Τι απέγιναν τα πιο εμβληματικά φορέματα στην ιστορία του Χόλιγουντ

Η Kim Kardashian προκάλεσε πρόσφατα κύματα οργής φορώντας το υπέροχο φόρεμα της Marilyn Monroe. Ποια είναι όμως η τύχη άλλων φορεμάτων –και ποιοι είναι αυτοί που άργησαν να συνειδητοποιήσουν την εντυπωσιακά υψηλή αξία τους;

Η πρόσφατη εμφάνισή της Kim Kardashian στο Met Gala, φορώντας το φόρεμα που φορούσε η Marilyn Monroe για να τραγουδήσει το Happy Birthday στον Πρόεδρο John Kennedy το 1962, αποδείχθηκε ιδιαίτερα διχαστική, καθώς δεν ήταν λίγοι αυτοί που υποστήριξαν πως κατέστρεψε -εντός και εκτός εισαγωγικών- όχι απλά ένα φόρεμα, αλλά ένα μουσειακό έκθεμα.

Σχεδιασμένο από τον Jean Louis, βασισμένο σε ένα σκίτσο του νεαρού Bob Mackie, το φόρεμα έχει περισσότερους από 2.000 κρυστάλλους ραμμένους στο χέρι σε souffle silk, ένα ύφασμα που έκτοτε έχει τεθεί εκτός νόμου λόγω του ότι είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο. Η Monroe λέγεται πως το φορούσε μόνο την ώρα που ήταν στη σκηνή. Η Kardashian το δανείστηκε από το μουσείο Believe It Or Not!, το οποίο το αγόρασε για 4,8 εκατομμύρια δολάρια το 2016 – καθιστώντας το, όπως λέει ο ιστότοπός του, ως «το πιο ακριβό φόρεμα στον κόσμο».

Όποια κι αν είναι τα συναισθήματά μας για την κίνηση της Kim, τα ερωτήματα που μας προέκυψαν περιστρέφονται γύρω από τη μοίρα άλλων πολυπόθητων –και πολύτιμων– φορεμάτων της ιστορίας του Χόλιγουντ. Ένα άλλο κοστούμι υψηλού προφίλ έγινε επίσης πρόσφατα πρωτοσέλιδο: το gingham φόρεμα που φορούσε η Judy Garland ως Dorothy στον Μάγο του Οζ. Έως και 10 φορέματα κατασκευάστηκαν τότε για τα γυρίσματα και ένα από αυτά βγήκε σε δημοπρασία από το Catholic University of America τον Μάιο, αφού βρέθηκε σε ένα ξεχασμένο κουτί παπουτσιών. Ωστόσο, αφαιρέθηκε γρήγορα από τη δημοπρασία, όταν μια ανιψιά του Gilbert Hartke, που εργαζόταν στο πανεπιστήμιο, ισχυρίστηκε ότι ήταν δικό της. Η αξία του υπολογίζεται μεταξύ 800.000 και 1,2 εκατομμυρίων δολαρίων.

Τα πέντε ζευγάρια από τα περίφημα κόκκινα γοβάκια της ταινίας είχαν επίσης τις δικές τους περιπέτειες. Ένα ζευγάρι είναι στην κατοχή του FBI: η υπηρεσία τα απέκτησε μετά την κλοπή τους από μια έκθεση το 2005. Ένα άλλο ζευγάρι επρόκειτο να πουληθεί ως μέρος μιας δημοπρασίας το 1970, αλλά τελικά τα κράτησε ο Kent Warner, ένας ενδυματολόγος που εργαζόταν εκεί. Στη συνέχεια αγοράστηκαν από μια εταιρεία του Hollywood και δωρίστηκαν στο Academy Museum στο Λος Άντζελες, -θα μπορούσαμε δηλαδή να πούμε πως επέστρεψαν σπίτι τους, και όπως λέει και η Dorothy, της ταινίας "there's no place like home"!

