Μείωση ΦΠΑ στα προϊόντα περιόδου: Η εκστρατεία του Women On Top και του DEON Policy Institute για το αυτονόητο 13%

Η έμμηνος ρύση είναι μία αναπόφευκτη και φυσική διαδικασία που συμβαίνει κάθε μήνα σε όλο σχεδόν τον γυναικείο πληθυσμό, από την ηλικία των 12 ετών έως των 50 plus. Συνήθως διαρκεί από τρεις έως επτά ημέρες και η κοινή της ονομασία είναι: περίοδος.

Κατά την διάρκεια της περιόδου οι γυναίκες χρησιμοποιούμε εμμηνορροϊκά προϊόντα, που σημαίνει ότι κάθε μέρα -αναλόγως την ροή- χρειάζεται να αλλάζουμε περίπου τέσσερις με πέντε σερβιέτες. Επομένως, σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, το κόστος στο 12μηνο αγγίζει περίπου τα 150 ευρώ ανά άτομο, ποσό καθόλου αμελητέο για μία οικογένεια που αφενός δεν είναι προνομιούχα και αφετέρου μπορεί να έχει περισσότερα από ένα κορίτσια.

Πιθανόν τα προαναφερθέντα ορισμένους να τους αφήνουν αδιάφορους, ωστόσο για τον μισό περίπου πληθυσμό της γης, οι σερβιέτες, τα ταμπόν και τα υπόλοιπα
εμμηνορροϊκά προϊόντα είναι τόσο απαραίτητα όσο το χαρτί υγείας. Κι όμως, σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, όπως και στην Ελλάδα, συγκαταλέγονται ακόμη στα είδη πολυτελείας και φορολογούνται με τον υψηλότερο συντελεστή. Συγκεκριμένα στην χώρα μας, τα βρίσκουμε στα ράφια των σούπερ μάρκετ έχοντας 24% ΦΠΑ, όσο δηλαδή φορολογούνται τα αλκοολούχα ποτά, οι χυμοί και άλλα -με την αξιοσημείωτη διαφορά ότι αυτά δεν αποτελούν είδη πρώτης ανάγκης.

Το Women On Top και το DEON Policy Institute διεκδικούν μείωση του ΦΠΑ από το 24 στο 13%

Η Στέλλα Κάσδαγλη, συνιδρύτρια του οργανισμού Women on Top, που επικεντρώνεται στην οικονομική και ατομική ενδυνάμωση των γυναικών, μίλησε στο Bovary.gr για την καμπάνια ενημέρωσης που έχει ξεκινήσει το WoT, μαζί με το DEON Policy Institute και την Ισμήνη Δροσοφορίδη, Advocacy Leader, με στόχο την μείωση του ΦΠΑ στα προϊόντα περιόδου από το 24 στο 13%, αλλά και την προώθηση μέτρων για την εξάλειψη αυτής της έμφυλης διάκρισης που επιβαρύνει οικονομικά τις γυναίκες.

«Από όταν ξεκινήσαμε την καμπάνια σχετικά με τη μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στα προϊόντα περιόδου έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο λίγο αντιλαμβανόμαστε όλες και όλοι την πραγματικότητα της ανισότητας σε σχέση με τα προϊόντα περιόδου», αναφέρει αρχικά η ίδια και προσθέτει: «για μένα, για πολλά χρόνια ήταν κάτι το οποίο δεν το είχα σκεφτεί, τυχαίνει να μιλάω με πολύ κόσμο που μου λέει ότι ''δεν το ήξερα, δεν το είχα σκεφτεί ποτέ ότι τα προιόντα περιόδου, ένα είδος πρώτης ανάγκης, έχει τόσο υψηλό συντελεστή ΦΠΑ''. Κανείς δεν το σκέφτεται, δεν είναι ορατό στην καθημερινότητά μας και στον δημόσιο λόγο. Και δεν είναι ορατό σε πολλές από εμάς επειδή είμαστε προνομιούχες και μπορούμε να προμηθευόμαστε αυτά τα προϊόντα χωρίς δεύτερη σκέψη. Γυναίκες που έχουν αυξημένη ροή, ινομυώματα κ.α ή οικογένειες που έχουν πολλά κορίτσια επιβαρύνονται παραπάνω με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο οικογενειακός προυπολογισμός».

Period Poverty

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθει από την MRB το 2018, το 20% των µητέρων στην Ελλάδα δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν οικονομικά στην αγορά προϊόντων περιόδου, ενώ το 18% των μητέρων δηλώνουν πως δεν έχουν αγοράσει άλλα προϊόντα πρώτης ανάγκης, τουλάχιστον μια φορά, προκειμένου να αγοράσουν σερβιέτες. Παράλληλα, εκτιμάται ότι περισσότερα από 10.000 κορίτσια έχουν απουσιάσει, τουλάχιστον μια φορά, από το σχολείο, επειδή δεν μπορούσαν να αγοράσουν τα προϊόντα αυτά.

