Mαρία Ναυπλιώτου, πώς βρέθηκε η φωτογραφία σου στον Guardian;
«Η Ελληνίδα ηθοποιός Μαρία Ναυπλιώτου, υποδύεται την πρώην ερωμένη του Dau, με το όνομα, Μαρία».
Με αυτά τα λόγια, μια ασπρόμαυρη φωτογραφία της Μαρίας Ναυπλιώτου δημοσιεύτηκε στον Guardian πριν από λίγες ημέρες: σε ένα άρθρο που μιλά για ένα project που όμοιό του δεν έχει γνωρίσει η κινηματογραφική τέχνη.
Τίτλος του: Dau Freiheit (H ελευθερία του Ντάου).
Πριν λίγα χρόνια (συγκεκριμένα από το 2008 μέχρι το 2011), η Μαρία Ναυπλιώτου και ο μαέστρος, συνθέτης και ποιητής, Θεόδωρος Κουρεντζής έζησαν μια πρωτόγνωρη εμπειρία στην καλλιτεχνική τους πορεία.
«Έπρεπε να ήμασταν ο εαυτός μας και την ίδια στιγμή να μην είμαστε» δήλωσε ο Θεόδωρος Κουρεντζής στον Guardian.
To «Dau» είναι ένα art project που ξεπερνά κατά πολύ τα πλαίσια μιας φιλόδοξης καλλιτεχνικής απόπειρας απεικόνισης ενός κόσμου.
Είναι η αναβίωση μιας ολόκληρης εποχής: χρειάστηκε η ολοκληρωτική αφοσίωση μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων και αρκετά χρόνια κοπιώδους, καθημερινής προσπάθειας και αντοχής για να μπορέσει να υλοποιηθεί.
«Το 2009, 400 άνθρωποι άφησαν πίσω την καθημερινότητά τους για να γυρίσουν πίσω, στην εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Καθαριστές δρόμων, σερβιτόρες, οικογένειες, διάσημοι καλλιτέχνες, επιστήμονες με βραβείο Νόμπελ, διαβόητοι κακοποιοί. Aποκόπηκαν από τον σύγχρονο κόσμο και για δύο χρόνια έζησαν και εργάστηκαν σε ένα «μυστικό» ινστιτούτο έρευνας».
Έτσι γίνεται στο trailer του Dau η πρώτη μας εισαγωγή στον κόσμο που ο Ilya Khrzhanovsky έχτισε από την αρχή. Ένα ανθρωπολογικό πείραμα που γράφει ιστορία, δίνοντας άλλη διάσταση στην κινηματογραφική τέχνη.
O Khrzhanovsky (γιος του Andrei Khrzhanovsk -σσ. είναι ένας εκ των κορυφαίων σκηνοθετών ταινιών κινουμένων σχεδίων- και εγγονός του Ρώσου καλλιτέχνη Yury Khrzhanovsky) μετά την σκηνοθεσία της πολυβραβευμένης στα φεστιβάλ όλου του κόσμου ταινίας «4», βασισμένης στο μυθιστόρημα του συγγραφέα Βλαντιμίρ Σορόκιν, έβαλε ένα μεγάλο στοίχημα.
«Περισσότεροι από 400 άνθρωποι έζησαν ξανά 30 χρόνια σοβιετικής εμπειρίας σε μια τριετία (2008-2011): τρώγοντας το ίδιο φαγητό, φορώντας τα ίδια ρούχα και υπακούοντας στους ίδιους νόμους στους οποίους θα έπρεπε να υπακούσουν σοβιετικοί πολίτες. Άνθρωποι ερωτεύτηκαν και χώρισαν, γέννησαν 14 παιδιά, δημιούργησαν φιλίες και έκαναν εχθρούς» δήλωσε χαρακτηριστικά στον Guardian η διευθύντρια παραγωγής, Martine d’Anglejan Chatillon.
