Οι 15 πρωθυπουργοί της βασίλισσας Ελισάβετ
Χθες, 9 Σεπτεμβρίου, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 96 ετών η βασίλισσα Ελισάβετ του Ηνωμένου Βασιλείου, βυθίζοντας τη χώρα σε πένθος.
Μόλις δυο ημέρες πριν τον θάνατο της, η ίδια κάλεσε τη Λιζ Τρας, νεοδιορισθείσα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας στο κάστρο Μπάλμοραλ, ως είθισται, ώστε να σχηματίσει την επόμενη βρετανική κυβέρνηση. Καθ' όλη τη διάρκεια της μακράς βασιλείας της, η Βρετανίδα μονάρχης διαδραμάτιζε σημαντικό συνταγματικό ρόλο στη μετάβαση της εξουσίας στη χώρα και έμενε ενήμερη για τα πολιτικά δρώμενα της χώρας.
Με αφορμή τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ αλλά και την πρόσφατη κατάληψη του Βρετανικού πρωθυπουργικού θώκου από την επικεφαλής των Συντηρητικών, συγκεντρώσαμε μία λίστα με τους 15 πρωθυπουργούς που έχουν κυβερνήσει τη χώρα κατά τη διάρκεια της 70ετούς θητείας της μακροβιότερης βασίλισσας στην παγκόσμια ιστορία.
Σερ Γουίνστον Τσώρτσιλ, 1951-1955
Ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν μια από τις σημαντικότερες πολιτικές παρουσίες στη ζωή της βασίλισσας, καθώς της παρείχε μια πατρική φιγούρα σε μια εποχή που το χρειαζόταν περισσότερο, στην αρχή της βασιλείας της. 51 χρόνια μεγαλύτερός της, προσφέρθηκε να τη συμβουλεύσει με «την εμπειρία μιας ολόκληρης ζωής». Όταν αποσύρθηκε, του έγραψε ένα χειρόγραφο σημείωμα, στο οποίο έγραφε: «[κανείς] δεν θα μπορέσει ποτέ για μένα να κρατήσει τη θέση του πρώτου μου πρωθυπουργού, για τη σοφή καθοδήγηση του οποίου θα είμαι πάντα τόσο βαθιά ευγνώμων». Αξίζει να σημειωθεί πως η βασίλισσα κατέφτασε πρώτη στην κηδεία του Τσώρτσιλ το 1965, αψηφώντας το παραδοσιακό πρωτόκολλο που ήθελε τον μονάρχη να φτάνει τελευταίος, καθώς ήθελε να αποτίσει φόρο τιμής στον εκλιπόντα πρωθυπουργό και την οικογένειά του.
Άντονι Ίντεν, 1955-1957
Ήταν ευρέως γνωστό πως η βασίλισσα είχε πολύ κοντινή σχέση με τον δεύτερο πρωθυπουργό της, Άντονι Ίντεν. Στις καθιερωμένες εβδομαδιαίες συναντήσεις τους συζητούσαν πάσης φύσεως θέματα - από την κρίση της Διώρυγας του Σουέζ μέχρι την σχέση της αδελφής της, πριγκίπισσας Μαργαρίτας με τον Σμηναγό Peter Townsend, διαζευγμένο άνδρα και πρώην ιππέα του πατέρα της βασίλισσας. Η σχέση τους επισκιάστηκε εν μέρει από ένα σκάνδαλο, όταν ο Eden μοιράστηκε με τη βασίλισσα Ελισσάβετ τα έγγραφα του Σουέζ, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που βρέθηκαν στα χέρια της απόρρητα κυβερνητικά έγγραφα. Ωστόσο, η συγκεκριμένη εμπειρία φαίνεται πως ενίσχυσε την διπλωματική κρίση της βασίλισσας, την οποία χρειάστηκε να αξιοποιήσει χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης των Φόκλαντ υπό την ηγεσία της Μάργκαρετ Θάτσερ.