Ωστόσο, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Σκωτία ως φωτεινή εξαίρεση στην Ευρώπη, ήδη από τον Νοέμβριο του 2022 παρέχει δωρεάν τα προϊόντα περιόδου σε όλες τις γυναίκες, ανεξαρτήτου ηλικίας και γίνεται πρωτοπόρος στην αντιμετώπιση του «Period Poverty».

Αξιέπαινη προσπάθεια, είδαμε και από την κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας, πέρυσι, όπου η κυβέρνηση αποφάσισε την δωρεάν διανομή των προϊόντων αυτών σε όλα τα σχολεία προκειμένου με αυτόν τον τρόπο να καταπολεμήσει την «φτώχεια της περιόδου».

Αναφορικά με την Ελλάδα, γνωρίζουμε πως τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, παρουσιάστηκε από την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας το πρόγραμμα «Period Poverty», με στόχο την δωρεάν διανομή 14.000.000 προϊόντων σε μαθήτριες 200 σχολείων σε περιοχές όπως η Δυτική Αττική και η Δυτική Θεσσαλονίκη. Από τότε, ωστόσο, δεν έχει υπάρξει κάποια νεότερη ενημέρωση σχετικά με την υλοποίηση αυτού του προγράμματος.

Ερωτώμενη για το αν η πρωτοβουλία των δύο οργανισμών έχει βρει υποστήριξη από φορείς ή ακόμη και από κυβερνητικά στελέχη η ίδια δήλωσε πως «μεμονωμένοι φορείς με τους οποίους έχουμε έρθει σε επαφή δηλώνουν ότι κατανοούν το πρόβλημα, ωστόσο δεν έχουμε δει να γίνεται μία συντονισμένη προσπάθεια για την αντιμετώπισή του».

«Έχουμε στείλει αυτήν την πρόταση πολιτικής σε στελέχη του υπουργείου Πολιτικής Συνοχής και Οικογένειας, του Υπουργείου Υγείας και του υπουργείου Οικονομικών, που έχουν και τον κυριότερο ρόλο να παίξουν σε μια πιθανή μείωση του ΦΠΑ, αλλά δεν έχουμε δει να γίνεται κάποια πρακτική κίνηση.Έχουμε έρθει σε επαφή και με άλλους φορείς, όπως πρεσβείες άλλων χωρών όπου έχουμε συναντήσει πολύ θετική ανταπόκριση. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε επικοινωνία και με διαφορετικές εταιρείες του ιδιωτικού τομέα που ενεργοποιούνται στην παραγωγή και πώληση προϊόντων περιόδου».

Η κ. Κάσδαγλη αναφέρθηκε σε έναν σημαντικό παράγοντα στην προσπάθεια για μείωση του ΦΠΑ, που είναι η διασφάλιση ότι, σε μια πιθανή μείωση του ΦΠΑ, ο ιδιωτικός τομέας δεν θα απορροφήσει τη μείωση αυτή στην εφοδιαστική αλυσίδα, αλλά θα δεσμευτεί ότι αυτή όντως θα καταλήξει σε μειωμένες τιμές για τις καταναλώτριες στα ράφια των καταστημάτων.

«Αυτό που έχουμε δει να συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις στο εξωτερικό είναι ότι παρόλο που από την πολιτεία μειώνεται ο ΦΠΑ, η τελική τιμή για τον καταναλωτή δεν μειώνεται γιατί κάποιες εταιρείες απορροφούν την μείωση αυτή για να μεγιστοποιήσουντους το κέρδος τους».

«Αυτό είναι ένα επιχείρημα που συναντάμε πολλές φορές στο γιατί δεν έχει νόημα η μείωση του ΦΠΑ. Άρα για εμάς είναι πολύ σημαντικό να έχουμε την δέσμευση των εταιρειών ότι δεν θα συμβεί αυτό και ότι η μείωση του ΦΠΑ θα φανεί την τιμή που έχει το προιόν στο ράφι».