Το Dau χαρακτηρίζεται ως ένα σταλινικό Truman Show: ένα ερευνητικό ινστιτούτο -προϊόν φαντασίας του Κρζανόφσκι- (που λειτουργεί όπως την εποχή του Στάλιν) γίνεται το πεδίο στο εξελίσσεται ένα ανθρωπολογικό πείραμα που σκοπό έχει να αναβιώσει το παρελθόν της Σοβιετικής Ένωσης μέσα από άλλη σκοπιά, διάσταση και αισθητική. Το Ινστιτούτο χτίστηκε στο Χάρκοβο της Ουκρανίας και έχει έκταση 12.000 τμ.
Η αρχή του project για τους εκατοντάδες συντελεστές του ήταν γνωστή, όχι, όμως, το τέλος του.
Στόχος του, η διείσδυση στα άδυτα της ανθρώπινης φύσης. Πού μπορεί να φτάσει η ομορφιά και πού το πνεύμα;
Το «Dau» εξελίχθηκε σε μια «εγκυκλοπαίδεια» για τις ανθρώπινες σχέσεις και την εξέλιξή τους μέσα στο χρόνο.
Το κύτταρο της πολυεπίπεδης δράσης που εκτυλίσσεται είναι μια φωτεινή προσωπικότητα: ο βραβευμένος με Νόμπελ φυσικός Lev Landau (1908-1968) -του οποίου το ψευδώνυμο ήταν Dau.
Ο ίδιος ίδρυσε μαζί με τον μαθητή του Εβγκένι Λίφσιτζ ένα «Ινστιτούτο Προβλημάτων Φυσικής» στη Μόσχα, που αναφέρεται κάποτε και ως «Σχολείο του Λαντάου».
700 ώρες κινηματογράφησης (από τον Γερμανό κινηματογραφιστή Γιούργκεν Γιούργκες) αποτυπώνονται σε 13 ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.
Η Μαρία Ναυπλιώτου με την «άχρονη» φινέτσα της και την υποκριτική της δεινότητα έγινε ένα κομμάτι του κινηματογραφικού ψηφιδωτού «Dau» -που απαρτίζεται από ηθοποιούς, μουσικούς, κινηματογραφιστές, επιστήμονες, απλούς καθημερινούς ανθρώπους.
Η ανθρώπινη φύση -και μαζί της η ομορφιά, το πνεύμα, η αλλαγή- στο μικροσκόπιο.
Η Μαρία Ναυπλιώτου μίλησε στην BOVARY και την Μυρτώ Λοβέρδου για την συμμετοχή της στην ταινία:
Πριν από μερικά χρόνια επικοινώνησαν μαζί μου από το Χάρκοβο της Ουκρανίας για να μου προτείνουν να συμμετάσχω σ΄ αυτό το μυστικό πρότζεκτ για τον «Ντάου». Με ενημέρωσαν ότι ο «Ντάου» θα ήταν ο Θεόδωρος Κουρεντζής. Μου ανέφεραν κάποια ονόματα ανθρώπων που είχαν ήδη περάσει από αυτά τα γυρίσματα. Κατάλαβα ότι επρόκειτο για ένα τεράστιο πρότζεκτ. Οι παραγωγοί έστησαν ένα Ινστιτούτο μέσα σε ένα παλιό στάδιο ή κολυμβητήριο παλαιών προδιαγραφών, όπως είχαν φτιάξει οι σοβιετικοί για να κάνει τα πειράματά του ο Λαντάου –Ντάου. Το πρότζεκτ ήταν χωρισμένο στην προσωπική ζωή του Ντάου και στην επαγγελματική-επιστημονική. Η δική μου συμμετοχή αφορούσε το προσωπικό κομμάτι. Εχουν περάσει τρία-τέσσερα χρόνια από τότε. Μου είχαν ζητήσει να μην μιλήσω καθόλου.
