Η πρώτη γυναίκα δήμαρχος στο Αφγανιστάν είναι η πιο ηχηρή φωνή κατά της τρομοκρατίας των Ταλιμπάν
Η 29χρονη Αφγανή ακτιβίστρια και πολιτικός αγωνίζεται για τις ελευθερίες των συμπατριωτισσών της και μιλάει για την εξουσία των Ταλιμπάν στο τελευταίο της βιβλίο. Η ιστορία της έγινε ντοκιμαντέρ στο Netflix.
«"Γιατί δίνετε βοήθεια μόνο στις γυναίκες;" διαμαρτυρήθηκε. "Οι άνδρες τη χρειάζονται εξίσου. Πρέπει να δουλεύουμε προκειμένου να στηρίζουμε την οικογένεια μας. Γιατί δεν δίνετε βοήθεια σε εμάς; Έχω επτά παιδιά!". Δεν έχω υποχωρήσει ποτέ σε αντίστοιχη συζήτηση. Αντίθετα, έχω πάντα απάντηση. Πλησίασα προς το μέρος των ανδρών και στάθηκα απέναντί τους με τα χέρια ανοιχτά. "Οκ, τότε γιατί έκανες τόσα παιδιά, αφού δεν μπορείς να τα φροντίσεις;" τον ρώτησα. "Ακόμη, γιατί δεν αφήνεις την γυναίκα σου να δουλέψει και να σας βοηθήσει οικονομικά;" Εκείνος κοντοστάθηκε, όχι γιατί ντράπηκε για τις επιλογές του, αλλά γιατί δεν είχε ποτέ αναλογιστεί ότι υπάρχει η επιλογή. "Μα οι γυναίκες δεν είναι αρκετά δυνατές για να δουλέψουν" αποκρίθηκε».
Την παραπάνω συζήτηση αφηγείται η Γκαφάρι στο βιβλίο της «Zarifa: A Woman's Battle in a Man's World», περιγράφοντας άρτια σε λίγες μόνο προτάσεις την καταπάτηση των δικαιωμάτων των Αφγανών γυναικών. Η κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021 επανέφερε μια σκληροπυρηνική πολιτική, την οποία η χώρα είχε να βιώσει 20 χρόνια, με αποτέλεσμα την οικονομική κατάρρευση και την απόσυρση της διεθνούς βοήθειας. Στο ισλαμικό κράτος οι γυναίκες πηγαίνουν σχολείο μέχρι την έκτη τάξη, απαγορεύεται να δουλέψουν σε κρατικές υπηρεσίες και η μόνη πιθανή πηγή εισοδήματος γι’ αυτές είναι ο γάμος. Η Ζαρίφα, όπως και πολλές άλλες γυναίκες, είναι θύμα της βαρβαρότητας των Ταλιμπαν καθώς όπως έγινε γνωστό έχει επιβιώσει από τρεις απόπειρες δολοφονίας που έγιναν εις βάρος της.
Τον Νοέμβριο του 2019, στα 27 της, έγινε η πρώτη γυναίκα που εξελέγη δήμαρχος στο Αφγανιστάν, και πιο συγκεκριμένα στη Μαϊντάν Σαρ, μια ιδιαίτερα συντηρητική επαρχία. Διατηρούσε την δική της ραδιοφωνική εκπομπή ενώ παράλληλα είχε ιδρύσει μια ΜΚΟ για την οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών, την APAW (Assistance and Promotion for Afghan Women). Η πολιτική της άνοδος και η ακτιβιστική δράση δεν ήταν καλοδεχούμενες και δεχόταν συνεχείς απειλές. Το 2020 μια ομάδα ένοπλων αντρών δολοφόνησε τον πατέρα της μπροστά από το σπίτι τους. Η επικράτηση των Ταλιμπάν την επόμενη χρονιά την ανάγκασε να εγκαταλείψει την χώρα μαζί με τον άντρα της, την μητέρα της και τις πέντε αδερφές της και φυγαδεύτηκε στην Γερμανία. «Κάθομαι εδώ και περιμένω να έρθουν. Δεν υπάρχει κανείς να βοηθήσει εμένα ή την οικογένειά μου» δήλωσε στο Βρετανικό iNews, συμπληρώνοντας πως το Αφγανιστάν είναι η χώρα της και δεν επιθυμεί να την εγκαταλείψει. Η αναγκαστική φυγή της στην Ευρώπη δεν τη σταμάτησε, συνέχισε να επικοινωνεί τις φρικαλεότητες που συμβαίνουν στην πατρίδα της. Το μήνυμα της είναι σαφές, «Μην επικοινωνείτε με τους Ταλιμπάν, αυτό τους δίνει δύναμη».
Γιατί η Ζαρίφα Γκαφάρι είναι πράγματι σπουδαία; Πολλοί την κατηγόρησαν ότι δεν κινδύνεψε ουσιαστικά, καθώς άλλες ακτιβίστριες φυλακίστηκαν ή δολοφονήθηκαν ενώ αυτή κατάφερε να επιστρέψει στην χώρα της ασφαλής και να συνομιλήσει με ομάδες γυναικών που παρέμειναν εκεί. Η Ζαρίφα είναι μια γυναίκα που προσπαθεί πραγματικά για την αλλαγή. Στο βιβλίο της γράφει για τη στιγμή εκείνη που το αεροπλάνο πετάει πάνω από την πόλη της και εκείνη δεν μπορεί παρά να μείνει στη θέση της, «Η αποχώρησή μου είναι το δυσκολότερο πράγμα που έχω κάνει και έχω δει τον πατέρα μου να δολοφονείται μπροστά μου».
