκατάλειψη.

Μάιος

Μια νεαρή γυναίκα επέστρεφε στο σπίτι της στη Νέα Σμύρνη, όταν αντιλήφθηκε πως ένας άντρας την ακολουθεί. Εκείνη μπήκε βιαστικά στην είσοδο της πολυκατοικίας και ανέβηκε στο διαμέρισμά της. Από την κάμερα ασφαλείας βλέπουμε πως λίγα δευτερόλεπτα αργότερα ο άντρας φτάνει στην είσοδο, με το μόριο του έξω από το παντελόνι του. Τσεκάρει την κλειστή πόρτα και φεύγει. Η γυναίκα δημοσιοποίησε το βίντεο και σε λιγότερο από 24 ώρες ο δράστης βρέθηκε και συνελήφθη.

Ιουνιος

Ένα Συνέδριο Γονιμότητας (το 1ο Πανελλήνιο) αναβλήθηκε, καθώς το διαφημιστικό του σποτ αναπαρήγαγε στερεότυπα για τις γυναίκες να πρέπει να απολογηθούν στον εαυτό τους επειδή στην «αναπαραγωγική τους ηλικία» ασχολήθηκαν με την καριέρα και την εκπαίδευσή τους. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέσυρε την αιγίδα της, χορηγοί αποχώρησαν, η Καίτη Γαρμπή που είχε απευθύνει κάλεσμα απέσυρε την υποστήριξή της και τα social media γέμισαν με μηνύματα κατακραυγής για το μήνυμα του συνεδρίου. Αξίζει να σημειωθεί πως η οργανωτική επιτροπή αποτελούταν αποκλειστικά από άντρες

Ιούλιος

Η 26χρονη Γαρυφαλλιά Ψαρράκου δολοφονήθηκε στη Φολέγανδρο. Δράστης ο σύντροφός της, ο οποίος την έσπρωξε από τα βράχια, οποίος δήλωσε στους αστυνομικούς ότι «Μαλώσαμε, χάλασε η φάση» και πως «ήταν η κακιά η ώρα». Σύμφωνα με την ιατροδικαστική εξέταση ο θάνατος της νεαρής γυναίκας προήλθε από πνιγμό, ενώ η έφερε θλαστικά τραύματα στο μάτι και σε άλλα μέρη του κεφαλιού της -τα οποία προκύπτουν όχι από την πτώση στα βράχια, αλλά από γρονθοκοπήματα.

Είχε ήδη προηγηθεί τον Ιούνιο του 2021 η ομολογία του Μπάμπη Αναγνωστόπουλου, ο οποίος δολοφόνησε την 20χρονη σύζυγό του, Καρολάιν. Πλέον η λέξη «γυναικοκτονία» αρχίζει να λέγεται δυνατά στα δελτία ειδήσεων, αλλά και να υιοθετείται από μια μεγάλη μερίδα της κοινωνίας. Δυστυχώς, όμως, η λίστα των θυμάτων δεν τελειώνει εδώ –τουλάχιστον 16 γυναίκες δολοφονήθηκαν το 2021 στη χώρα μας, από πρώην ή νυν συζύγους ή συντρόφους.

Αύγουστος

Μια ηλικιωμένη γυναίκα έγινε το έμβλημα των καταστροφικών πυρκαγιών που έπληξαν το καλοκαίρι την Εύβοια. Η κυρία Παναγιώτα εγκατέλειπε το σπίτι της στις Γούβες Εύβοιας και ο φωτογράφος Κωνσταντίνος Τσακαλίδης απαθανάτισε τη στιγμή της απόγνωσής της. «Θόλωσε το μυαλό μου δεν ήξερα τι να κάνω για αυτό φώναζα. Εκείνη την ώρα ήμουν εκτός εαυτού. Φώναζα απελπισμένη και με την υπέρταση που είχα έπεσα κάτω» εξήγησε η ίδια αργότερα. Το συγκεκριμένο καρέ έγινε πρωτοσέλιδο στον εγχώριο αλλά και τον ξένο Τύπο, ενώ έχει συμπεριληφθεί στη λίστα με τις κορυφαίες φωτογραφίες της χρονιάς του περιοδικού ΤΙΜΕ.

Σεπτέμβριος

Τρία χρόνια συμπληρώθηκαν από τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου που ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τον ιδιοκτήτη ενός κοσμηματοπωλείου και έναν φίλο του. Η δίκη βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Στην επέτειο της δολοφονίας του στη σελίδα Justice for Zak/Zackie δημοσιεύτηκε ένα συγκλονιστικό κείμενο της μητέρας του.

Οκτώβριος

Στις 25 Οκτωβρίου και σε ηλικία 56 ετών, πέθανε η Φώφη Γεννηματά, πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ, προκαλώντας θλίψη και συγκίνηση σε όλη τη χώρα. Μια γυναίκα που έδωσε στη ζωή της δεκάδες μάχες, άλλες προσωπικές και άλλες δημόσιες. «Δεν λύγισες, δεν ηττήθηκες, γιατί μία μάχη με καθαρή ψυχή, στην οποία δεν παραδίδεις τα όπλα, είναι πάντα κερδισμένη». Με αυτά τα λόγια την αποχαιρέτισε άλλωστε και η κόρη της, Αμαλία.

Νοέμβριος

Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών και αυτή η μέρα επιλέχθηκε για τα εγκαίνια της έκθεσης She’s gone («Για ένα αδειανό πουκάμισο»), που φιλοξενήθηκε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Στην έκθεση, που ήταν αφιερωμένη στα θύματα των γυναικοκτονιών και αποτελούταν από δικά τους ρούχα, συμπεριλήφθηκε κι ένα μαύρο κοστούμι της Ελένης Τοπαλούδη, η δολοφονία της οποίας συγκλόνισε την κοινή γνώμη το 2018. Τον ίδιο μήνα, τον Νοέμβριο, η χώρα μας έγινε και θέμα στον Guardian, με τίτλο «Μια γυναίκα δολοφονείται κάθε μήνα». Το άρθρο ξεκινούσε με μια εκτεταμένη αναφορά στην υπόθεση της 31χρονης Ανίσα στην Δάφνη, την οποία μαχαίρωσε μέχρι θανάτου ο σύζυγός της.

Δεκέμβριος

Η χρονιά έκλεισε με μια υπόθεση που έγινε γνωστή ως revenge porn και τον Στάθη Παναγιωτόπουλο να είναι αντιμέτωπος με ποινικές διώξεις σε βαθμό κακουργήματος καθώς, όπως φαίνεται, ανέβαζε συστηματικά στο διαδίκτυο βίντεο που αφορούσαν τη σεξουαλική ζωή των ερωτικών του συντρόφων. Η κοινή γνώμη, για ακόμα μια φορά, στάθηκε στο πλευρό των θυμάτων, κάνοντάς μας να ελπίζουμε πως αυτές οι τακτικές και κακοποιητικές συμπεριφορές θα αποτελούν κάποια στιγμή παρελθόν.