Είσαι ερωτευμένος ή έχεις ερωτική εμμονή; Τα σημάδια που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις
Μήπως έχετε παγιδευτεί σε μια παθολογική ερωτική εμμονή ενώ νομίζετε πως είστε ερωτευμένοι; Ο όρος δημιουργήθηκε από την ψυχολόγο Dorothy Tenov τη δεκαετία του 1970: Είναι η έντονη ρομαντική λαχτάρα για ένα άλλο άτομο, όταν εκείνο δεν ανταποδίδει πλήρως.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το άτομο που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση, δυσκολεύεται να σκεφτεί οτιδήποτε άλλο εκτός από το αντικείμενο της ερωτικής του εμμονής, και παραμελεί την κοινωνική του ζωή, την εργασία του και άλλες ευθύνες.
Εννέα μήνες μετά τον χωρισμό της από τον σύζυγό της -και ενώ περίμενε να βγει το διαζύγιό της- η 47χρονη Νίνα, δικηγόρος, πέρασε μια βραδιά με τον Τζούλιαν, έναν παντρεμένο άνδρα 30 ετών που γνώρισε σε ένα συνέδριο.
«Δεν είχαμε πολλά κοινά, αλλά ο Τζούλιαν ήταν ένας όμορφος τύπος και κολακεύτηκα», λέει η δικηγόρος στην βρετανική Telegraph.
«Πήρε τον αριθμό μου και τις επόμενες εβδομάδες μου έστελνε περιστασιακά μηνύματα, συνήθως όταν ήταν μεθυσμένος, προτείνοντάς μου να ξανασυναντηθούμε». Η προοπτική να ακούσει κάτι από τον Τζούλιαν θα κυριαρχούσε στη ζωή της Νίνας για τους επόμενους έξι μήνες.
«Αν έπαιρνα ένα μήνυμα, περπατούσα στον αέρα, προσπαθώντας να ερμηνεύσω κάθε είδους νοήματα σε αυτό», λέει η Νίνα. «Μετά θα σωπάσει πάλι. Για εβδομάδες, δεν άκουγα τίποτα, και μετά γινόμουν επίπεδη και δυστυχισμένη».
Ο Τζούλιαν ήταν το τελευταίο πράγμα που σκεφτόταν η Νίνα πριν πέσει για ύπνο: μόλις ξυπνούσε, κοίταζε τα μηνύματά της. «Αν δεν υπήρχαν μηνύματα, έλεγχα ότι το τηλέφωνό μου δεν είχε χαλάσει», λέει.
«Κοίταζα τις σελίδες του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -δεν υπερβάλλω- περίπου 30 φορές την ημέρα. Αγνοούσα προσκλήσεις από πραγματικούς γνωστούς, περιμένοντας να επικοινωνήσει μαζί μου».
Τι είναι η παθολογική ερωτική εμμονή
Η Νίνα δεν ήταν «ερωτευμένη» με τον Τζούλιαν. Είχε πέσει σε «παθολογική ερωτική εμμονή».
Είναι όλη η «ουσία» του Χίθκλιφ, του Τζέι Γκάτσμπι και των τραγουδιών της Τέιλορ Σουίφτ. Και στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (όπου υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για «μονόδρομο» πάθος και θαυμασμό) η ερωτική εμμονή έχει γίνει και πάλι θέμα συζήτησης.
Ο Μάριος Γεωργίου είναι ψυχοθεραπευτής και γράφει επί του παρόντος διδακτορικό για την παθολογική ερωτική εμμονή. «Όποιος υποφέρει από αυτό το συναίσθημα το βρίσκει μπερδεμένο, παράξενο και ντροπιαστικό», λέει. «Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον όρο στο Instagram επειδή πιστεύουν ότι είναι πιο "επιστημονικός", από το ξεμυάλισμα, αλλά είναι ακριβώς αυτό».
Σύμφωνα με τον Γεωργίου, μια μικρή «δόση» ερωτικής εμμονής είναι φυσιολογική, και οι περισσότεροι από εμάς θα έχουμε βιώσει το συναίσθημα. «Είναι αυτός ο ενθουσιασμός που έχεις κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών μιας νέας σχέσης», λέει.
