Κάθε 10 λεπτά μια γυναίκα χάνει τη ζωή της -5 βασικά σημεία για τις γυναικοκτονίες
Η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών τιμάται κάθε χρόνο στις 25 Νοεμβρίου.
Η έκθεση Femicides in 2023: Global Estimates of Intimate Partner/Family Member Femicides by UN Women and UNODC αποκαλύπτει ότι οι γυναικοκτονίες -η πιο ακραία μορφή βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών- παραμένουν ένα εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, 85.000 γυναίκες και κορίτσια δολοφονήθηκαν το 2023, με το 60% αυτών να διαπράττονται από σύντροφο ή μέλος της οικογένειας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι 140 γυναίκες και κορίτσια πεθαίνουν κάθε μέρα από τα χέρια του συντρόφου τους ή ενός στενού συγγενή τους, πράγμα που σημαίνει ότι μία γυναίκα ή ένα κορίτσι δολοφονείται κάθε 10 λεπτά.
Το 2023, η Αφρική κατέγραψε τα υψηλότερα ποσοστά γυναικοκτονιών από σύντροφο ή μέλος της οικογένειας, ακολουθούμενη από την Αμερική και στη συνέχεια από την Ωκεανία. Στην Ευρώπη και την Αμερική, οι περισσότερες δολοφονημένες γυναίκες ήταν θύματα συντρόφων.
«Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών δεν είναι αναπόφευκτη -μπορεί να προληφθεί. Χρειαζόμαστε ισχυρή νομοθεσία, βελτιωμένη συλλογή δεδομένων, μεγαλύτερη κυβερνητική λογοδοσία, κουλτούρα μηδενικής ανοχής και αυξημένη χρηματοδότηση για τις οργανώσεις και τους θεσμικούς φορείς για τα δικαιώματα των γυναικών. Είναι καιρός οι παγκόσμιοι ηγέτες να δράσουν και να διοχετεύσουν τους πόρους που απαιτούνται για να τερματιστεί αυτή η κρίση μια για πάντα», υπογράμμισε η Εκτελεστική Διευθύντρια της UN Women, Sima Bahous.
«Η νέα έκθεση για τις γυναικοκτονίες υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για ισχυρά συστήματα ποινικής δικαιοσύνης που θα καθιστούν τους δράστες υπεύθυνους, εξασφαλίζοντας παράλληλα επαρκή υποστήριξη για τους επιζώντες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε ασφαλείς και διαφανείς μηχανισμούς αναφοράς», δήλωσε η Ghada Waly, εκτελεστική διευθύντρια του UNODC. «Ταυτόχρονα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε και να καταργήσουμε τις προκαταλήψεις λόγω φύλου, τις ανισορροπίες εξουσίας που διαιωνίζουν τη βία κατά των γυναικών. Καθώς ξεκινά η φετινή εκστρατεία 16 Ημέρες Ακτιβισμού, πρέπει να δράσουμε τώρα για να προστατεύσουμε τις ζωές των γυναικών».
Μέσω της εκστρατείας 16 Ημέρες Ακτιβισμού, η UN Women τιμά την 25η επέτειο της Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Παράλληλα, έχει ξεκινήσει παγκόσμια εκστρατεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την έμφυλη βίας με τα hashtags #NoExcuse και #16Days.
Παρακάτω, τα Ηνωμένα Έθνη παρουσιάζουν 5 πράγματα που πρέπει να ξέρουμε για τις γυναικοκτονίες.
5 πράγματα που πρέπει να ξέρουμε για τις γυναικοκτονίες
- Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να δολοφονηθούν από ανθρώπου στο κοντινό τους περιβάλλον
Το 2023, περίπου 51.100 γυναίκες και κορίτσια παγκοσμίως δολοφονήθηκε από τους συντρόφους τους ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους (συμπεριλαμβανομένων των πατέρων, των μητέρων, των θείων και των αδελφών). Αυτό σημαίνει ότι, κατά μέσο όρο, 140 γυναίκες ή κορίτσια δολοφονήθηκαν κάθε μέρα από κάποιον από την ίδια τους την οικογένεια. Οι νυν και πρώην σύντροφοι είναι μακράν οι πιο πιθανοί δράστες γυναικοκτονιών, αντιπροσωπεύοντας κατά μέσο όρο το 60%.