Η σταρ του κινηματογράφου Debbie Reynolds απέκτησε μια τεράστια συλλογή κοστουμιών, αγοράζοντας ρούχα της Elizabeth Taylor. Καθώς η συλλογή της μεγάλωνε –περιλαμβάνει και το ασπρόμαυρο φόρεμα της Audrey Hepburn από το My Fair Lady, καθώς και το λευκό φόρεμα που φοράει η Monroe πάνω από τον αεραγωγό στο The Seven Year Itch –ζήτησε επανειλημμένα από την Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών να τη βοηθήσει να τα διατηρήσει, αλλά και να παρουσιάσει μερικά από τα κομμάτια της στο πολυαναμενόμενο μουσείο του, χωρίς όμως να υπάρχει ανταπόκριση. Η Reynolds κατέληξε να πουλήσει βασικά κομμάτια σε συλλέκτες το 2011.

Το φόρεμα της Monroe έφτασε τα 4,6 εκατομμύρια δολάρια ενώ της Hepburn τα 3,7 εκατομμύρια δολάρια. Η Reynolds πέθανε το 2016 και τέσσερα χρόνια αργότερα, η επιθυμία της εκπληρώθηκε μετά θάνατον. Το Μουσείο της Ακαδημίας –το οποίο άνοιξε τελικά το 2021– συνεργάστηκε με τον γιο της για να εκθέσει τα υπόλοιπα κομμάτια της συλλογής της. Η σχεδιάστρια κοστουμιών και ακαδημαϊκός Deborah Nadoolman Landis, (η οποία συνεργάστηκε με την Reynolds όταν επιμελήθηκε την έκθεση Hollywood Costume του V&A το 2013) λέει ότι τέτοια ρούχα αγνοήθηκαν επειδή θεωρούνταν ότι ενδιαφέρουν κυρίως τις γυναίκες και επομένως λιγότερο σημαντικά.

Ας επιστρέψουμε όμως στην Kardashian, η οποία ισχυρίζεται ότι φόρεσε το εμβληματικό φόρεμα για μόνο τέσσερα λεπτά στο κόκκινο χαλί και πως μετά το αντικατέστησε με αντίγραφο, ενώ οι κριτικοί από την άλλη υποστηρίζουν ότι το φόρεμα έχει υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά. Δεν βοήθησαν άλλωστε οι εικόνες που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά το γκαλά και το δείχνουν να έχει φθορές γύρω από τις τιράντες και το φερμουάρ.

Το ενδιαφέρον που συγκεντρώνει το φόρεμα της Monroe μετά τον θάνατό της θα έπρεπε να είχε δώσει στη βιομηχανία κάποια ιδέα για το πόσο περιζήτητα είναι αυτά τα κοστούμια. Ο Martin Nolan, ο εκτελεστικός διευθυντής του οίκου δημοπρασιών Julien's, ο οποίος πούλησε αρχικά το φόρεμα στον Ripley's, κάνει αναδρομή στο παρελθόν όταν δούλευε ως τραπεζίτης στη Wall Street το 1999. «Συνήθιζα να παρακολουθώ τις κινήσεις ενός επενδυτή με το όνομα Martin Zweig», λέει, αναφερόμενος στον αναλυτή που προέβλεψε το κραχ του 1987. «Διάβασα στους New York Times ότι αγόρασε ένα φόρεμα για 1,2 εκατομμύρια δολάρια ως επένδυση. Δεν μπορούσα να το ξεπεράσω». Αργότερα, το 2016, στο Julien's, ο Nolan πούλησε το συγκεκριμένο φόρεμα που πλέον το είχε στην κατοχή του η χήρα του Zweig το 2016. «Το μόνο της αίτημα», λέει, «ήταν να το πουλήσουμε περισσότερο από ό,τι είχε πληρώσει για αυτό, επειδή ήθελε να δικαιώσει την τότε απόφαση του Zweig». Δεδομένου ότι πουλήθηκε για 4,8 εκατομμύρια δολάρια στη Ripley's, o Zweig δικαιώθηκε στο τετραπλάσιο.

