Η συγκλονιστική ιστορία της Έλεν Κέλερ που έζησε τυφλή και κωφή -Νίκησε το σκοτάδι και τη σιωπή
Ήταν τυφλή και κωφή ήδη από τη νηπιακή της ηλικία. Κατόρθωσε όχι μόνο να επικοινωνεί με τους γύρω της, αλλά και να γίνει το πρώτο τυφλό και κωφό άτομο που πήρε πτυχίο πανεπιστημίου.
Σήμερα η Ελεν Κέλερ είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο ως σύμβολο θάρρους. Κι όμως, ήταν πολλά περισσότερα. Συγγραφέας και πολιτική ακτιβίστρια, με βαθιά συμπόνια για τους συνανθρώπους της, αφιέρωσε τη ζωή της στους ανθρώπους με αναπηρία.
Η Έλεν Άνταμς Κέλερ γεννήθηκε σε μια πλούσια οικογένεια στην Τοσκούμπια της Αλαμπάμα στις 27 Ιουνίου 1880. Ήταν η μεγαλύτερη από τις δύο κόρες ενός εκδότη εφημερίδας, του Άρθουρ Κέλερ, και της δεύτερης συζύγου του Κάθριν, μιας μορφωμένης γυναίκας από το Μέμφις. Η οικογένειά ζούσε σε μια φάρμα με το όνομα Ivy Green, που είχε χτίσει ο παππούς της Έλεν δεκαετίες νωρίτερα. Όταν η Έλεν ήταν 19 μηνών νόσησε από μια σοβαρή ασθένεια (πιθανώς μηνιγγίτιδα ή οστρακιά) που την άφησε κωφή και τυφλή. Τα επόμενα χρόνια αποδείχθηκαν πολύ δύσκολα για την ίδια και την οικογένειά της. Αν και προσπαθούσε να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους γύρω της σύντομα απογοητεύτηκε και βυθίστηκε στην οργή.
Εντύπωση προκαλεί ο κώδικας που είχε αναπτύξει με την κόρη της μαγείρισσας της οικογένειας, τη Μάρθα Ουάσινγκτον, ένα κορίτσι δύο χρόνια μεγαλύτερο από την Έλεν που μπορούσε σχετικά εύκολα να καταλάβει τα σήματα της. Σε ηλικία των επτά ετών, η Έλεν μπορούσε να ξεχωρίσει τους ανθρώπους από τη δόνηση των βημάτων τους, αλλά και να επικοινωνήσει έως ένα σημείο με την οικογένεια της. Η καθημερινότητά όμως παρέμενε πολλή δύσκολη και τα συχνά ξεσπάσματα θυμού της Έλεν οδηγούσαν τους συγγενείς να κάνουν λόγο στους γονείς της για εγκλεισμό της σε κάποιο ίδρυμα.
Αναγνωρίζοντας όμως την ευφυΐα της κόρης της, και εμπνευσμένη από μία αναφορά του Καρόλου Ντίκενς στο βιβλίο του «Αμερικανικές Σημειώσεις» για την επιτυχή εκπαίδευση μιας άλλης κωφής και τυφλής γυναίκας, της Λόρας Μπρίντγκμαν, ζήτησε βοήθεια από ειδικούς, συμπεριλαμβανομένου του εφευρέτη Alexander Graham Bell, ο οποίος δούλευε με κωφά παιδιά εκείνη την εποχή. Μετά από δική του παρότρυνση επικοινώνησαν με το Ινστιτούτο Τυφλών Πέρκινς στη Βοστώνη και πιο συγκεκριμένα με τον Μάικλ Άνάγκνος, Έλληνα από το Περτούλι, ο οποίος τους σύστησε μια 20χρονη απόφοιτη του σχολείου που είχε προβλήματα όρασης, την Ανν Σάλιβαν. Η Ανν ήρθε να δουλέψει με την Helen στις 3 Μαρτίου 1887 -και τελικά θα ήταν η βοηθός και σύντροφός της ζωής της για τα επόμενα 50 χρόνια.
