Στην πλατεία ενός ορεινού χωριού της Λάρισας υπάρχει μια «μαγική» βιβλιοθήκη
Η Ραψάνη είναι ένα ορεινό χωριό της Θεσσαλίας. Ανήκει στο νομό Λάρισας και είναι τοπικό διαμέρισμα του πρώην δήμου Κάτω Ολύμπου.
Βρίσκεται στους πρόποδες του Κάτω Ολύμπου, σε υψόμετρο 500 μ. από την θάλασσα, επάνω από την γραφική κοιλάδα των Τεμπών, με πανοραμική θέα στο Αιγαίο Πέλαγος.
Κατά τον αρχαίο μύθο, η Ραψάνη ήταν μια πανέμορφη και δυναμική γυναίκα, που πρωτοστάτησε στη συνένωση των χωριών της περιοχής.
Η Ραψάνη είναι γνωστή για το Μουσείο Οίνου και Αμπέλου Ραψάνης που λειτουργεί από το 2012. Στο πανέμορφο χωριό με τα πετρόκτιστα σπίτια, όμως, ξεχωρίζει μια υπέροχη βιβλιοθήκη.
Η δανειστική βιβλιοθήκη της Ραψάνης βρίσκεται στη σοφίτα του πρώην κοινοτικού καταστήματος της καταπράσινης πλατείας. Το συγκεκριμένο κτίριο δεν εξυπηρετεί μόνο τις ανάγκες του χωριού αλλά και των επισκεπτών, αφού λειτουργεί ως κέντρο πληροφόρησης αλλά και καφετέρια.
Η μικρή βιβλιοθήκη περιλαμβάνει περίπου 20.000 βιβλία, μεταξύ των οποίων και σπάνιες εκδόσεις του 18ου αιώνα. Στα ράφια της υπάρχουν εκτός από βιβλία, περιοδικά, χειρόγραφα, χαρτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό κ.α.
Το χωριό έχει περίπου 900 μόνιμους κατοίκους, ωστόσο, η βιβλιοθήκη μετρά ήδη 977 ενεργούς χρήστες και ο αριθμός αυτός αυξάνεται διαρκώς.
Μάλιστα, η Ραψάνη, ενέπνευσε τον μεγάλο λογοτέχνη Μ. Καραγάτση (κατά κόσμο Δημήτρη Ροδόπουλο), ο οποίος μικρός κάθονταν στο καραγάτσι της εκκλησίας του Αγ. Αθανασίου της Ραψάνης και από εκεί πήρε το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο.
Η Χάιδω Πανταζή είναι η βιβλιοθηκονόμος και βρίσκεται πάντα εκεί, πρόθυμη να καθοδηγήσει τους κατοίκους του χωριού που την επισκέπτονται. Έλαβε μάλιστα το βραβείο Βιβλιοθηκονόμου στα Βραβεία του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ (International Board of Books For Young People).
Η ίδια μίλησε στο BOVARY για την υπέροχη βιβλιοθήκη του χωριού...
Πότε ξεκίνησε να λειτουργεί η βιβλιοθήκη;
Η Δημοτική βιβλιοθήκη Ραψάνης βρίσκεται στο ημιορεινό χωριό Ραψάνη του Δήμου Τεμπών, γνωστό για το περίφημο κόκκινο κρασί του. Επαναλειτουργεί από το 2004 ενώ ιδρύθηκε το 1970 με προεδρικό διάταγμα. Στεγάζεται στη σοφίτα του κοινοτικού καταστήματος Ραψάνης και λειτουργεί καθημερινά ως δανειστική από Τρίτη έως Σάββατο, 8:00 π.μ-3:30 μ.μ. Περιλαμβάνει πάνω από 30.000 βιβλία στη συλλογή της και έχει 1.400 ενεργούς χρήστες και ο αριθμός αυξάνεται συνεχώς.
