Πολίνα Ελλις: «Το κόσμημα είναι ένα σύμβολο που το φορά η ψυχή μας»

Έχει σημασία να αναζητάς τη μεγάλη εικόνα. Γιατί, τις περισσότερες φορές, η έμπνευση είναι αλληλένδετη με ένα πλέγμα αξιών. Όπως η συνεργασία, η σύνδεση, η ενότητα και η αλληλεγγύη, που εντέλει οδηγούν στην ανώτερη αρμονία.

Κάπως σαν ένα ψηφιδωτό, που θα μπορούσε να έχει συναντήσει η Πολίνα Έλλις, όταν στα παιδικά της χρόνια ακολουθούσε στις ανασκαφές τους, τους μεγάλους αρχαιολόγους θείους, της Γιάννη και Έφη Σακκελαράκη στην Κρήτη και στα Κύθηρα.

Ή σαν μία κυψέλη, ένα σύνθετο, θαυμαστό και απόλυτα συμμετρικό δημιούργημα, δώρο στη φύση από τη μέλισσα.

Άλλωστε, αυτό ήταν και το γούρι του brand για το 2024, σύμβολο ένωσης και ευζωίας, που ενέπνευσε τη σχεδιάστρια, στηρίζοντας παράλληλα και έναν εκπαιδευτικό σκοπό, τη Νέα Σχολή Μελισσοκομίας.

Η Πολίνα Έλλις με σπουδές κλασικής αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Χαἵδελβέργης, βαθιά μελέτη της ζωγραφικής και σημαντική πορεία στον χώρο του κοσμήματος, μας μιλά για τις δικές της συνδέσεις και μοιράζεται σκέψεις για τις δημιουργίες της, φωτίζοντας το εννοιολογικό τους υπόβαθρο.

Φέτος με το γούρι σας, ένα σχέδιο εμπνευσμένο από το χρυσό Μινωικό κόσμημα «Μέλισσα των Μαλίων της Κρήτης» (1800-1700 π.Χ.), γίνατε χορηγός για την Υποτροφία στη Νέα Σχολή Μελισσοκομίας. Γιατί επιλέξατε να στηρίξετε συγκεκριμένα αυτόν τον τομέα, που συνειρμικά ίσως να μην συνδέεται άμεσα με τον σχεδιασμό κοσμημάτων;

Από την πρώτη στιγμή που ασχολήθηκα με τον σχεδιασμό κοσμημάτων μια «αόρατη κλωστή» συνέδεε τη δουλειά μου με κάτι βαθύτερο. Δεν ήθελα να δημιουργώ απλώς κάτι όμορφο και διακοσμητικό, αλλά με απασχολούσε πολύ το «εκπαιδευτικό» κομμάτι.

Έτσι, όταν η διακεκριμένη επιμελήτρια τέχνης και αγαπημένη φίλη Ίριδα Κρητικού με κάλεσε να συμμετάσχω στην έκθεση ΜΕΛΙΣΣΑ του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, συνειδητοποίησα ότι στο μινωικό κόσμημα των Μαλίων, που ήταν το λογότυπο της έκθεσης και η πηγή έμπνευσής μου, αποτυπωνόταν η βασική φιλοσοφία του Polina Ellis: η απόλυτη αρμονία προκύπτει από την ένωση και την αντιθετική συμμετρία των δύο, στην προκειμένη περίπτωση των δύο μελισσών, μεταφέροντας το μήνυμα «ισχύς εν τη ενώσει».

Έτσι θυμήθηκα το ΘΑΥΜΑ που δημιουργεί η ΜΕΛΙΣΣΑ μέσα από τη ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ και την ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ. Ειδικά φέτος με αφορμή την περιβαλλοντική κρίση από την οποία απειλείται η μέλισσα ήθελα να εξάρω το μεγαλείο και τη σημασία της για τον άνθρωπο. Είναι σημαντικό να διδαχθούμε από τον μαγικό τρόπο που αυτές επιβιώνουν. Μέσα από την τέλεια δομημένη κοινότητά τους δημιουργούν ένα «θαύμα» και παράδειγμα συμβίωσης.

