Μετράμε -ξανά -γυναικοκτονίες. Πόσες ακόμα για να καταλάβουμε ότι η συζήτηση δεν αρκεί;

H επικαιρότητα των ημερών μας βρίσκει να μετράμε -σοκαρισμένες- δύο γυναικοκτονίες μέσα σε ένα 24ωρο και μία νέα γυναικοκτονία την αμέσως επόμενη μέρα.

Τρεις γυναικοκτονίες στην Ελλάδα, μέσα σε ένα 48ωρο.

Το κοινό χαρακτηριστικό δεν εκπλήσσει -και στις τρεις περιπτώσεις οι γυναίκες δολοφονήθηκαν από το χέρι του συζύγου ή συντρόφου τους.

Η 56 Γεωργία από το Ρέθυμνο ζήτησε από τον σύζυγό της να χωρίσουν. Και εκείνος την έσφαξε με το χασαπομάχαιρο, αφήνοντάς την αιμόφυρτη στην κουζίνα του σπιτιού της.

Η 17χρονη Νικολέττα στο Περιστέρι βρέθηκε νεκρή στο κρεβάτι της. Οι πρώτες εκτιμήσεις θέλουν τον σύντροφό της να την δολοφόνησε κλείνοντας τη μύτη και το στόμα της, πριν εξαφανιστεί.

Η 41χρονη Ελεονώρα από τη Ζάκυνθο ξυλοκοπήθηκε δύο φορές από τον σύντροφό της, πριν τελικά εκείνος την δολοφονήσει με πολλαπλές μαχαιριές με κουζινομάχαιρο.

Αξίζει όμως να σταθούμε σε κάποιες λεπτομέρειες της υπόθεσης της Ζακύνθου, καθώς φωτίζουν μια πολύ σημαντική πτυχή του φαινομένου.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το βράδυ της Κυριακής η γυναίκα καταθέσει μήνυση κατά του δράστη στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής της, καταγγέλλοντας ότι μόλις την είχε χτυπήσει. Μία ώρα αργότερα επέστρεψε στο σπίτι της.

Κατήγγειλε τον σύζυγό της για ξυλοδαρμό και επέστρεψε στο σπίτι τους.

Αν κανείς σταματήσει να διαβάζει την είδηση σε αυτό το σημείο, έχει ήδη μια πλήρη εικόνα. Καταγγέλλεις κάποιον και αμέσως μετά αναγκάζεσαι να επιστρέψεις στο σπίτι σου και να μείνεις μόνος, μαζί του.

Οποιαδήποτε θεωρητική συζήτηση για τις γυναικοκτονίες, για την έμφυλη βία και την πατριαρχία δεν μπορεί, από μόνη της, να λύσει αυτό το πρακτικό πρόβλημα, που εξακολουθεί να παραμένει ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους οι γυναίκες «δεν φεύγουν» από τις κακοποιητικές σχέσεις.

Η απάντηση στην ερώτηση «γιατί δεν έφευγε;» ή «γιατί δεν τον χώριζε;» που αρθρώνεται σχεδόν αντανακλαστικά σε τέτοιες ειδήσεις -και που εκούσια ή ακούσια μετατοπίζει για άλλη μια φορά την ευθύνη στο θύμα -θα έπρεπε επιτέλους να είναι ξεκάθαρη σε όλους.

«Δεν έφευγε» γιατί δεν είχε πού να πάει. Τόσο απλό. Από πού ζητάμε από τις γυναίκες να φύγουν; Από τα σπίτια τους, όπου μεγαλώνουν τα παιδιά τους; Από τα πατρικά τους, από τα περιβάλλοντα που έχουν χτίσει όλη τους τη ζωή και την καθημερινότητά τους;