Αυτές τις μέρες, τα κοστούμια -ιδιαίτερα αυτά που φορούσαν οι Monroe, Garland και Hepburn- είναι τόσο δημοφιλή που οι οίκοι δημοπρασιών έχουν ανθρώπους που ειδικεύονται αποκλειστικά σε αυτά. Η αναζήτηση διάσημων ενδυμάτων έχει οδηγήσει την Helen Hall, διευθύντρια pop κουλτούρας του οίκου δημοπρασιών Bonhams, σε μερικά ενδιαφέροντα μέρη. «Κάποτε με κάλεσαν να κάνω μια αξιολόγηση στη συλλογή ενός άντρα που είχε πεθάνει», λέει. «Είχε αγοράσει πολλά κοστούμια του Hollywood και αναμνηστικά από την World's Fair. Είχε ένα διαμέρισμα δύο δωματίων στο Χόμποκεν του Νιου Τζέρσεϊ. Ζούσε εκεί από τη δεκαετία του '70». H Χολ είχε την πληροφορία ότι αυτός ο άντρας είχε στην κατοχή του ένα φόρεμα που φορούσε η Hepburn στο Breakfast at Tiffany's. Αφού έκανε την… ντετέκτιβ, το βρήκε, επαλήθευσε την αυθεντικότητά του και τελικά το φόρεμα πουλήθηκε για 120.000 δολάρια.

Το 90% των κοστουμιών του Χόλιγουντ φαίνεται να είναι πλέον στα χέρια ιδιωτών συλλεκτών. Αυτό οφείλεται ως ένα σημείο στο γεγονός ότι η φροντίδα τους είναι δαπανηρή και χρονοβόρα για τα μουσεία, ενώ οι ιδιώτες έχουν και το πλεονέκτημα της μεταπώλησης. Βέβαια το γεγονός ότι πολλά από αυτά τα φορέματα παρουσιάζονται συχνά σε εκθέσεις και δημοπρασίες κάνει κακό στη συντήρησή τους -ο Fricke θυμάται έναν κύριο που ταξίδευε στην Αμερική έχοντας κοστούμια αξίας σε μια μεγάλη τσάντα, με αποτέλεσμα να τα καταστρέψει.

Ωστόσο, οι περισσότεροι συλλέκτες είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. «Μπορούν πραγματικά να δουν γιατί αυτά τα φορέματα έχουν ιστορική αξία. Νομίζω ότι βλέπουν τους εαυτούς τους ως προσωρινούς θεματοφύλακες που μεταβιβάζουν τους θησαυρούς τους στην επόμενη γενιά».

Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί συλλέκτες όπως ο Scott Fortner είναι τόσο λυπημένοι από την υποψία ζημιάς στο φόρεμα του Happy Birthday. Ο Fortner πιστεύει ότι έχει τη μεγαλύτερη συλλογή αναμνηστικών της Monroe, καθώς αριθμεί από έγγραφα μέχρι προσωπικά αντικείμενα και ρούχα. Ένα από τα αγαπημένα του είναι ένα σακάκι που αγόρασε σε δημοπρασία το 2013. «Είμαι σίγουρος ότι είχε τα μαλλιά της πάνω», λέει η Fortner. «Είναι εύθραυστες κομμένες τρίχες. Και οι άνθρωποι που την ήξεραν έχουν πει ότι τα μαλλιά της ήταν κάπως ταλαιπωρημένα από τη βαφή».

Κατέχει επίσης την επετηρίδα γυμνασίου της Monroe, η οποία περιέχει την πρώτη δημοσιευμένη φωτογραφία της μεγάλης σταρ. Πώς έφτασε στην κατοχή του; Προφανώς, όλα αυτά οφείλονται στην αξιόλογη παρουσία του στο διαδίκτυο. «Μια γυναίκα μου έστειλε μήνυμα και μου είπε: «Ξέρεις, είμαι στα 70 μου. κουράζομαι. Ξεφορτώνομαι τα πράγματα. Θα ήθελα πολύ να πάει στα χέρια ενός αληθινού θαυμαστή».

*Από ρεπορτάζ της δημοσιογράφου Lauren Cochrane, όπως δημοσιεύτηκε στον Guardian..