Σε πολλές περιπτώσεις, μόνο οι δολοφονίες που σχετίζονται με το φύλο και διαπράττονται από στενό σύντροφο ή μέλος της οικογένειας υπολογίζονται ως γυναικοκτονίες -αν και γνωρίζουμε ότι οι δολοφονίες που σχετίζονται με το φύλο λαμβάνουν χώρα και σε άλλο πλαίσια πέρα από την οικογενειακή σφαίρα. Μπορεί να σχετίζονται με βιασμό ή σεξουαλική βία από κάποιον άγνωστο στο θύμα -να συνδέονται με επιβλαβείς πρακτικές όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων ή οι λεγόμενες «δολοφονίες τιμής»- να είναι αποτέλεσμα εγκλημάτων μίσους που συνδέονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου- ή να συνδέονται με συμμορίες, εμπορία ανθρώπων και άλλες μορφές οργανωμένου εγκλήματος. Φέτος καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός γυναικοκτονιών που διαπράχθηκαν από συντρόφους ή μέλη της οικογένειας.
- Οι γυναικοκτονίες είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα
Η γυναικοκτονία είναι μια παγκόσμια κρίση που επηρεάζει τις γυναίκες και τα κορίτσια σε κάθε χώρα. Σύμφωνα με τη νέα έρευνα των Ηνωμένων Εθνών, το 2023, η Αφρική κατέγραψε τον μεγαλύτερο ποσοστό γυναικοκτονιών από σύντροφο ή μέλος της οικογένειας, με εκτιμώμενα 21.700 θύματα. Η Αμερική και η Ωκεανία κατέγραψαν επίσης υψηλά ποσοστά γυναικοκτονιών που σχετίζονται με τον σύντροφο/την οικογένεια το 2023, ενώ τα ποσοστά ήταν χαμηλότερα στην Ασία και την Ευρώπη.
- Η πραγματική κλίμακα των γυναικοκτονιών είναι πιθανότατα πολύ υψηλότερη
Ενώ οι αριθμοί που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι ανησυχητικά υψηλοί, αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου. Πάρα πολλά θύματα γυναικοκτονιών εξακολουθούν να μην καταγράφονται: για περίπου τέσσερις στις δέκα εκ προθέσεως δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών, δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για να αναγνωριστούν ως δολοφονίες που σχετίζονται με το φύλο, λόγω των εθνικών διαφορών στις πρακτικές καταγραφής και διερεύνησης της ποινικής δικαιοσύνης.
Για να γνωρίζουμε και να ανταποκριθούμε στην πραγματική κλίμακα του προβλήματος, είναι ζωτικής σημασίας να έχουμε ξεκάθαρα δεδομένα. Για να βοηθήσουν στην υπέρβαση των σημερινών περιορισμών στη συλλογή δεδομένων, το UNODC (συντομογραφία για το «Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα») και η UN Women ανέπτυξαν το στατιστικό πλαίσιο για τη μέτρηση των δολοφονιών γυναικών και κοριτσιών που σχετίζονται με το φύλο («γυναικοκτονίες»), το οποίο εγκρίθηκε από τη Στατιστική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών τον Μάρτιο του 2022.
Πίσω από κάθε αριθμό, υπάρχει μια γυναίκα ή ένα κορίτσι, η ζωή του οποίου τερματίστηκε βάναυσα εξαιτίας της ανδρικής βίας, του μισογυνισμού και των κοινωνικών προτύπων που ανέχονται και διαιωνίζουν τη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
- Ορισμένες ομάδες γυναικών και κοριτσιών αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο
Οι γυναίκες που βρίσκονται στο προσκήνιο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ασχολούνται με την πολιτική, οι γυναίκες υπερασπίστριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι δημοσιογράφοι, είναι συχνά στόχοι εσκεμμένων πράξεων βίας, τόσο διαδικτυακά όσο και εκτός διαδικτύου, με ορισμένες από αυτές να οδηγούν σε θανατηφόρα αποτελέσματα και σκόπιμες δολοφονίες.