Γιατί θεωρείται ότι μια γυναίκα που φεύγει χτυπημένη και έντρομη από το σπίτι της έχει αυτομάτως μια δεύτερη, έτοιμη λύση, ένα σπίτι έτοιμο να την υποδεχτεί; Γιατί θεωρούμε ότι οι γυναίκες που υφίστανται βία κάθε είδους μέσα στις σχέσεις έχουν την οικονομική δυνατότητα να νοικιάσουν ένα ξενοδοχείο, ένα δεύτερο, ασφαλές σπίτι ώστε να προστατευτούν εκεί; Για πόσο θα μπορούν να συντηρήσουν, ρεαλιστικά, αυτό το plan B? Και τι γίνεται με τις μικρότερες πόλεις και τα χωριά, όπου είναι απλώς θέμα χρόνου ο κακοποιητής (ή δολοφόνος) να βρει τις γυναίκες που διέφυγαν;

«Δεν αρκεί η δημόσια συζήτηση για να εξαλειφθεί ένα φαινόμενο αιώνων με παγκόσμιες διαστάσεις. Χρειάζονται θαρραλέα θεσμικά μέτρα και μια ολιστική αντιμετώπιση. Χρειάζεται ολιστική υποστήριξη των επιζωσών πριν ακόμη φτάσουμε στην πιο ακραία μορφή σεξιστικής βίας, ώστε οι γυναίκες να μπορούν να δραπετεύσουν από την κακοποιητική σχέση με ασφάλεια, να έχουν στέγη για να μείνουν, μακροχρόνια ψυχολογική υποστήριξη, να μπορούν να έχουν νομική βοήθεια και δικαστική εκπροσώπηση αν είναι οικονομικά ευάλωτες. Απαιτείται επίσης και η εκπαίδευση όλων των εμπλεκόμενων φορέων που διαχειρίζονται περιστατικά έμφυλης βίας, από τις αστυνομικές αρχές στους ιατροδικαστές, τους δικηγόρους και τους υγειονομικούς», μου είχε εξηγήσει πέρυσι η Νατάσα Κεφαλληνού, υπεύθυνη επικοινωνίας του κέντρου Γυναικείων Μελετών και Ερευνών «Διοτίμα».

Χρειάζονται καμπάνιες ενημέρωσης ώστε οι γυναίκες να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν και πώς να φύγουν με ασφάλεια από ένα κακοποιητικό περιβάλλον, αλλά χρειάζονται και δραστικά μέτρα από την Πολιτεία. Πρόβλεψη για ξενώνες, περισσότερους και ασφαλέστερους, εξειδικευμένη εκπαίδευση όσων χειρίζονται τέτοια περιστατικά, αλλά και νομική αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία».

Δεν αρκούν μόνο τα λόγια συμπαράστασης και η ουσιαστική κινητοποίηση των γυναικείων ομάδων και συλλογικοτήτων, δεν αρκεί οι γυναίκες να προστατεύουν η μία την άλλη. Χρειάζεται η Πολιτεία να δείξει ότι (μας) ακούει.

Πώς να φύγεις από μια κακοποιητική σχέση: Επισυνάπτεται το πλάνο φυγής 11 βημάτων του Κέντρου «Διοτίμα»

Τι μπορεί να κάνει μία γυναίκα που επιθυμεί να φύγει από μία κακοποιητική σχέση.

Βήμα 1

Απευθύνσου σε φορείς και υπηρεσίες που υποστηρίζουν θύματα έμφυλης βίας για να λάβεις την απαραίτητη ενημέρωση, πληροφόρηση και στήριξη.

Κάλεσε την Τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900 (αστική χρέωση) ή στείλε e-mail στο sos15900@isotita.gr. Η γραμμή είναι εθνικής εµβέλειας και μπορείς να μιλήσει 24ώρες το 24ωρο, καθημερινές και Σαββατοκύριακα, με ψυχολόγους και κοινωνιολόγους λειτουργούς που θα σε ενημερώσουν για όλες τις επιλογές που έχεις.