Χάρολντ Μακμίλαν, 1957-1963
Αρχικά ήταν σχετικά νευρικός κοντά της, ωστόσο στην πορεία ο Χάρολντ Μακμίλαν έχτισε μια σχέση εμπιστοσύνης με τη βασίλισσα, καθώς συνειδητοποίησε με τον καιρό την εχεμύθειά της και άρχισε να μοιράζεται μαζί της διάφορα ζητήματα που τον απασχολούσαν. Ακόμα και μετά τη συνταξιοδότησή του το 1963, η Αυτής Μεγαλειότητα της εξακολουθούσε να ζητά τη συμβουλή του για θέματα όπως η ανέγερση του αγγλικού μνημείου του προέδρου Τζον Κένεντι στο Ράνιμεντ το 1965.
Σερ Άλεκ Ντάγκλας-Χόουμ, 1963-1964
Οικογενειακός φίλος της βασιλικής οικογένειας και ομότιμος στη Βουλή των Λόρδων, ο διορισμός του Άλεκ Ντάγκλας-Χόουμ ως πρωθυπουργού ήταν μια δύσκολη υπόθεση για τη βασίλισσα, καθώς ο ίδιος ήταν ιδιαίτερα αντιδημοφιλής και γινόταν συχνά στόχος επιθέσεων από την αντιπολίτευση της εποχής. Πριν ανακοινωθεί ως νέος πρωθυπουργός, η βασίλισσα πήρε αποστάσεις - τόσο μεταφορικά όσο και πρακτικά, ταξιδεύοντας στο Ουίνδσορ - για να κατευνάσει κάθε υποψία ότι η ίδια είχε εμπλακεί στον διορισμό του. Η δημόσια καχυποψία για τη φύση της σχέσης τους, επέφερε αναπόφευκτες δυσκολίες αλλά όχι για πολύ, καθώς η θητεία του εν λόγω πρωθυπουργού διήρκησε μόλις ένα χρόνο.
Χάρολντ Ουίλσον, 1964-1970 και 1974-1976
Θα ήταν εύκολο να σκεφτεί κανείς ότι ο Χάρολντ Γουίλσον, ως ηγέτης του Εργατικού Κόμματος που προερχόταν από τη βόρεια μεσαία τάξη, δεν θα τα πήγαινε καλά με τη βασίλισσα, αλλά συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Ήταν τακτικός επισκέπτης του Balmoral, του καλούσαν συχνά για πικνίκ με την ευρύτερη οικογένεια και φέρεται να απολάμβανε την ανεπίσημη ατμόσφαιρα της περίστασης, βοηθώντας στο καθάρισμα μετά το διάσημο μπάρμπεκιου του Δούκα του Εδιμβούργου. Η Sunday Post ανέφερε κάποτε ότι οι εβδομαδιαίες συναντήσεις τους συχνά ξεπερνούσαν τις δύο ώρες - ακράδαντο σημάδι της εγγύτητάς και της οικειότητάς τους.
Έντουαρντ Χιθ, 1970-1974
Ο Έντουαρντ "Τεντ" Χιθ προέδρευσε μιας από τις πιο δύσκολες εποχές του 20ού αιώνα, με τη θητεία του στο 10 Downing Street να συμπίπτει χρονικά με τις απεργίες των ανθρακωρύχων, τα μπλακ άουτ και τη θέσπιση της τριήμερης εργάσιμης εβδομάδας για να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας. Ο εργένης δια βίου λέγεται ότι δυσκολευόταν στο επικοινωνιακό κομμάτι και ότι οι εβδομαδιαίες συναντήσεις του με τη βασίλισσα ήταν «ψυχρές», πιθανότατα λόγω των διαφορετικών απόψεών τους για την Κοινοπολιτεία. Το 2012, η σχέση τους έγινε πρωτοσέλιδο, όταν προέκυψε ότι ο τότε ηλικιωμένος Χιθ είχε αποκοιμηθεί κατά τη διάρκεια ενός δείπνου που παρέθεσε η μονάρχης με τους πρώην πρωθυπουργούς της.