Η νεαρή γυναίκα άρχισε αμέσως να διδάσκει την Έλεν να επικοινωνεί γράφοντας με το δάχτυλό της λέξεις στο χέρι της. Ξεκίνησε με τη λέξη «κούκλα» για να της δώσει την κούκλα που της είχε φέρει ως δώρο. Το μικρό κορίτσι όμως, που είχε βυθιστεί στο σκοτάδι και τη σιωπή, δεν μπορούσε να καταλάβει ότι κάθε αντικείμενο είχε μια λέξη που το προσδιορίζει. Όταν η Ανν προσπάθησε να διδάξει στην Έλεν τη λέξη για την «κούπα», η μικρή απογοητευμένη έσπασε την πορσελάνη. Σύντομα όμως άρχισε να μιμείται τις χειρονομίες της δασκάλας της. «Δεν ήξερα ότι έγραφα μια λέξη ή ότι υπήρχαν λέξεις», εξήγησε αργότερα η Έλεν. «Απλώς έβαζα τα δάχτυλά μου να μιμηθούν τα δικά της, σαν μαϊμού». Η Ανν ζήτησε από τους γονείς της μικρής να μεταφερθούν και να ζουν οι δυο τους σε ένα παράσπιτο, ώστε η Έλεν να μην έχει αντιπερισπασμούς και να μπορέσει να αφοσιωθεί στον στόχο της. Πράγματι, οι μέθοδοι της δασκάλας άρχισαν να αποδίδουν.
Η πιο εμβληματική σκηνή της διδασκαλίας τους έγινε κάτω από μια αντλία νερού. Τότε η Έλεν συνειδητοποίησε ότι οι κινήσεις που έκανε η δασκάλα της στην παλάμη του χεριού της, ενώ έτρεχε νερό πάνω από το άλλο της χέρι, συμβόλιζαν την ιδέα του «νερού». Γράφοντας στην αυτοβιογραφία της, The Story of My Life , η Έλεν θυμήθηκε τη στιγμή: «Στάθηκα ακίνητη, όλη μου η προσοχή ήταν στραμμένη στις κινήσεις των δακτύλων της. Ξαφνικά ένιωσα μια θολή συνείδηση σαν κάτι ξεχασμένο -μια συγκίνηση σκέψης που επιστρέφει. Κάπως μου αποκαλύφθηκε το μυστήριο της γλώσσας. Τότε ήξερα ότι το νερό σήμαινε το υπέροχο δροσερό κάτι που κυλούσε πάνω από το χέρι μου. Η ζωντανή λέξη ξύπνησε την ψυχή μου, της έδωσε φως, ελπίδα, την άφησε ελεύθερη!».
Η σκηνή έχει αποτυπωθεί με τον πιο δραματικό τρόπο στην βραβευμένη με Όσκαρ ταινία του 1962 «The Miracle Worker» που αφηγείται την ιστορία των δύο γυναικών:
Ένα χρόνο αργότερα, η Ανν συνόδευσε την Έλεν στο Perkins School στη Βοστώνη, όπου έμαθε να διαβάζει Braille και να γράφει με μια ειδική γραφομηχανή. Στα δεκατέσσερά της πήγε στη Νέα Υόρκη για δύο χρόνια όπου βελτίωσε την ομιλητική της ικανότητα, και μετά επέστρεψε στη Μασαχουσέτη για να παρακολουθήσει το Cambridge School for Young Ladies. Με τη βοήθεια της Ανν, η Έλεν έγινε δεκτή στο Radcliffe College, αποφοιτώντας με έπαινο το 1904. Εντυπωσιασμένος από την πρόοδο της Έλεν, ο γνωστός συγγραφέας Μαρκ Τουέιν προέτρεψε τον πλούσιο φίλο του Χένρι Ρότζερς να χρηματοδοτήσει την εκπαίδευσή της. Είχε μια ιδιαίτερη αγάπη στην ελληνική γλώσσα. Όπως αναφέρει στην αυτοβιογραφία της: «Νομίζω ότι τα ελληνικά είναι η πιο όμορφη γλώσσα που ξέρω. Αν είναι αλήθεια ότι το βιολί είναι το πιο μουσικό απ' όλα τα όργανα, τότε τα ελληνικά είναι το βιολί της ανθρώπινης σκέψης…».