Κάλεσε ή επισκέψου κάποιο από τα 15 Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Οικογενειακής Πολιτικής ή τα 26 Συμβουλευτικά Κέντρα των Δήμων. Τα Κέντρα παρέχουν δωρεάν κοινωνική, ψυχολογική υποστήριξη και νομική συμβουλευτική. Οι υπηρεσίες απευθύνονται τόσο σε Ελληνίδες όσο και σε μετανάστριες/προσφύγισσες, επιζώσες όλων των μορφών έμφυλης βίας.

Μην ξεχάσεις να σβήσεις τα αντίστοιχα ίχνη των κλήσεων ή πιθανόν διαδικτυακών αναζητήσεων.

Βήμα 2

Αν υπάρχει κάποιος/α γείτονας/ισσα που εμπιστεύεσαι εξήγησέ του την κατάσταση και ζήτησέ του/της να καλέσει την αστυνομία εάν αντιληφθεί ότι βρίσκεσαι σε κίνδυνο.

Βήμα 3

Μάθε τα παιδιά σου να μην μπαίνουν στη μέση όταν υπάρχει ξέσπασμα βίας. Εξήγησέ τους πως να καλούν το 100 σε περίπτωση ανάγκης και τι ακριβώς να αναφέρουν: πλήρες όνομα, διεύθυνση και αριθμό τηλεφώνου.

Βήμα 4

Κατάγραψε σε ένα τετράδιο, καλά φυλαγμένο, όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορείς από τα περιστατικά κακοποίησης: ημερομηνία και ώρα, τοποθεσία, λόγια και πράξεις του δράστη, αυτόπτες μάρτυρες ή άτομα στα οποία μίλησες μετά κ.ά.

Βήμα 5

Άρχισε να μαζεύεις έγγραφα που «τεκμηριώνουν» τα περιστατικά κακοποίησης. Συγκεκριμένα: βεβαιώσεις ή αντίγραφα καταγγελίας σε αστυνομία/εισαγγελία, γνωμάτευση γιατρού, ιατροδικαστική έκθεση κ.ά.

Για παράδειγμα, σε περίπτωση τραυματισμού –ακόμη και αν δεν κάνεις καταγγελία, ακόμη και αν σου φαίνεται επιπόλαιο το τραύμα – πήγαινε σε κάποιο εφημερεύον νοσοκομείο. Μετά την εξέταση σου, ζήτησε την καταγραφή του περιστατικού στο βιβλίο συμβάντων του νοσοκομείου ως «κακοποίηση» και πάρε αντίγραφο.

Φωτογράφισε τις πληγές και τους μώλωπές στο σώμα σου.

Να θυμάσαι ότι η καταγραφή του περιστατικού αποτελεί σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο και είναι πολύτιμη στις διαδικασίες που θα ακολουθήσουν (π.χ. διαζυγίου).

Βήμα 6

Συγκέντρωσε όλα τα απαραίτητα έγγραφα, τόσο τα δικά σου όσο και των παιδιών σου: ταυτότητα, βιβλιάριο υγείας, διαβατήριο, κάρτες και βιβλιάρια τραπεζικών λογαριασμών, δίπλωμα οδήγησης και άδεια αυτοκινήτου, πιστοποιητικά π.χ. γέννησης, οικογενειακής κατάστασης, εκκαθαριστικό εφορίας, σημαντικές ιατρικές εξετάσεις, έγγραφα που σχετίζονται με την εργασία, σχολικά έγγραφα, άδεια παραμονής και εργασίας. Βγάλε αντικλείδι του σπιτιού και του αυτοκινήτου. Φύλαξέ τα σε σημείο που είναι αδύνατον να τα βρει εκείνος και μπορείς να τα πάρεις άμεσα σε περίπτωση φυγής.

Βήμα 7

Απομνημόνευσε τα τηλέφωνα που μπορεί να σου χρειαστούν σε περίπτωση ανάγκης: π.χ. Αστυνομία (100 ή 112), ΕΚΑΒ (166), Πυροσβεστική (199), Γραμμή SOS 15900 ή τηλέφωνα φορέων και ξενώνων, έμπιστων φίλων και συγγενών, δικηγόρου.

