Η μικρή ιστορία πίσω από το σπαρακτικό «Άνθρωποι Μονάχοι» του Γιάννη Σπανού
Ο «ύμνος των μοναχικών ανθρώπων» που συνέθεσε ο μεγάλος Γιάννης Σπανός, παραλίγο να μη δισκογραφηθεί καθόλου. Αλλά το σύμπαν συνωμότησε για το αντίθετο…
Το «Άνθρωποι Μονάχοι» πρωτοακούστηκε στο δίσκο «Η Βίκυ Μοσχολιού τραγουδάει Σπανό» -ένα άλμπουμ που κυκλοφόρησε από τη Lyra, με 12 σπουδαία τραγούδια του συνθέτη (σ.σ. η ενορχήστρωση και η διεύθυνση ορχήστρας ήταν του ίδιου του Γιάννη Σπανού και η παραγωγή του Γιώργου Μακράκη). Αποτέλεσε, διαχρονικά, τη μεγαλύτερη επιτυχία του Γιάννη Καλαμίτση και ένα από τα «διαμάντια» της δισκογραφίας της αγαπημένης ερμηνεύτριας. Ελάχιστοι γνωρίζουν πως παραλίγο να μη δισκογραφηθεί καθόλου. Ήταν μια προσθήκη «της τελευταίας στιγμής» στο δίσκο…
«Είχανε γράψει τις ορχήστρες στα άλλα τραγούδια και τους έλειπε ένα. Ο Μάνος Ελευθερίου βρήκε το στίχο μου πάνω στο πιάνο του Σπανού -τον είχα ταχυδρομήσει- και του είπε να το μελοποιήσει. Επειδή δεν γινόταν να μπει ορχήστρα, το τραγούδι δισκογραφήθηκε μόνο με κιθάρα. Δεν έκανε μεγάλη επιτυχία αμέσως, άργησε κάποια χρόνια να γίνει αγαπητό» είχε πει ο Γιάννης Καλαμίτσης σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Δίφωνο».
Αλλά, τελικά, όπως συμβαίνει συχνά με τα μεγάλα τραγούδια, όλα έγιναν όπως έπρεπε να γίνουν. Ακόμα κι αυτή η «προχειρότητα» ή η βιασύνη της δισκογράφησης του «Άνθρωποι μονάχοι» αποδείχτηκε ο μεγαλύτερος άσος του. Η Μοσχολιού μόνη της, με μια κιθάρα στο στούντιο, απέδωσε δωρικά, συγκλονιστικά το αίσθημα της θρηνητικής ερημιάς των στίχων του Καλαμίτση. Με θεατρικότητα και εσωτερική ένταση. Με σπαραγμό που έκανε ακόμα και τον Γιάννη Σπανό να κλάψει στην πρόβα. Και τον έπεισε να κρατήσει την πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού…
Η μαρτυρία του ίδιου του συνθέτη -όπως δημοσιεύθηκε στην επανέκδοση του δίσκου σε CD το 1994- είναι χαρακτηριστική: «Όταν μου έγινε η πρόταση να ηχογραφήσω έναν ολόκληρο δίσκο με τη Βίκυ Μοσχολιού να ερμηνεύει τραγούδια μου η πρόταση μου φάνηκε σαν δώρο εξ ουρανού γιατί θα ήταν η πρώτη φορά που θα έκανα δίσκο ολόκληρο με μια σπουδαία φωνή. Θυμάμαι τη σεμνότητά της στις δοκιμές και στις ηχογραφήσεις, σεμνότητα μαθήτριας προς δάσκαλο, ενώ θα’πρεπε να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η Μοσχολιού έχει το χάρισμα να αντιλαμβάνεται αμέσως αυτό που χρειάζεται η μουσική και ο στίχος από τη φωνή της και αυτό να το αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο. Για παράδειγμα η ερμηνεία του τραγουδιού «Άνθρωποι μονάχοι» που υπάρχει στο δίσκο είναι η πρώτη πρόβα στο στούντιο. Μια κι έξω δηλαδή».
Άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα σαν ξωκλήσια ερημωμένα, ξεχασμένα
Ήταν η πρώτη και ίσως η τελευταία φορά που παραδίδοντας τραγούδια μου σ’έναν τραγουδιστή έγινε το υλικό αμέσως αποδεκτό χωρίς καμιά επέμβαση εκ μέρους του. Κοινότυπο αλλά θα το πω. Η Βίκυ Μοσχολιού δεν είναι μια σπουδαία λαϊκή τραγουδίστρια, είναι μια μεγάλη τραγουδίστρια».
Το τραγούδι γνώρισε, φυσικά, δεκάδες επανεκτελέσεις -ο Δάκης, η Λίτσα Διαμάνη, η Χαρούλα Αλεξίου, και πρόσφατα η Πέγκυ Ζήνα, το συμπεριέλαβαν στη δισκογραφία τους. Καμία ερμηνεία, όμως, δεν έφτασε εκείνον τον πρώτο, μυστικό λυγμό στη φωνή της Βίκυς…
«Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι
σαν το ξεχασμένο στάχυ
ο κόσμος γύρω άδειος κάμπος
κι αυτοί στης μοναξιάς το θάμπος
σαν το ξεχασμένο στάχυ
άνθρωποι μονάχοι
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι
όπως του πελάγου οι βράχοι
ο κόσμος θάλασσα που απλώνει
κι αυτοί βουβοί σκυφτοί και μόνοι
ανεμοδαρμένοι βράχοι
άνθρωποι μονάχοι
Άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα
σαν ξωκλήσια ερημωμένα, ξεχασμένα
άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα
σαν ξωκλήσια ερημωμένα, σαν εσένα, σαν εμένα…