Πριν καν αποφοιτήσει, η Κέλερ δημοσίευσε δύο βιβλία. Σε ηλικία 22 ετών δημοσίευσε την αυτοβιογραφία της, με τίτλο The Story of My Life (1902) και έναν χρόνο αργότερα το Optimism (1903), τα οποία εκτόξευσαν την καριέρα της ως συγγραφέα και λέκτορα. Παράλληλα δημιουργήθηκε και η πολιτική της συνείδηση. Η ίδια ήταν μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αμερικής και των Βιομηχανικών Εργαζομένων του Κόσμου, ενώ αγωνίστηκε για την ψήφο των γυναικών, τα εργασιακά δικαιώματα, τον σοσιαλισμό, τον αντιμιλιταρισμό, καθώς και κατά του ρατσισμού κατακρίνοντας τον τρόπο με τον οποίο οι μαύροι πολίτες εκδιώκονται, τρομοκρατούνται και λιντσάρονται, ενώ οι διώκτες τους έμεναν ατιμώρητοι.
Στα τριάντα της, η Έλεν είχε ερωτική σχέση με τον Πίτερ Φάγκαν, έναν νεαρό δημοσιογράφο που ασκούσε καθήκοντα προσωπικού της γραμματέα. Η νεαρή γυναίκα αρραβωνιάστηκε κρυφά μαζί του αψηφώντας τη δασκάλα και την οικογένειά της που δεν πίστευαν πως η Έλεν είναι σε θέση να έχει ερωτικές σχέσεις ή να δημιουργήσει οικογένεια. Το ζευγάρι τελικά εξαναγκάστηκε να χωρίσει, αφού πρώτα αποπειράθηκαν να το σκάσουν μαζί.
Η Άνν πέθανε το 1936, με την Έλεν να κρατά το χέρι της, αφού είχε πέσει σε κώμα ως αποτέλεσμα στεφανιαίας θρόμβωσης. Η Έλεν συνέχισε να δίνει διαλέξεις διεθνώς, καθώς ήταν πλέον διάσημη ομιλήτρια και συγγραφέας. Η κοινότητα των κωφών επηρεάστηκε ευρέως από αυτήν. Ταξίδεψε σε είκοσι πέντε διαφορετικές χώρες παρέχοντας παρακινητικές ομιλίες σχετικά με τα δικαιώματά τους. Έκανε λογοθεραπεία για να ακούει καλύτερα τη φωνή της το κοινό. Πολλές από τις ομιλίες και τα γραπτά της αφορούσαν το δικαίωμα ψήφου των γυναικών και τις επιπτώσεις του πολέμου.
Έγραψε ενεργά υπέρ της εργατικής τάξης και δέχτηκε πολλά επικριτικά σχόλια όταν στήριξε ανοιχτά τον σοσιαλισμό. Ο εκδότης της εφημερίδας Brooklyn Eagle έγραψε ότι τα «λάθη της ξεπήδησαν από τους έκδηλους περιορισμούς της ανάπτυξής της». Η Κέλερ απάντησε σε αυτόν τον συντάκτη, αναφέροντας ότι τον είχε συναντήσει πριν μάθει για τις πολιτικές της απόψεις: «Εκείνη την εποχή τα κομπλιμέντα που μου έκανε ήταν τόσο γενναιόδωρα που κοκκινίζω όταν τα θυμάμαι. Αλλά τώρα που υποστηρίζω τον σοσιαλισμό, υπενθυμίζει σε εμένα και στο κοινό ότι είμαι τυφλή και κωφή και ιδιαίτερα υπεύθυνη για λάθη. Πρέπει να έχασα την νοημοσύνη μου από τότε που τον γνώρισα... Ω, γελοίε! Είσαι κοινωνικά τυφλός και κωφός, αφού υπερασπίζεται ένα απαράδεκτο σύστημα, ένα σύστημα που είναι η αιτία πολλών κωφώσεων και τυφλώσεων που προσπαθούμε να αποτρέψουμε».
Η Έλεν συνάντησε αρκετούς προέδρους των ΗΠΑ και τιμήθηκε με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας το 1964. Έλαβε επίσης τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα από τα Πανεπιστήμια της Γλασκώβης, του Χάρβαρντ και του Temple.
1968: Την 1η Ιουνίου, η Έλεν πεθαίνει ειρηνικά στο σπίτι της στο Κονέκτικατ. Οι στάχτες της ενταφιάζονται στον Εθνικό Καθεδρικό Ναό στην Ουάσιγκτον, DC, δίπλα στη συντρόφισσα της ζωής της, Άννα Σάλιβαν.