Η ειδικός σε θέματα σχέσεων Susan Quilliam συμφωνεί. «Η ερωτική εμμονή μπορεί να περιγράψει την περίοδο εκείνη κατά την οποία ένα άτομο κατακλύζεται από τις "ορμόνες της ευτυχίας", όπως η ωκυτοκίνη και η ντοπαμίνη», λέει η ίδια.
«Αλλά η διαφορά εδώ είναι ότι το συναίσθημα δεν είναι αμοιβαίο από το άλλο μέρος και ότι δεν τερματίζεται όταν ίσως θα έπρεπε».
Ο έρωτας διαφέρει από το ενθουσιασμό, ο οποίος τείνει να είναι πιο φευγαλέος και όχι τόσο συναισθηματικά έντονος. Πολλοί ενήλικες βίωσαν φάσεις ενθουσιασμού ως έφηβοι - με τη μεγαλύτερη αδελφή ενός φίλου ή με το αγόρι στο λεωφορείο.
«Αυτά τα ανεκπλήρωτα συναισθήματα μπορεί να είναι λογικά όταν αναπτύσσετε τους «ρομαντικούς σας μηχανισμούς» ως έφηβος, αλλά όταν είστε στα 30, 40 ή 50 σας μπορεί να αποτελέσουν πρόβλημα», λέει ο Γεωργίου.
«Η ερωτική εμμονή ευδοκιμεί στην ασάφεια», συμπληρώνει. «Αρκετά συχνά θα έχει υπάρξει κάποιου είδους φιλία ή ακόμη και ένα σύντομο φλερτ, γεγονός που την κάνει να διαφέρει από έναν ερωτικό ενθουσιασμό με μια διασημότητα», λέει.
«Αυτή η αλληλεπίδραση πυροδοτεί στο άτομο που έχει την τάση να παθαίνει ερωτική εμμονή αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «λάμψη»».
«Η γραμμή ξεπερνιέται όταν το εμμονικό άτομο δεν έχει επιλογή σχετικά με τα συνεχιζόμενα συναισθήματά του», λέει η Quilliam.
Πώς δημιουργείται η ερωτική εμμονή
«Τα συναισθήματά τους είναι συντριπτικά και εθιστικά και συνεχίζουν παρά το γεγονός ότι τους προκαλούν προβλήματα. Ο έρωτας είναι ανεκπλήρωτος, οπότε όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση, αυτό το "κόλλημα" μπορεί να γίνει επιβλαβές. Το άτομο που έχει ερωτική εμμονή μπορεί επίσης να αρχίσει να εμφανίζει συμπτώματα όπως κατάθλιψη, άγχος ή να στραφεί στη χρήση ουσιών».
Ο Γεωργίου το έχει δει αυτό στους πελάτες του. «Αν υποφέρετε από ερωτική εμμονή, ο κόσμος σας στενεύει και περιορίζεται», λέει. «Αισθάνεστε αποπροσανατολισμένοι και ανίσχυροι».
Ο 59χρονος Χένρι υπέφερε από περιόδους ερωτικής εμμονής καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. «Ξεκίνησε στα τέλη της εφηβείας μου», λέει. «Είχα πάθει εμμονή με πολλά κορίτσια, διαδοχικά, αλλά έφτασα στο σημείο να χτυπάει η καρδιά μου τόσο δυνατά γύρω τους που κυριολεκτικά δεν μπορούσα να μιλήσω».
Αφού γνώρισε τη σύζυγό του στα 20 του χρόνια και την παντρεύτηκε, ο Χένρι πίστευε ότι αυτές οι μέρες είχαν περάσει. «Αλλά τώρα που είμαι στα τέλη της δεκαετίας των 50, βρίσκω αυτά τα συναισθήματα να επανεμφανίζονται προς όλα τα είδη των ανθρώπων: τη φίλη της γυναίκας μου, μια γυναίκα που εργάζεται στο τοπικό γυμναστήριο», λέει.