Τζέιμς Κάλαχαν, 1976-1979
Άλλος ένας ηγέτης των Εργατικών που τα πήγαινε καλά με τη βασίλισσα, ο Κάλαχαν ήταν πρώην μέλος του Βασιλικού Ναυτικού, γεγονός που κέρδισε τον σεβασμό της Αυτής Μεγαλειότητα. O ίδιος είχε κερδίσει το ψευδώνυμο "Sunny Jim" λόγω της καλοσυνάτης αύρας και πρόσχαρης φυσιογνωμίας, κάτι που φαίνεται πως κέρδισε τη βασίλισσα καθώς φημολογείται πως η σχέση τους περιλάμβανε ένα αθώο φλερτ. Μάλιστα, λέγεται πως κάποτε η ίδια του κόλλησε ένα λουλούδι στην κουμπότρυπα ενώ περπατούσε στους χώρους του παλατιού του Μπάκιγχαμ. «Ένα από τα σπουδαία χαρακτηριστικά της βασίλισσας είναι πως είναι ικανή να βλέπει την αστεία πλευρά της ζωής. Όλες οι συζητήσεις μας υπήρξαν πολύ ευχάριστες», είχε πει ο ίδιος κάποτε.
Μάργκαρετ Θάτσερ, 1979-1990
Θεωρητικά, η βασίλισσα και η μακροβιότερη πρωθυπουργός της χώρας θα μπορούσαν να έχουν πολλά κοινά, όντας αμφότερες γυναίκες ηγέτες σε παραδοσιακά ανδρικές σφαίρες, καθώς και σύζυγοι και μητέρες με συντηρητικές αξίες. Ωστόσο φημολογείται πως συνέβη το αντίθετο. Λέγεται πως η Θάτσερ είχε πολλές ανασφάλειες όσον αφορά το ταξικό της στάτους, κάτι που η συναναστροφή με τους βασιλείς αναμφίβολα επιδείνωνε. Η «σιδηρά κυρία» πάντως διέψευσε αυτές τις φήμες γράφοντας στα απομνημονεύματά της: «Έβρισκα πάντοτε απολύτως σωστή τη στάση της βασίλισσας απέναντι στο έργο της κυβέρνησης. Φυσικά, οι ιστορίες για συγκρούσεις μεταξύ δύο ισχυρών γυναικών ήταν πολύ καλές για να μην επινοηθούν». Οι δηλώσεις της Θάτσερ σε συνδυασμό με το γεγονός πως η βασίλισσα της απένειμε το Τάγμα της Αξίας, μια από τις υψηλότερες τιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπονοούν πως πράγματι, ακόμη κι αν η σχέση τους δεν ήταν ιδιαίτερα θερμή, ο αμοιβαίος σεβασμός ήταν αναντίρρητος.
Τζον Μέιτζορ, 1990-1997
Ο ένατος πρωθυπουργός της βασίλισσας Τζον Μέιτζορ ήταν ο πρώτος που ήταν νεότερος από την Αυτής Μεγαλειότητα: ενώ εκείνη ήταν 64 ετών, εκείνος ήταν 47 ετών. Οι δύο τους είχαν στενή σχέση, αναμφίβολα λόγω του ότι ο Ταγματάρχης την υποστήριξε κατά τη διάρκεια του annus horribilis του 1992, μια χρονιά που σημαδεύτηκε από διάφορα βασιλικά σκάνδαλα. Ένας ακόμη λόγος που ο Μέιτζορ έλαβε τη βασιλική βούλα έγκρισης ήταν η σχέση του με τους πρίγκιπες Ουίλιαμ και Χάρι: διορίστηκε ως ειδικός κηδεμόνας τους μετά τον θάνατο της μητέρας τους, εκπροσωπώντας τα συμφέροντά τους στη διαθήκη της, και ήταν ο μόνος πολιτικός που προσκλήθηκε στον γάμο του Χάρι με τη Μέγκαν Μαρκλ το 2018.