Τέτοιες εικόνες μαρτυρούν τη δυστοπία του φονταμενταλισμού. Μια γυναίκα στο Αφγανιστάν έχει μόνη διέξοδο την εκπαίδευση, η πρόσβασή της στο σχολείο και στις πανεπιστημιακές σπουδές είναι η ευκαιρία της να ελευθερωθεί από μια χώρα που μαστίζεται από βία και φανατισμό. Οι Ταλιμπάν αυθαίρετα παρενέβησαν στη ζωή ενήλικων και ανήλικων γυναικών, τις καταδίκασαν σε μια φυλακή, επιτρέποντάς τους να «προαυλίζονται» στην αγορά, για τα ψώνια του σπιτιού.
Η Ζαρίφα έμαθε από ένα post στο Facebook πως σε μια πόλη, νότια της Καμπούλ, μια χήρα μητέρα προσπαθεί να πουλήσει την 13χρονη κόρη της, προκειμένου να μπορέσει να ταΐσει τα άλλα τρία παιδιά της. Στα μάτια των πολιτών της Δύσης αυτή η είδηση προκαλεί σοκ, ενώ στην πραγματικότητα του Αφγανιστάν το κορίτσι αυτό φέρει μια ταμπέλα και «κοστολογείται» στα 2.000€. Η Γκαφάρι με τη βοήθεια γνωστών της, που παρέμεναν στην χώρα, εντόπισε την μητέρα και συγκέντρωσε 1.000€ για τις βασικές της ανάγκες και αρκετά για να κρατήσει την κόρη της στο σπίτι. Με τη βοήθεια της θείας της άνοιξε στην Καμπούλ ένα κέντρο όπου αποστέλλεται βοήθεια στις φτωχότερες γυναίκες. Η θεία της την ενημερώνει συνεχώς για την πορεία του κέντρου με φωτογραφίες, όμως ακόμη και αυτή η ενέργεια δεν ήταν αρκετή για τη Ζαρίφα. Έτσι ξεκίνησε να σχεδιάζει το ταξίδι της επιστροφής της στη χώρα της, σε συνεννόηση με την γερμανική πρεσβεία και έναν εκπρόσωπο τύπου των Ταλιμπάν.
Η ιστορία της έφτασε να γίνει μέχρι και ντοκιμαντέρ στο Netflix, με εκτελεστικούς παραγωγούς την Χίλαρι Κλίντον και την κόρη της Τσέλσι. Η ταινία «In her hands» έκανε πρεμιέρα στις 9 Σεπτεμβρίου στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο και κέρδισε το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ του Κάμντεν.
Η ίδια, στην αυτοβιογραφία της, κάνει εκτενή αναφορά στην κατάσταση που αντίκρισε γυρίζοντας μετά από έναν χρόνο άτυπης εξορίας. Περιπολίες σε κάθε γειτονιά, κατεστραμμένα κτίρια και ατελείωτες ουρές έξω από τα τελωνεία. Οι άνθρωποι κυριολεκτικά φορούσαν κουρέλια σε ένα μεταπολεμικό τοπίο που τίποτα δεν θύμιζε τις υποσχέσεις των Ταλιμπάν για ένα καλύτερο Αφγανιστάν. Η Ζαρίφα διηγείται πως, παρά το αποτρόπαιο θέαμα, ένιωθε τη χαρά της επιστροφής, ακόμη και μέσα στο χάος ήταν σπίτι της. Αμέσως, ξεκίνησε να μοιράζει είδη πρώτης ανάγκης σε μια ομάδα γυναικών που συγκεντρώθηκε γύρω της.
Τότε ήταν που την προσέγγισαν οι άντρες με τους οποίους είχε την συζήτηση που αναφέραμε. Το ερώτημα παραμένει το ίδιο, είναι όντως οι γυναίκες αδύναμες; Η Ζαρίφα γράφει για τη συνέχεια της κουβέντας. Μια από τις συγκεντρωμένες γυναίκες ήταν αυτή που τελικά απάντησε στον άντρα «Δεν θα ήσουν καν εδώ, αν δεν ήταν μια γυναίκα αρκετά δυνατή για να σε γεννήσει.»
Το ταξίδι της Ζαρίφα δεν έχει τελειώσει και η ίδια θεωρεί ότι θα έχει πετύχει μόνο αν αποκατασταθεί η δικαιοσύνη στην χώρα της και στις γυναίκες της. «Για περισσότερα από 60 χρόνια, οι άνδρες είχαν όλες τις ευκαιρίες, αλλά δεν πέτυχαν ή δεν βρήκαν λύσεις για τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις. Είμαι σίγουρη ότι εμείς, ως γυναίκες, μπορούμε να τα καταφέρουμε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον».