«Περνάω περιόδους που κυριολεκτικά δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι αυτές τις συγκεκριμένες γυναίκες. Η μία αντικαθιστά την άλλη, και ποτέ δεν το κατάλαβα αυτό, καθώς είμαι ακόμα ευτυχισμένος με τη γυναίκα μου».
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από ερωτική εμμονή σπάνια είναι stalkers, αλλά η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι παρόμοια εμμονική. «Είμαι ένα λογικό άτομο, μια επαγγελματίας, μητέρα τριών παιδιών», λέει η Νίνα.
«Αλλά κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, γκουγκλάριζα επανειλημμένα τη γυναίκα του Τζούλιαν με έναν ελαφρώς διαταραγμένο τρόπο. Δεν είναι ότι θα την πλησίαζα ποτέ ή θα έκανα κάτι που θα αναστάτωνε την οικογένεια. Ούτε ήθελα ιδιαίτερα να αφήσει τη γυναίκα του, αλλά είχα εμμονή μαζί του και η διάθεσή μου ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με το αν είχε επικοινωνήσει μαζί μου ή όχι. Τι συνέβαινε;»
Η απάντηση, λέει ο Γεωργίου, είναι ότι το φαινόμενο αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με τη γοητεία του «φανταχτερού» αντικειμένου της εμμονής, όσο με το τι συμβαίνει (ή δεν συμβαίνει) στη ζωή του ίδιου του πάσχοντος.
«Αν ένα άτομο αισθάνεται πλήξη, ή μοναξιά, ή κατά κάποιο τρόπο αποκομμένο από την κοινωνία, αυτά είναι ισχυροί πρόδρομοι παράγοντες», λέει. «Πολλοί από αυτούς που πάσχουν από ερωτική εμμονή έχουν μια ασταθή αίσθηση του εαυτού τους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου - ίσως πλησιάζουν στη συνταξιοδότηση ή έχουν μόλις περάσει ένα διαζύγιο».
Ως εκ τούτου, το αντικείμενο προσδίδει σημασία- είναι σαν να μπορει «ολοκληρώσει» τον θαυμαστή του.
«Και όταν ο πάσχων απορρίπτεται ξανά, σκέφτεται: "Λοιπόν, προφανώς ήμουν πάντα μη ελκυστικός και μοναχικός και θα συνεχίσω να είμαι", λέει ο Γεωργίου.
Η λύση δεν είναι καθόλου απλή. «Το να συνειδητοποιήσεις ότι ανήκεις σε αυτή την κατηγορία είναι δύσκολο», λέει η Quilliam.
«Αλλά αυτό είναι το πρώτο βήμα. Μετά από αυτό, το άτομο θα πρέπει να θέσει στον εαυτό του κάποιες δύσκολες ερωτήσεις. Πόσο γεμάτη είναι η ζωή τους; Ίσως μπορούν να αρχίσουν να την αξιολογούν, να καταλάβουν τι συμβαίνει και στη συνέχεια να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν αυτό που λείπει».
Στο τέλος, η εμμονή της Νίνας με τον Τζούλιαν υποχώρησε φυσιολογικά. «Δεκαοκτώ μήνες μετά το τέλος του γάμου μου, άρχισα να βγαίνω από την κατήφεια και να περνάω χρόνο στον πραγματικό κόσμο», λέει.
«Δεν θυμάμαι ακριβώς πότε σταμάτησα να ψάχνω τον Τζούλιαν ή να περιμένω νέα του. Δεν υπήρξε κάποια συγκεκριμένη στιγμή, αλλά θυμάμαι ότι ήμουν σε διακοπές με την αδελφή μου και συνειδητοποίησα ότι δεν είχα ελέγξει αν είχε επικοινωνήσει για σχεδόν μια εβδομάδα».
Πέντε χρόνια μετά, η Νίνα έχει πλέον μια υγιή και αμοιβαία σχέση με έναν άνδρα της ηλικίας της. «Ο Τζούλιαν ήταν σίγουρα ένα περίεργο σύμπτωμα των συνεπειών της διάλυσης του γάμου μου», λέει. «Κοιτάζοντας πίσω, νιώθω πολύ ανόητη γι' αυτό».