Με αφορμή πρόσκληση που έλαβα από μέλη του ΔΣ της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης καθώς και αναλυτική ενημέρωση για το έργο της Σχολής και για το νεοσύστατο Kέντρο Mελισσοκομίας ήθελα και εγώ, με τον δικό μου τρόπο, να συνεισφέρω πιο άμεσα. Η σημασία της μέλισσας για τη βιοποικιλότητα είναι τεράστια. Αναγνωρίζοντας αυτή την πραγματικότητα, το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας επέλεξε τη MELISSA μας ως γούρι για το 2024.

Κάποια από τα βασικά μηνύματα που συναντούμε στις συλλογές σας, μέσα από τους λογαριασμούς σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι τα #connected_in_oneness #wornonthesoul και #united_in_oneness. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σημασία έχουν για εσάς και τη φιλοσοφία του brand σας;

Οι αρχαιολογικές – ανασκαφικές εμπειρίες μου αλλά και οι σπουδές μου με οδήγησαν στο να δημιουργώ, συνδέοντας το παρελθόν με το μέλλον. Συμβολισμούς που προέρχονται από την Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, την τέχνη ή τη μυθολογία, αντιθετικά μοτίβα. Η σύνδεση – με τις ρίζες μας, με την ψυχή μας, με τους ανθρώπους – είναι για μένα καθοριστική. Νιώθω ότι το κόσμημά μου δεν είναι απλά ένα αξεσουάρ, αλλά ένα «σύμβολο» που μας ενδυναμώνει, που το «φορά η ψυχή μας», εξ’ ου και το #worn on the soul. Συνειδητά ή υποσυνείδητα όλες μου οι συλλογές εκφράζουν την αρμονία και την ολότητα, που προκύπτει από τη σύνδεση των δύο, εξ’ ου και το #connected in oneness.

Τι είναι αυτό που μπορεί κάθε φορά να σας κινητοποιήσει στο να δημιουργήσετε μια συλλογή με εφαλτήριο την αρχαιότητα; Μία ιστορία, ένα σύμβολο, ένα αντικείμενο; Θυμάστε πώς προέκυψε το πρώτο σας σχέδιο;

Η δημιουργία με εφαλτήριο την αρχαιότητα ήταν αναπόφευκτη λόγω των αρχαιολογικών εμπειριών που κουβαλάω μέσα μου - από τα 11 μου συμμετείχα σε ανασκαφές δίπλα στους θείους μου, γνωστούς αρχαιολόγους Γιάννη και Έφη Σακελλαράκη - καθώς και τις σπουδές μου. Κάποιες παραστάσεις και συμβολισμοί έχουν αποτυπωθεί στο DNA μου, όπως το πρώτο μου σχέδιο, το 2010, τη συλλογή ANTITHESIS, που «ξεπήδησε» από μέσα μου μεταφέροντας τη βασική φιλοσοφία που αποτυπώνεται στις περισσότερες περιόδους στην Αρχαία Ελληνική Τέχνη: η απόλυτη αρμονία προκύπτει από την αντιθετική συμμετρία.

Αυτή είναι λοιπόν η βασική φιλοσοφία του POLINA ELLIS: η απόλυτη ΑΡΜΟΝΙΑ χρειάζεται δύο, και η ΕΝΩΣΗ δημιουργεί θαύματα (βλ. συλλογές ENOSIS, SYNDESIS): «ισχύς εν τη ενώσει». Η έμπνευση μπορεί να έρθει από έναν μύθο, όπως αυτός του Μινώταυρου (MINOTAVROS), που με οδήγησε στο να απεικονίσω τα δυο ισχυρότερα μινωικά σύμβολα αναγέννησης και δύναμης, που συμβόλισαν την ελευθερία του Θησέα αφού βγήκε από τον λαβύρινθο, από έργα τέχνης, όπως το καταπληκτικό γλυπτό κλασικής περιόδου του Μουσείου Ακροπόλεως, που αναπαριστά ένα τέθριππόν (TETHRIPPON), ή η Μέλισσα των Μαλίων φέτος (MELISSA).

Αφετηρία για το πρώτο σχέδιό μου ήταν η γέννηση του δεύτερου παιδιού μου, του Μιλτιάδη, για τον οποίον ήθελα να σχεδιάσω έναν ξεχωριστό σταυρό. Έτσι δημιούργησα το αφαιρετικό σύμβολο της συλλογής ANTITHESIS.

