Ένας παραδοσιακός φούρνος -διατηρητέο μνημείο, στη Σαμοθράκη, λειτουργεί εδώ και 117 χρόνια

Ο παραδοσιακός φούρνος άνοιξε για πρώτη φορά το 1853 στη Σαμοθράκη και τα καλοκαίρια μπορείτε να απολαύσετε ζυμωτό ψωμί και νόστιμα κουλούρια.

Κατηφορίζοντας το πλακόστρωτο δρομάκι από το Κάστρο μέσα στη Χώρα της Σαμοθράκης το ενδιαφέρον μου τράβηξε η επιγραφή : «Λειτουργεί από το 1853. Παραδοσιακός φούρνος Αντωνίου. Διατηρητέο μνημείο». Την επόμενη κιόλας ημέρα, νωρίς νωρίς το πρωί, βρέθηκα έξω από τον παραδοσιακό φούρνο για να πάρω χειροποίητο ψωμί με προζύμι και κουλούρια που ψήνονται στα ξύλα.

Λίγο μετά τις 07.30 το πρωί τα στενάκια, στη Χώρα, είναι πολύ ήσυχα και ο παραμικρός ήχος ακούγεται έντονα. Λιγοστοί κάτοικοι κυκλοφορούν, τα παντζούρια των σπιτιών είναι ορθάνοιχτα, ενώ τα καταστήματα δεν έχουν προλάβει να ανοίξουν. Έξω από τον παραδοσιακό φούρνο που στεγάζεται σε ένα όμορφο δίπατο πέτρινο κτίριο τα αρώματα που βγαίνουν σε τραβούν να μπεις στο εσωτερικό.

Πριν, όμως, μπω χαζεύω την εικόνα που βλέπω μπροστά μου: Μέσα από τα ανοιχτά παράθυρα, με τα λουλούδια να δίνουν τη δική τους πινελιά, ο κύριος Γιάννης προσεχτικά κοιτάζει τη φωτιά και βάζει το χειροποίητο προζυμένιο ψωμί μέσα στο φούρνο. Δίπλα από το φούρνο βρίσκονται κάμποσα κλαδιά ελιάς -όπως έμαθα,λίγα λεπτά αργότερα, ο φούρνος καρβουνιάζει μόνο με ξύλα ελιάς. Ίσως να ήταν η πιο όμορφη ινσταγκραμική φωτογραφία που θα μπορούσα να είχα βγάλει, αλλά αυτή η τελετουργία που γινόταν με τόση αγάπη δεν με άφησε να βγάλω το κινητό από το χέρι -ήθελα μόνο να τη ζήσω.

Το εσωτερικό είναι χωρισμένο σε δωμάτια: στο χώρο που ψωμιά και αρτοσκευάσματα ψήνονται και στο διπλανό χώρο το μέρος που τοποθετούνται προσεχτικά και μέσα σε ταψιά τα προϊόντα που βγαίνουν από τον φούρνο με τα ξύλα. Κάτασπρες πετσέτες από πάνω τυλιγμένες να προστατεύουν τα φρεσκοψημένα ψωμιά -μια εικόνα που νοερά με μετέφερε στο «βασίλειο» της δικής μου γιαγιάς: το κουζινάκι που έψηνε το ψωμί και μετά με την καλή πετσέτα το τύλιγε για να διατηρείται φρέσκο.

Όλα δείχνουν να ακολουθούν μια τελετουργία από το παρελθόν μεταφέροντας τον επισκέπτη σε άλλες εποχές. Τα χειροποίητα προζυμένια καρβέλια ψωμιού μυρίζουν φανταστικά και τα πρώτα πεϊνιρλί βγαίνουν από τον ξυλόφουρνο. Αν και καυτά μπαίνω στο πειρασμό να δοκιμάσω -είναι όντως πολύ νόστιμα και αφράτα.

Μέχρι να βγει η νέα φουρνιά η κυρία Ελένη κάθεται στο απέναντι πεζούλι και πιάνουμε τη συζήτηση. Η ίδια με τον αδερφό της, Γιάννη, κάθε καλοκαίρι ανοίγουν τον παραδοσιακό φούρνο Αντωνίου, κρατώντας την οικογενειακή επιχείρηση που άνοιξε η προ προγιαγιά τους το 1853. Ένας ιστορικός φούρνος που εδώ και 117 χρόνια δεν έχει σταματήσει να ξεφουρνίζει ψωμιά.

Τα δύο αδέρφια συνεχίζουν την παράδοση των γονιών τους, μόνο που ανοίγουν πλέον τον φούρνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες: η κυρία Ελένη είναι δασκάλα σε σχολείο της Αθήνας και ο αδερφός της εργάζεται στο Δήμο.

Ο παραδοσιακός φούρνος που είναι διατηρητέο κτίριο έχει πολλές ιστορίες να αφηγηθεί, αφού καθημερινά έβγαιναν πολλά προϊόντα, ενώ το κυριακάτικο έθιμο ήταν να πηγαίνουν οι γυναίκες τα ταψιά με τα κατσικάκια (παραδοσιακό φαγητό του νησιού) στο φούρνο για να ψηθούν.

Εκτός από το προζυμένιο ψωμί, τα κουλούρια και τα πεϊνιρλί τα δύο αδέρφια παρασκευάζουν τα «Γουργή». Πρόκειται για επτάζυμα ντόπια παξιμάδια που φτιάχνονται με μαγιά ρεβυθιού, χρειάζονται ώρες για τη μαγιά και βγαίνουν κάθε βδομάδα. Όπως γράφει η πινακίδα εξηγώντας τη διαδικασία για τα παραδοσιακά παξιμάδια χρησιμοποιείται χωριάτικο αλεύρι και το νερό βράζει με γλυκάνισο και βάγια -τα συγκεκριμένα παξιμάδια διατηρούνται πάνω από ένα χρόνο.

Η ώρα περνάει και οι πρώτοι πελάτες καταφτάνουν στο φούρνο να προμηθευτούν το χειροποίητο προζυμένιο ψωμί. Έχω προλάβει να προμηθευτώ ψωμί, κουλούρια και πεϊνιρλί μιας και τα προϊόντα «εξαφανίζονται» πολύ γρήγορα και ο φούρνος λίγο μετά τις 12.30 το μεσημέρι κλείνει.

Σίγουρα αξίζει να δοκιμάσετε το προζυμένιο καρβέλι, που ακόμα και την επόμενη ημέρα είναι νόστιμο και διατηρείται φρέσκο, αλλά αξίζει να δοκιμάσετε και τα υπόλοιπα προϊόντα που φτιάχνονται με μεράκι.