Το 2023, το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) προειδοποίησε ότι οι γυναίκες υπερασπίστριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στοχοποιήθηκαν δύο φορές, για το έργο τους και το φύλο τους, τόσο διαδικτυακά όσο και εκτός σύνδεσης. Το OHCHR κατέγραψε τουλάχιστον 34 γυναίκες υπερασπίστριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σκοτώθηκαν σε χώρες που πλήττονται από συγκρούσεις το 2022.
Με τη βία κατά των τρανς ατόμων να αυξάνεται, τα ερευνητικά δεδομένα της έρευνας Trans Murder Monitoring 2023 έδειξαν ότι το 94% των 321 διαφυλικών ατόμων που αναφέρθηκαν ως δολοφονημένα ήταν τρανς γυναίκες ή τρανς θηλυκότητες. Ο αριθμός αυτός δίνει μια μικρή εικόνα της πραγματικότητας, καθώς τα δεδομένα βασίζονται μόνο σε καταγγελλόμενες περιπτώσεις και δεν αναγνωρίζονται όλα τα τρανς θύματα ως τρανς στις αναφορές των θανάτων τους.
Για την πρόληψη των γυναικοκτονιών, οι εθνικές αρχές πρέπει να καταγράφουν ολοκληρωμένα στοιχεία για τα θύματα. Εντοπίζοντας τις γυναίκες και τα κορίτσια που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, οι χώρες μπορούν να ενημερώσουν καλύτερα τους μηχανισμούς πρόληψης και προστασίας.
- Οι γυναικοκτονίες μπορούν και πρέπει να προλαμβάνονται
Οι δολοφονίες που σχετίζονται με το φύλο και άλλες μορφές βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών δεν είναι αναπόφευκτες. Συχνά, η γυναικοκτονία είναι το αποκορύφωμα επαναλαμβανόμενων και κλιμακούμενων επεισοδίων βίας με βάση το φύλο, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί και πρέπει να προληφθεί, εάν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα πρώιμα σημάδια της βίας. Οι πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται στην πρόληψη, στην αλλαγή των κοινωνικών προτύπων και στη συμμετοχή ολόκληρων κοινοτήτων για τη δημιουργία μηδενικής ανοχής στη βία κατά των γυναικών, λειτουργούν καλύτερα στην πρόληψη των δολοφονιών που σχετίζονται με το φύλο.
Σε πάρα πολλές περιπτώσεις, τα θύματα γυναικοκτονιών είχαν προηγουμένως καταγγείλει τη βία και οι δολοφονίες τους θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί.
Οι εις βάθος ανασκοπήσεις των δολοφονιών που σχετίζονται με το φύλο αποσκοπούν στον εντοπισμό κενών και στην πρόληψη μελλοντικών γυναικοκτονιών.
Στη Νότια Αφρική, η σημαντική μείωση των περιπτώσεων γυναικοκτονιών συνδέθηκε με ισχυρούς νόμους και πολιτικές που αποσκοπούν στην πρόληψη της βίας λόγω φύλου.
Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε καλύτερα τι οδηγεί στην αύξηση των γυναικοκτονιών σε ορισμένα πλαίσια και ποιοι παράγοντες έχουν επιτρέψει τη μείωση σε άλλα, ώστε να ενημερωθούν καλύτερα οι στρατηγικές πρόληψης.
Αυτό όμως που γνωρίζουμε είναι ότι οι οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, προωθώντας την αλλαγή πολιτικής, θέτοντας τις κυβερνήσεις προ των ευθυνών τους και παρέχοντας κρίσιμες υπηρεσίες με επίκεντρο τις επιζώντες.
Η ενίσχυση της οικονομικής στήριξης των οργανώσεων για τα δικαιώματα των γυναικών είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση και την πρόληψη των δολοφονιών που σχετίζονται με το φύλο και όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών λόγω φύλου.