Ηταν μυστικό.Ηταν μια σουρεαλιστική, θα έλεγα, εμπειρία. Πήγα στα γυρίσματα τα οποία γίνονταν σε ειδικές συνθήκες. Πριν ξεκινήσεις, άφηνες απ΄ έξω όλα τα προσωπικά σου αντικείμενα. Σου έδιναν μια βαλίτσα με ρούχα, ανάλογα με την εποχή στην οποία συμμετείχες. Εγώ ήμουν γύρω στο ΄56. Οσο διάστημα διαρκούσαν τα γυρίσματα έμενες εκεί μέσα χωρίς αν έχεις επαφή με τον έξω κόσμο. Υπήρχε μια ειδική υποδοχή, με ένα είδος ειδικών πρακτόρων ή αστυνομικών, και περνούσες με το ειδικό διαβατήριο που σου είχαν δώσει. Σε έβαζαν να υπογράψεις όπως συνέβαινε επί Σοβιετικής Ενωσης και έμπαινες μέσα σε αυτόν τον κόσμο.
Ενιωθα προστατευμένη γιατί ήταν ένα καλλιτεχνικό γεγονός, από το οποίο πέρασαν μεγάλες φυσιογνωμίες.Δεν ήξερες τι θα συμβεί. Ούτε υπήρχε σενάριο. Ηξερες μόνον για ποιον ρόλο είχες επιλεγεί. Τα γυρίσματα γίνονταν σε real time. Ξεκινούσαν στις πέντε το απόγευμα και συνήθως διαρκούσαν ως τις πέντε το πρωί. Ηταν καταπληκτικό όλο αυτό. Ενιωθα προστατευμένη γιατί ήταν ένα καλλιτεχνικό γεγονός, από το οποίο πέρασαν μεγάλες φυσιογνωμίες. Ημουν η Μαρία, η πρώην ερωμένη του Ντάου. Η συμμετοχή μου πήγε καλά. Δεν έχω ξαναζήσει κάτι τέτοιο. Εφτανε στα όρια του πραγματικού.Προ διετίας, με κάλεσαν στον Λονδίνο όπου και με ενημέρωσαν ότι έγινε τελικά μια ξεχωριστή ταινία με την δική μου συμμετοχή. Την παρακολούθησα, ήταν πολύ όμορφη: μία από τις 13 ταινίες του πρότζεκτ είμαι εγώ, ο Ντάου και η γυναίκα του και η μεταξύ μας σχέση. Δεν είχα φανταστεί ότι η συμμετοχή μου θα γινόταν τελικά μια ξεχωριστή ταινία μέσα σε αυτό το art project.
Αυτή την εποχή παρουσιάζεται στη Γαλλία στο Πομπιντού, σαν ένα art installation -ίσως δύσκολο να το χαρακτηρίσεις με ακρίβεια. Δεν υπήρχε σενάριο, αυτοσχεδιάζαμε, με βάση κάποια στοιχεία που μας έδιναν.
Δεν έχω ξαναζήσει κάτι τέτοιο. Εφτανε στα όρια του πραγματικού. Εμεινα δέκα μέρες εκεί, έζησα δέκα μέρες μέσα σ΄αυτό το Ινστιτούτο, σε συνθήκες του ΄56: από τα ρούχα και τα εσώρουχα ως το φαγητό, όλα ήταν εκείνης της εποχής, τόσο κατά την διάρκεια των γυρισμάτων όσο και τις υπόλοιπες ώρες. Κάποια στιγμή ήθελα να φύγω, είχα μπερδευτεί… Στη δουλειά μας λέμε ότι για να παίξουμε έναν ρόλο μπαίνουμε σε μια συνθήκη. Στην περίπτωση του Dau το όριο της συνθήκης ήταν δυσδιάκριτο. Αν ήθελες να έρθεις σε επαφή με τον έξω κόσμο, ζητούσες άδεια από κάτι σαν στρατηγείο. Είχα ζητήσει να στέλνουν ένα μέιλ στον αδελφό μου για να ξέρει ότι είμαι καλά… Εμεινα δέκα μέρες περίπου. Αλλοι έμειναν δύο χρόνια. Ένα ζευγάρι παντρεύτηκε μέσα εκεί….».