Καλό παιδί, αυτή η μάστιγα
Και όμως, το «καλύτερο παιδί» δεν είναι το καλύτερο που μπορεί να σου τύχει
Μια από τις ερωτήσεις που πάντα με φέρνει σε αμηχανία, γιατί πραγματικά δεν ξέρω τι να απαντήσω, είναι όταν με ρωτάνε αν ο εκάστοτε σύντροφός μου, μου «φέρεται καλά;».
Κάποιες φορές απλά ρωτάω «τι εννοείς;» για να λάβω ως απάντηση ένα παρατεταμένο «εεε» που συνήθως συνοδεύεται από τις ακόλουθες διευκρινίσεις: «Σε φροντίζει;», «σε προσέχει;» ή το χειρότερο όλων το τόσο-λάθος, «σε σέβεται;».
Ο λόγος που βραχυκυκλώνω είναι, επειδή αναρωτιέμαι αν άραγε έχουμε φτάσει να θεοποιούμε τι ακριβώς; Τους άντρες που δεν μας κακοποιούν σωματικά ή λεκτικά; Ακόμα σε μεγαλύτερη αμηχανία έρχομαι, όταν οι φίλες μου περιγράφουν κάτι από τα παραπάνω ως θετικά χαρακτηριστικά των αντρών που βγαίνουν. Αν αποδομήσουμε όλες αυτές τις άβολες ερωτήσεις και δηλώσεις ίσως, κάποιες ελάχιστες φορές, στον πυρήνα τους βρούμε κάτι πιο εσωτερικό και ουσιαστικό: «νιώθεις καλά μαζί του; μπορείς να είσαι ο εαυτός σου;».
Η διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις διατυπώσεις είναι απλή αλλά βασική: εσύ πώς νιώθεις, όχι πώς σου φέρεται. Και ενώ αυτές οι δύο προσεγγίσεις είναι σε πρώτη ματιά ξεκάθαρα διαφορετικές μεταξύ τους, στην καθημερινότητα μπλέκονται σαν δύο πολύ λεπτές αλυσίδες, -ξέρεις από αυτές που αν ξεχαστούν για καιρό η μια κοντά στην άλλη με έναν μαγικό τρόπο δημιουργούν αυτούς τους ενοχλητικούς κόμπους και που είναι μαθηματικώς προδιαγεγραμμένο, πως αν εκνευριστείς την ώρα που πας να τις ξεμπλέξεις θα τις μπερδέψεις χειρότερα.
Το πρώτο συνονθύλευμα κρίκων και σκέψεων το συναντάμε όταν μια γυναίκα έχει βγει με έναν άντρα ελάχιστες φορές και η ερώτηση που δέχεται από τον περίγυρό της (ή και που κάνει η ίδια στον εαυτό της) είναι αν «της φέρεται καλά / την προσέχει / την φροντίζει». Ουσιαστικά είναι σαν να υπαγορεύουμε πως χρειάζεται δίπλα της έναν προστάτη που θα της φέρεται ως εύθραυστη πορσελάνη.
Και αν θέλουμε να το πάμε και ένα βήμα παραπέρα, και να αγκαλιάσουμε την αλυσίδα σε όλο της το μήκος, η κοινωνία υπαγορεύει πως αν δεν μας φέρεται ο άντρας σαν να είμαστε εύθραυστη πορσελάνη, τότε σημαίνει πως για αυτόν δεν έχουμε αξία. Η «φροντίδα» του είναι αυτή που αποδεικνύει πως μας βλέπει «σοβαρά». Και αν μας βλέπει σοβαρά τότε έχουμε κάθε λόγο να είμαστε χαρούμενες –και να νιώθουμε καλά. «Είναι πολύ καλό παιδί. Δεν θα βρεις άλλον να σε αγαπάει και να σε προσέχει τόσο πολύ». Και τσουπ, χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε φοράμε την αλυσίδα και βιαζόμαστε να βρούμε το κούμπωμα. Δεν έχει σημασία που δεν είσαι και τόσο σίγουρη πως σου αρέσει ή σου πηγαίνει, την χαϊδεύεις λίγο με το χέρι σου και την νιώθεις πως έχει κομπάκια, αλλά δεν βαριέσαι; Έτσι θα πρέπει να είναι.