Υπάρχει κάποιο κόσμημα που ξεχωρίζετε και έχει ιδιαίτερη συναισθηματική αξία για εσάς, κάτι που να παραμένει ένα διαχρονικό γούρι μέχρι και σήμερα;

Σε αυτή την απάντηση έχω μόνο να πω ότι είναι όλα παιδιά μου. Είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις τα παιδιά σου. Τα αγαπώ όλα και όλα όταν έγιναν είχαν κάποιον λόγο τη δεδομένη στιγμή.

Tην ημέρα της παρουσίασης της συλλογής μου «syndesis» με κυρίαρχο μοτίβο μια βίδα που ενώνει στελέχη, στην οποία εξαίρω τη σημαντικότητα του συνδετικού υλικού, εμπνευσμένη από τους αρχαίους ελληνικούς κίονες, η στιβαρότητα των οποίων οφείλεται στο συνδετικό υλικό που ενώνει τους σπονδύλους, έκανε χειρουργείο ένα σημαντικό άτομο στη ζωή μου, συνδέοντας με μια βίδα δυο οστά. Νιώθω σαν να υπήρχε λόγος που δημιουργήθηκε αυτή η συλλογή. Η ένωση θέλει και το σωστό συνδετικό υλικό για να είναι ανθεκτικό το «όλον». Σίγουρα λοιπόν η συλλογή «syndesis» έχει ένα ιδιαίτερο αποτύπωμα στην ψυχή μου.

Διαχρονικά σύμβολα, όμως, που νιώθω να με προστατεύουν είναι αυτά που φέρουν τα κοσμήματα της συλλογής ΜΙΝOTAVROS: το ιερό κέρας καθοσιώσεως, σύμβολο αναγέννησης και ο ταύρος, σύμβολο δύναμης, τα σημαντικότερα ιερά σύμβολα του μινωικού πολιτισμού. Στη συλλογή μου εκφράζουν τη «νίκη» στο πνεύμα και την ψυχή του Θησέα, το φως αφού κατάφερε και βγήκε από τον λαβύρινθο και σκότωσε τον Μινώταυρο. Σίγουρα αυτά τα δυο σύμβολα ενωμένα είναι από τα πιο δυνατά σύμβολα ενδυνάμωσης.

Μιλήστε μας λίγο για το κόσμημα στην αρχαία εποχή. Ήταν το δώρο του άντρα προς τη σύζυγο, ένα σύμβολο status που επισφράγιζε κάποια κοινωνική συνθήκη; Και πώς έχει αλλάξει αυτό σήμερα;

Από την αρχαιότητα το κόσμημα είχε ιδιαίτερη σημασία. Οι άνθρωποι φορούσαν ένα κόσμημα που είχε «μαγικό» συμβολισμό με αποτροπαϊκές ιδιότητες, ως φυλαχτό ώστε να τους ενδυναμώνει στις φοβίες τους και να τους προστατεύει από το κακό.

Πέρα από αυτό, το κόσμημα είχε σημασία και ως κοινωνικό status, προσδιόριζε την κοινωνική, πολιτική και θρησκευτική εξουσία, πράγμα που ισχύει μέχρι και σήμερα. Σίγουρα το κόσμημα πάντως έπαιρνε μια διάσταση πιο προσωπική και γινόταν «ένα» με τον άνθρωπο που τον «κοσμούσε». Αυτό το διαπιστώνει κανείς στις ανασκαφές όπου οι νεκροί φορούσαν και κάποια κοσμήματα κατά τον ενταφιασμό τους. Έπαιρναν μαζί τους στην επόμενη ζωή τα πιο προσωπικά τους αντικείμενα.

Σήμερα νομίζω πολύς κόσμος φοράει κόσμημα και σαν συνέχεια του στιλ του. Φυσικά, ακόμη το κόσμημα εκφράζει status κοινωνικό ή θρησκευτικό ή πολύ επιλέγουν κάποιο κομμάτι ως «φυλαχτό» τους αλλά νομίζω στο πλαίσιο που οι εποχές μας έχουν γίνει πιο «επιφανειακές», όπου η εικόνα πλέον μετράει πιο πολύ από την ουσία, πολύς κόσμος το φοράει απλά έτσι γιατί του άρεσε ή συμπληρώνει την θεμιτή εικόνα του.

