Μια εικόνα χίλια status -Ο Δημήτρης Σκουλός, η viral φωτογραφία και οι γνώμες του ίντερνετ
Μια εικόνα μπορεί να είναι χίλιες λέξεις αλλά και για χάρη της να γραφτούν άλλες χίλιες λέξεις, κατακερματισμένες σε σύντομα status και tweets.
Η φωτογραφία που κάνει από χθες το βράδυ το γύρο του διαδικτύου και η οποία απεικονίζει τον φωτογράφο και κριτή του GNTM Δημήτρη Σκουλό να φωτογραφίζει ένα μοντέλο παρουσία συνεργείου, ενώ μερικά μέτρα πιο δίπλα κοιμάται ένας άστεγος άνδρας, είχε ο, τι χρειάζεται για να γίνει viral.
Ένα δημόσιο πρόσωπο, έναν επαγγελματικό κλάδο που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος χάρη στη δημοφιλή εκπομπή και μία από τις παθογένειες της πολιτείας που είναι ευκολότερα αναγνωρίσιμες χάρη στην εκδήλωσή τους στο δημόσιο χώρο.
Το μεγαλύτερο μέρος της κριτικής κατακεραυνώνει τον Σκουλό (και έμμεσα την υπόλοιπη ομάδα) κάνοντας λόγο για αδιαφορία, ασέβεια, ντροπή ελληνικού χαρακτήρα και αναλγησία, αλλά και χαρακτηρίζοντας την εικόνα ως αντιπροσωπευτική της ελληνικής πραγματικότητας.
«Η κοινωνία μας σε μια φωτογραφία», σχολίασε κάποιος ενώ χιλιάδες άλλα σχόλια μικρότερης ή μεγαλύτερης έντασης και μικρότερης ή μεγαλύτερης έκτασης συμπληρώνουν το παζλ των λόγων για τους οποίους αυτή η φωτογραφία είναι «λάθος». Γιατί είναι λάθος.
Ας δούμε, όμως τα πράγματα πιο σφαιρικά.
Τι μας ενοχλεί ακριβώς σε αυτή τη φωτογραφία; Αρχικά, η αδιαφορία και η σκληρότητα των εν λόγω κυρίων, οι οποίοι συνέχισαν ακάθεκτοι τη δουλειά τους ενώ ένας άνθρωπος δίπλα τους βρίσκεται σε συνθήκη ακραίας φτώχειας, μην έχοντας ούτε τα βασικά. Αν όμως το συνεργείο αποφάσιζε να συνεχίσει τη φωτογράφιση λίγα μέτρα πιο κάτω, ώστε να απομακρυνθούν από τον άστεγο άνδρα, θα είχε πράξει σωστά; Θα έπρεπε να έχουν εγκαταλείψει το (κεντρικότατο και φωτογενές) σημείο ή απλώς να κρατήσουν απόσταση «ασφαλείας»; Είναι δηλαδή ζήτημα τετραγωνικών το πρόβλημά μας;
Η εικόνα είναι πράγματι ακραία. Αλλά αν ο περαστικός που απαθανάτισε το στιγμιότυπο, είχε τραβήξει την ίδια φωτογραφία μία ώρα πριν, πιθανότατα θα βλέπαμε δεκάδες περαστικούς να κατευθύνονται βιαστικά στις δουλειές τους ή σε κάποιο από τα γύρω καταστήματα της περιοχής, προσπερνώντας βιαστικά τον άστεγο άνδρα. Άνθρωποι που συνεχίζουν ακάθεκτοι τις δουλειές τους λοιπόν, τόσο στη δεύτερη όσο και στην πρώτη περίπτωση. Τη δουλειά του έκανε και ο Δημήτρης Σκουλός, θέλοντας να φωτογραφίσει ένα μοντέλο στη διασταύρωση δύο εκ των πιο όμορφων δρόμων της Αθήνας.
Οι άστεγοι της πόλης δεν είναι θέμα του κυρίου Σκουλού, ούτε του συνεργείου. Είναι ένα σοβαρότατο ζήτημα της πολιτείας, το οποίο για να διαιωνίζεται σημαίνει ότι ίσως δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά. Οπότε εδώ ανοίγει μια άλλη, πολύ μεγαλύτερη συζήτηση.
Το ελάχιστο που μπορεί να κάνει κανείς είναι να προσφέρει τα στοιχειώδη -λίγο νερό, ένα σάντουιτς, να τηλεφωνήσει στον Δήμο ή σε κάποια δομή. Έχουμε πράγματι αποδείξεις ότι τα μέλη του συνεργείου δεν έκαναν κάτι από αυτά; Και αν πράγματι δεν έκαναν -πράγμα αρκετά πιθανό -ας αναρωτηθούμε πόσες φορές έχουμε κάνει κάτι αντίστοιχο προσπερνώντας έναν άστεγο για να πιούμε τον σαββατιάτικο καφέ μας.
Τέλος, ο άστεγος δεν ενσωματώθηκε στη φωτογράφιση. Μεγάλοι οίκοι μόδας και διάσημοι φωτογράφοι παγκοσμίως έχουν κληθεί να απολογηθούν επειδή μετέτρεψαν το ανθρώπινο δράμα σε σκηνικό ή prop μιας φωτογράφισης μόδας. Οι άστεγοι της Νέας Υόρκης, μιας πόλης πολύ πιο αμείλικτης και σκληρής από την Αθήνα, είναι πλέον κομμάτι της εικόνας της αλλά και της ποπ κουλτούρας -σαν τους εξιδανικευμένους κλοσάρ του Παρισιού.
Οι γενικεύσεις, επομένως, δεν εξυπηρετούν κανέναν σκοπό. Η μόδα δεν είναι ρηχή και άσκοπη, είναι μία μορφή τέχνης. Και ως τέτοια δεν έχει καμία σχέση με την συγκεκριμένη εικόνα. Η συγκεκριμένη εικόνα, το ιδανικό viral, είναι πράγματι ένας καθρέφτης της κοινωνίας -της ελληνικής αλλά και όχι μόνο. Και πριν διοχετεύσουμε την οργή που μας προκαλεί στο πληκτρολόγιο, ας σκεφτούμε αν θα ήταν χρήσιμο να την μεταστρέψουμε σε κάτι άλλο. Δράση; Αυτοκριτική; Πάντως, η σκέτη κριτική είναι η ευκολότερη (και γι’ αυτό και η πιο δημοφιλής) αντίδραση.