Παράλληλα, κατάγραψε τα χρήσιμα τηλέφωνο σε ένα τετράδιο.

Μετά τη φυγή, είναι αναγκαίο να αποκτήσεις νέο και απόρρητο νούμερο. Μην ξεχάσεις να απενεργοποιήσεις στην συσκευή του κινητού τις «υπηρεσίες τοποθεσίας» ή ό,τι άλλο σχετικό θα μπορούσε να «φανερώσει» την τοποθεσία της στον δράστη.

Βήμα 8

Απευθύνσου σε κάποια/ον έμπιστο συγγενή ή φίλο/η, που είσαι σίγουρη ότι θα σε βοηθήσει σε περίπτωση ανάγκης. Δώσε της/του να φυλάξει μια βαλίτσα με όλα τα είδη πρώτης ανάγκης που έχεις μαζέψει (λίγα ρούχα, απαραίτητα έγγραφα και αντικλείδια, χρήματα, ένα-δύο αγαπημένα πράγματα δικά σου και των παιδιών).

Βήμα 9

Προσπάθησε να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου στην ασφαλή διαφυγή. Εντόπισε την οδό που θα σε απομακρύνει από το σπίτι με ταχύτητα και ασφάλεια. Κάνε ένα πρόχειρο σχεδιάγραμμα του σπιτιού σου, όπου θα λάβεις υπόψη τα παράθυρα, τις πόρτες, τις εξόδους. Σκέψου σε ποιό δωμάτιο θα μπορούσες να έχεις πρόσβαση σε τηλέφωνο και ταυτόχρονα σε έξοδο διαφυγής. Μπορείς αυτό το δωμάτιο να το κλειδώσεις εσωτερικά;

Βήμα 10

Προσπάθησε να ανακαλείς στη μνήμη σου το προσωπικό σου σχέδιο ασφάλειας όσο πιο συχνά μπορείς.

Βήμα 11

Μετά τη φυγή, απόφυγε να μείνεις στο σπίτι κάποιου ατόμου που γνωρίζει ο κακοποιητής. Αν δεν έχεις σπίτι ή χρήματα απευθύνσου σε κάποιον από τους 21 Ξενώνες της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Οικογενειακής Πολιτικής και του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), που έχουν απόρρητη διεύθυνση.

Για να παραπεμφθείς σε ξενώνα, χρειάζεται να καλέσεις στο 15900 ή σε κάποιο συμβουλευτικό κέντρο. Επειδή η διαμονή σε ξενώνα απαιτεί τη διεξαγωγή ιατρικών εξετάσεων και ψυχιατρική εκτίμηση από δημόσιο νοσοκομείο, διαδικασίες που κρατούν κάποιες μέρες – αν είσαι σε έκτακτη ανάγκη απευθύνσου στον Ξενώνα Φιλοξενία Κακοποιημένων Γυναικών του Δήμου Αθηναίων, που λειτουργεί σε 24ωρη βάση.

Στους ξενώνες μπορείς να διαμείνεις –είτε είσαι Ελληνίδα ή αλλοδαπή– μαζί με τα παιδιά σου (σε περίπτωση αγοριών μέχρι 12 ετών). Εκεί θα λάβεις δωρεάν συμβουλευτική, ψυχολογική και υλική στήριξη (π.χ. τρόφιμα, ρούχα).

Είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι οι ξενώνες αποτελούν προσωρινή λύση, μέχρι να αποκτήσεις δική σου στέγη και οικονομική αυτονομία. Έτσι, η φιλοξενία διαρκεί μέχρι τρεις μήνες, με δυνατότητα παράτασης μόνο αν συντρέχουν σοβαροί λόγοι.

Βρείτε τις καμπάνιες αλλά και περισσότερες χρήσιμες πληροφορίες στο site του Κέντρου Διοτίμα.