«H μείωση που προτείνουμε έχει γίνει σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης και εκτός»

Σχετικά με την πρόταση του DEON POlicy Institute και του Women On Top, για την μείωση του ΦΠΑ από το 24 στο 13%, η κ. Κάσδαγλη επισημαίνει πως «η μείωση που προτείνουμε έχει γίνει σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης και εκτός. Γνωρίζουμε πως στο πλαίσιο της Ε.Ε δεν μπορεί ο ΦΠΑ να είναι μόνιμα κάτω από το 5%, ωστόσο είναι πολλές οι χώρες που έχουν ρίξει τον ΦΠΑ κάτω από 10% και ξέρουμε επίσης ότι πρόσφατα ο ΦΠΑ στην Ελλάδα, μειώθηκε σε προιόντα όπως το τσάι και ο καφές, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με ένα είδος για το οποίο δεν έχουμε επιλογή αν θα το προμηθευτούμε ή αν θα το φτιάξουμε μόνες μας στο σπίτι».

Το ζήτημα της άδειας περιόδου από την εργασία

Η κ. Κάσδαγλη θέλοντας να πάει ένα βήμα παρακάτω την συζήτηση, έθεσε το ζήτημα και για περαιτέρω μέτρα, όπως είναι οι άδειες περιόδου, σχολιάζοντας πως «επειδή στην Ελλάδα λείπουν πολιτικές, η αλήθεια είναι ότι στηριζόμαστε αρκετά στην καλή θέληση προιστάμενων και εργοδοτών -σχετικά με τις άδειες περιόδου-, ωστόσο δυστυχώς αυτό δεν αρκεί για να δημιουργήσει μία συστημική αλλαγή, πρέπει να υπάρχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο».

«Εκτός από την μείωση του ΦΠΑ υπάρχουν και άλλα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε ως πολιτεία για να υποστηρίξουμε τις γυναίκες σε οποιαδήποτε φάση της αναπαραγωγικής τους ζωής, οπότε εκεί ανοίγει και η συζήτηση για ένα σωρό άλλα μέτρα, όπως είναι η άδεια περιόδου, η χορήγηση δωρεάν προιόντων από εργοδότες, αλλά και σε ευάλωτες ομάδες μέσω των ασφαλιστικών τους ταμείων και φυσικά στα σχολεία για κορίτσια από ευάλωτες ομάδες. Σημαντικό ζήτημα είναι επίσης η υποστήριξη των γυναικών στην εμμηνόπαυση, κάτι που συζητιέται πολύ στην Ευρώπη και στην Αμερική, αλλά όχι ακόμη στην χώρα μας».

Οι δράσεις του Women On Top

Τέλος η κ. Στέλλα Κάσδαγλη, αναφέρθηκε στις δράσεις του «Women On Top», εξηγώντας τους τρεις βασικούς άξονες του οργανισμού.

«Στο Women On Top, δουλεύουμε για την επαγγελματική και οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών μέσα από τρεις πυλώνες. Ο ένας αφορά την ατομική ενδυνάμωση των γυναικών και για να το κάνουμε αυτο χρησιμοποιούμε πρώτα απ' όλα το mentoring, με την πρώτη πλατφόρμα mentoring για γυναίκες στην Ελλάδα με παραπάνω από 650 εθελόντριες μέντορες. Το δεύτερο εργαλείο που χρησιμοποιούμε είναι η επαγγελματική εκπαίδευση σε έξι πεδία: το ένα είναι η απασχολησιμότητα, το δεύτερο η επιχειρηματικότητα, το τρίτο η ηγεσία, το τέταρτο ο κλιματικός εγγραμματισμός, ο χρηματικός εγγραμματισμός και τέλος οι ψηφιακές δεξιότητες. Το τρίτο εργαλείο που χρησιμοποιούμε για την ενδυνάμωση είναι η δημιουργία κοινοτήτων. Έχουμε μία λέσχη ανάγνωσης, κάνουμε κύκλους ενδυνάμωσης κοριτσιών, έχουμε τοπικά hubs στη Θεσσαλονίκη και την Λάρισα οπότε δημιουργούμε κοινότητες μέσα από τις οποίες οι γυναίκες μπορούν να αλληλουποστηριχθούν και να αναπτυχθούν μαζί».

«Ο δεύτερος πυλώνας αφορά τους οργανισμούς, δηλαδή, υποστηρίζουμε εταιρείες στο πως μπορούν να γίνουν πιο ισότιμοι και ως εργοδότες αλλά και ως πάροχοι προιόντων και υπηρεσιών. Ενώ τέλος, ο τρίτος πυλώνας αφορά την ευρύτερη κοινωνία, όπου υλοποιούμε έρευνες για να καταλάβουμε ποιες είναι οι ανάγκες των γυναικών στην Ελλάδα, διατυπώνουμε προτάσεις πολιτικής, όπως αυτή που αφορά τη φτώχεια περιόδου, και διοργανώνουμε καμπάνιες ευαισθητοποίησης για πολλά από τα θέματα που αφορούν την έμφυλη ισότητα στην χώρα».