Ένα κόσμημα συμπυκνώνει το στιλ μιας γυναίκας κατά τη γνώμη σας;

Βεβαιότατα. Το κόσμημα που επιλέγει κάποιος να φορέσει αποτυπώνει κατ’ αρχάς την προσωπικότητα μιας γυναίκας αλλά σαφέστατα ολοκληρώνει και το στιλ. Είναι σαν μια προέκταση του εαυτού μας.

Παράλληλα με τον σχεδιασμό κοσμημάτων, πρόσφατα στραφήκατε σε ένα ακόμα δημιουργικό project το “Architectural Marble Projects”. Οι συλλογές σας Minotavros, Tethrippon, Enosis και Syndesis έλαβαν μία νέα υπόσταση, υπό τη μορφή μαρμάρινων γλυπτικών κατασκευών, συνδέοντας και εδώ την αρχαία ελληνική κληρονομιά με τη σύγχρονη τέχνη. Βλέπετε την ενασχόλησή σας αυτή ως μία εξέλιξη της αγάπης σας για το design που θα συνεχιστεί;

Ναι βέβαια! Ήταν αναπόφευκτο να εξελιχθεί το σχέδιο μου και σε κάτι άλλο δεδομένου ότι είναι “conceptual” ο σχεδιασμός μου. Υπάρχει δηλαδή μια σύλληψη που μπορεί να αποδοθεί σε οποιοδήποτε υλικό. Αγαπώ πολύ την τέχνη και τα αντικείμενα τέχνης και βρίσκω πολύ σημαντικό κάθε αντικείμενο που μας περιβάλλει να είναι όμορφο και να μας εκφράζει.

Μου αρέσει να αναβαθμίζουμε την καθημερινότητά μας σε μια τέχνη, σε μια ιεροτελεστία. Για αυτό τον λόγο επέλεξα το μάρμαρο για τη δημιουργία χρηστικών αντικειμένων τέχνης, γιατί με παραπέμπει στο μεγαλείο του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού μας και έχει μια διαχρονικότητα. Είναι συνδεδεμένο με τα πιο συναρπαστικά και μεγαλειώδη έργα τέχνης και αρχιτεκτονικά δημιουργήματα στην Αρχαία Ελλάδα.

Το 2021 συμπληρώσατε δέκα χρόνια παρουσίας στον χώρο του κοσμήματος. Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να δείτε να υλοποιείται στο άμεσο μέλλον;

Αυτή την περίοδο έχω επικεντρωθεί στο να δημιουργήσω τον χώρο μου στο κέντρο της Αθήνας, έτσι ώστε τόσο τα μικρά όσο και τα μεγάλα έργα τέχνης Polina Ellis να βρουν τον χώρο τους στο ιστορικό κέντρο και επιπλέον να μπορούν να παρουσιαστούν πιο σωστά και οι νέες μαρμάρινες κατασκευές μου. Υπάρχουν και κάποιες νέες συνεργασίες με το εξωτερικό που πιστεύω ότι είναι σημαντικές για το POLINA ELLIS.

Κλείνοντας ίσως μία αυταπόδεικτη ερώτηση…Πώς είναι το συναίσθημα του να μπορείτε να συνδυάζετε τα δύο θέματα που σας παθιάζουν την ιστορία και τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό με το κόσμημα;

Υπέροχο! Νιώθω ευλογημένη που μπορώ και εκφράζω όλο αυτό που η εκπαίδευσή μου και η πορεία μου, μου υπέδειξε. Επίσης νιώθω χρέος μου να προσπαθήσω να επικοινωνήσω αυτή τη μαγική σύνδεση στον κόσμο όλο. Πρέπει να δώσουμε χρόνο για να συνδεθούμε με το παρελθόν μας, με τις ρίζες μας, με τον ίδιο μας τον εαυτό με τις σχέσεις όλων των ανθρώπων. Η μελέτη, η ενδοσκόπηση, η αλληλεγγύη θα μας προσφέρουν έναν κόσμο με αγάπη και γαλήνη. Και το κόσμημα που είναι τέχνη μας θυμίζει ότι τα ωραία πράγματα κρύβουν μέσα τους αγάπη, μεράκι, πολιτισμό. Η τέχνη κ ο χρόνος δημιουργούν πολιτισμό και όχι η ταχύτητα που μόνο επιφανειακές απολαύσεις μας προσφέρει. Ας δούμε τη μέλισσα, με πόση υπομονή δημιουργεί ένα «θαύμα», και ας την μιμηθούμε.