Πώς επιλέχθηκε το συγκεκριμένο κτίριο που την στεγάζει;
Το κτίριο δεν σχεδιάστηκε από την αρχή για βιβλιοθήκη, αλλά είναι το ιδανικό μέρος για την ανάπτυξη μια μικρής δημοτικής βιβλιοθήκης που μπορεί να λειτουργεί ως κέντρο της τοπικής κοινωνίας. «Μια μαγική σοφίτα», όπως μας λένε.
Τι περιλαμβάνει;
Το υλικό της αποτελείται από βιβλία, περιοδικά, χειρόγραφα, χαρτογραφικό και οπτικοαουστικό υλικό. Η βιβλιοθήκη έχει συμβάλει στη δημιουργία πολλών παραρτημάτων στα υπόλοιπα χωριά του Δήμου Τεμπών. Στη συλλογή μας περιλαμβάνονται όλες οι κατηγορίες των βιβλίων. Η βιβλιοθήκη έχει ένα πλούσιο παιδικό τμήμα, που εμπλουτίζεται κάθε χρόνο με νέες εκδόσεις. Παράλληλα, διαθέτει ειδικό τμήμα τοπικής ιστορίας και αρχείου για την περιοχή μας. Ακόμη, έχει στη συλλογή της το μοναδικό γραπτό σωζόμενο κείμενο που αφορά την ιστορία της Ραψάνης και το δεύτερο κατάστιχο της Θεσσαλίας, «Το κατάστιχο του Αγίου Αθανασίου, 1778-1889», και ένα μεγάλο αριθμό εκδόσεων του 18ου αιώνα. Προσπαθούμε να έχουμε συνεχώς καινούργιες εκδόσεις, και να ενημερώνουμε σε ετήσια βάση τον κατάλογο των βιβλίων μας. Οι χρήστες της βιβλιοθήκης μας έχουν στη διάθεση τους μια μεγάλη γκάμα βιβλίων και περιοδικών εκδόσεων να επιλέξουν. Οι αγαπημένες μας στιγμές στην βιβλιοθήκη, είναι όταν μια οικογένεια έρχεται στο χώρο μας και φεύγει με μια τσάντα γεμάτη βιβλία για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και γεμάτοι χαμόγελα.
Ποιος είναι υπεύθυνος για τη βιβλιοθήκη;
Είμαι η Χάιδω Πανταζή, βιβλιοθηκονόμος MSc και υπεύθυνη της Δ. Β. Ραψάνης του Δήμου Τεμπών. Δουλεύω στην βιβλιοθήκη από το 2003 έως σήμερα. Είμαι απόφοιτος του Τμήματος Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων πληροφόρησης, της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος της Σχολής Κοινωνικών σπουδών του ΕΑΠ, Διοίκηση Πολιτιστικών Μονάδων. Ακόμη είμαι μέλος του δικτύου Future library από το 2012 και έχω κερδίσει το βραβείο του ελληνικού τμήματος της IBby, Κύκλου Ελληνικού Παιδικού βιβλίου 2016 ως καλύτερου βιβλιοθηκονόμου για την προώθηση της φιλαναγνωσίας. Τέλος, είμαι υπεύθυνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση όλων των δράσεων της βιβλιοθήκης.
Ποιοι την επισκέπτονται; Γίνονται δράσεις και διάφορες εκδηλώσεις;
Η βιβλιοθήκη έχει μεγάλη επισκεψιμότητα από όλες τις ηλικίες. Σχεδόν όλο το χρόνο ή βιβλιοθήκη είναι γεμάτη κόσμο αλλά ιδιαίτερα του καλοκαιρινούς μήνες γίνεται κάτι μαγικό, μικροί μεγάλοι δίνουν ραντεβού στην πόρτα μας. Όλες οι δράσεις μας έχουν ως άξονα τις σχέσεις του ανθρώπου με την κοινότητα που ζει και κινείται. Σε μια περιοχή κατά βάση αγροτική , κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και με τουριστική κίνηση κυρίως του καλοκαιρινούς μήνες, η βιβλιοθήκη προσάρμοσε τις υπηρεσίες που προσφέρει προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης σχεδόν όλων των αναγκών των κατοίκων του χωριού, αποτελώντας το κέντρο της τοπικής κοινωνίας.