«Μα όταν σου κάνω μια ερώτηση πολύ πιο ειδική. Για το αν σ’ αρέσει ρε παιδί μου κι έχεις λίγο ερωτευτεί . Μου απαντάς είναι πολύ καλό παιδί»
Οι στίχοι στο τραγούδι της Ευσταθίας «Καλό Παιδί» αποτυπώνουν ακριβώς αυτήν την συνθήκη. Αν όμως μείνουμε στην ποπ κουλτούρα, είναι η πρόσφατη επιτυχία του Netflix, το Maid, που μέσα από έναν δευτερεύοντα χαρακτήρα πηγαίνει τη συζήτηση και ένα βήμα παραπέρα: πόσους τόνους χειραγώγησης μπορεί να κρύβει ένα αυτονόητο «φέρεται καλά»;
Θυμίζει εμπορική συμφωνία: σου έδωσα τον χρόνο σου και δεν σε πίεσα σεξουαλικά, άρα σου έδειξα πως σε σέβομαι. Τικ στην λίστα. Ήμουν τρυφερός με σένα, ευγενικός με τη μάνα, την κόρη ή τον σκύλο σου. Και άλλο τικ. Πλήρωσα το εστιατόριο, σου έκανα δώρο στα γενέθλιά σου. Μπορείς να βασιστείς πάνω μου. Μαγείρεψα κιόλας, τι άλλο θες; Τικ, τικ, τικ. Εσύ σε αντάλλαγμα είσαι μαζί μου. Και όχι απλά είσαι μαζί μου, αλλά δεν πιστεύεις κιόλας την τύχη σου. Αν όμως δεν θες να είσαι μαζί μου, ε, τότε κάτι δεν πάει καλά με σένα. Και φυσικά, όλες οι γυναίκες το ίδιο είστε.
Κάποτε, ένας άντρας που πραγματικά είχε συμπληρώσει πολλά “τικ” στη λίστα και τον εαυτό του, στάθηκε απέναντί μου, λίγες στιγμές μετά που του είπα πως δεν θέλω να είμαστε μαζί και με πραγματική αγανάκτηση άρχισε να μου φωνάζει, μεταξύ άλλων, πως δεν ξέρω τι είναι η αγάπη και ο έρωτας. Εκείνη την ώρα μου φάνηκε γελοίο, αλλά λίγο καιρό αργότερα, παρακολουθώντας το χρονικό μιας ακόμα γυναικοκτονίας, κατάλαβα πως σε άλλους άντρες αυτή η αγανάκτηση, που στο μυαλό τους μεταφράζεται ως μια απόρριψη που δεν την αξίζουν, μπορεί να γίνει μέχρι και επικίνδυνη.
Η τρυφερότητα, η φροντίδα, ο σεβασμός, όλα αυτά που βιαζόμαστε να τα κάνουμε τικ στις λίστες μας, είναι προφανέστατα ζητούμενα σε μια υγιή σχέση. Δεν είναι συνθήκες προς διαφήμιση, δεν χρειάζονται επιτήδευση, είναι αμφίδρομα, εξελίσσονται μαζί με την οικειότητα και δημιουργούν το προστατευτικό κέλυφος της συντροφικότητας. Το αν αρκούν όμως ή όχι έχει να κάνει με τον πήχη των προσωπικών απαιτήσεων και αναζητήσεων μας. Το δικό μου «μου φέρεται καλά» είναι το «όταν μιλάμε νιώθω την σκέψη μου να ταξιδεύει σε μονοπάτια απάτητα». Μόνο τότε μπορώ να φέρω το χέρι μου στο λαιμό μου και να μην ακουμπήσω κανέναν κόμπο, να μην νιώσω καμία τσάκιση, κανέναν κρίκο που έχει ανοίξει και γρατζουνάει, παρά μόνο ένα γυμνό, υγιές δέρμα. Το δικό μου.