Μπορεί μια βιβλιοθήκη να παρέχει στους χρήστες της, υπηρεσίες που προσφέρουν τα κέντρα εξυπηρέτησης πολιτών; Από μια άποψη ακούγεται αδύνατον. Η βιβλιοθήκη της Ραψάνης τα τελευταία χρόνια προσπαθεί και έχει ενσωματώσει στις υπηρεσίες της πολλές δράσεις που στοχεύουν στην ευρύτερη εξυπηρέτηση του κοινού. Σε συνεργασία με τους δημόσιους φορείς της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Τεμπών εξυπηρετεί το κοινό της, δίνοντάς τους την δυνατότητα να μην μετακινηθούν στα μεγάλα αστικά κέντρα και να γλυτώσουν χρόνο και ταλαιπωρία, αποτελεί το συνδετικό κρίκο με την έδρα του Δήμου, σε συνεργασία με όλους του τοπικούς φορείς οργανώνει την τουριστική προβολή του χωριού και βοηθάει το αγροτικό πληθυσμό ενημερώνοντας καθημερινά για οτιδήποτε.
Τα παιδιά από πολύ μικρά συμμετέχουν στις δράσεις με τους γονείς τους, ανακαλύπτουν τον τόπο τους και τις ομορφιές της φύσης. Μας αρέσει να διαβάζουμε και να αφηγούμαστε ιστορίες σε αλώνια και πλαγιές, σε παλαιά εξωκλήσια και γραφικές πλατείες του τόπου μας. Σε συνεργασία με το Πρόγραμμα προαγωγής αυτοβοήθειας Λάρισα -Ξενώνας Ραψάνης ειδικά τα πέντε τελευταία χρόνια, για δύο μήνες γίνονται δράσεις και εκδηλώσεις καθημερινά. Μας αρέσουν οι απλές δράσεις, που συνδυάζουν την φυσική ομορφιά της Ραψάνης, την ιστορία της και μας κάνουν να περνάμε καλά, εμείς και όσοι έρχονται στο χωριό μας. Τα μαθήματα εισαγωγής στις νέες τεχνολογίες στις γυναίκες του χωριού, τα τελευταία χρόνια, είναι μια ακόμη δράση. Βοηθάμε τους πιο μεγάλους να έρθουν πιο κοντά στις ψηφιακές τεχνολογίες, που, με την πανδημία, τους βοήθησε πολύ στην επικοινωνία τους με τον έξω κόσμο.
Τι θέλετε να πετύχετε;
Οι βιβλιοθήκες υπήρχαν πάντα. Είναι ο πιο δημοκρατικός θεσμός στο κόσμο, γιατί όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως έχουν πρόσβαση σε αυτές. Πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια της κρίσης, οι άνθρωποι επέστρεψαν σε αυτές και πάντα βρίσκουν πρόθυμους ανθρώπους να τους προσφέρουν βοήθεια. Ειδικά οι δημοτικές και οι δημόσιες βιβλιοθήκες τα τελευταία χρόνια προσφέρουν πολλά, σε κάθε ηλικιακή ομάδα. Η πανδημία μας έχει πλήξει πολύ αλλά δεν το βάζουμε κάτω, που λέμε στο χωριό μου. Θέλουμε βιβλιοθήκες ανοιχτές και προσβάσιμες. Θέλουμε η βιβλιοθήκη μας να συνεχίσει να προσφέρει στο κοινό της χαρά και ελπίδα, χαμόγελα και πολιτισμό για όλους. Οι φωνές των παιδιών μας το καλοκαίρι , τα ραντεβού μας για περιπάτους ιστορίας, οι αφηγήσεις, οι κατασκευές, μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε το έργο μας, για μια βιβλιοθήκη για όλους.