Τόνι Μπλερ, 1997-2007
Η σχέση μεταξύ του Τόνι Μπλερ, του πρώτου πρωθυπουργού που γεννήθηκε επί βασιλείας της Βασίλισσας, και της Αυτής Μεγαλειότητάς υπήρξε προβληματική εξ’αρχής. Όλα ξεκίνησαν όταν ο ηγέτης των Νέων Εργατικών αποκάλεσε την Νταϊάνα, πριγκίπισσα της Ουαλίας, «πριγκίπισσα του λαού» ισχυριζόμενος πως εκείνη έσωσε τη φήμη της μοναρχίας. Σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, ο ίδιος γνωστοποίησε δημοσίως πως παρότρυνε τη βασίλισσα να κάνει δήλωση μετά το θάνατο της πριγκίπισσας, ενώ η σύζυγός του Cherie είναι γνωστή για την άρνησή της να υποκλιθεί στην Αυτής Μεγαλειότητά της. Το γεγονός ότι το ζεύγος Blair μισούσε το Balmoral, αλλά και το ότι ο πρώην πρωθυπουργός είχε την αδιακρισία να συμπεριλάβει στα απομνημονεύματά του ιδιωτικές συνομιλίες που είχε με τη βασίλισσα, αποτέλεσαν μερικά ακόμα αγκάθια στη σχέση του με τη μονάρχη.
Γκόρντον Μπράουν, 2007-2010
Κατόπιν της παραίτησης του Τόνι Μπλερ το 2007, τα ηνία της κυβέρνησης ανέλαβε ο υπουργός Οικονομικών του Εργατικού Κόμματος, Γκόρντον Μπράουν. Αν και γνωστός για τον απότομο τρόπο του ο Μπράουν απολάμβανε στενή σχέση με τη βασίλισσα, η οποία λέγεται πως ενίοτε μιμούνταν αστειευόμενη τη σκωτσέζικη προφορά του. Περιγράφοντας την πρώτη του ακρόαση με τη βασίλισσα, ο Γκόρντον Μπράουν είχε δηλώσει πως είχαν μια συμπαθητική και επαγγελματική συζήτηση για το έργο που βρισκόταν μπροστά του. Η τραπεζική κρίση του 2010 οδήγησε στην απομάκρυνσή του από τον πρωθυπουργικό θώκο.
Ντέιβιντ Κάμερον, 2010-2016
Στα 44 του χρόνια, ο Ντέιβιντ Κάμερον ήταν ο νεότερος μέχρι σήμερα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρά τις μερικές άτυχες στιγμές- με πιο σημαντική το "Purr-gate", όταν αποκάλυψε κατά λάθος στον αέρα μιας εκπομπής ότι η βασίλισσα "σχεδόν γουργούρισε" αφού έμαθε ότι η Σκωτία ψήφισε να παραμείνει στο Ηνωμένου Βασιλείου - ο ηγέτης των Τόρις και η βασίλισσα πιστεύεται ότι τα πήγαιναν καλά. Συνεργάστηκαν επίσης στενά το 2012 για μια σημαντική αλλαγή στο νόμο περί αρχέγονου γένους, ανανεώνοντάς τον ώστε να επιτρέπει στις μεγαλύτερες αδελφές να ανεβαίνουν στο θρόνο πριν από τους νεότερους αδελφούς.
Τερέζα Μέι, 2016-2019
Σε αντίθεση με τη σχέση της με την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό, τη Μάργκαρετ Θάτσερ, η βασίλισσα και η κα Μέι απολάμβαναν στενό δεσμό, με την Αυτής Μεγαλειότητα να φέρεται να ανυπομονεί για τις εβδομαδιαίες συνομιλίες τους. Την περίοδο της αποχώρησής της Τερέζα Μέι από την Ντάουνινγκ Στριτ, ο βασιλικός συντάκτης του ITV, Chris Ship, δήλωσε: «Έχω ακούσει μέλη της βασιλικής οικογένειας να μιλούν με θαυμασμό για το επίπεδο της σκληρής δουλειάς και των πολλών ωρών διαπραγμάτευσης που έχει επενδύσει η Τερέζα Μέι στο ρόλο της τα τελευταία τρία χρόνια».
Μπόρις Τζόνσον, 2019-2022
Ευρέως γνωστός ως αδιάκριτος, ο απερχόμενος πρωθυπουργός μας έκανε σχεδόν αμέσως μια γκάφα κατά την πρώτη του συνάντηση με τη βασίλισσα, αποκαλύπτοντας σε συναδέλφους του Νο 10 και δημοσιογράφους ότι εκείνη είχε υποστηρίξει ότι «δεν ήξερε γιατί κάποιος θα ήθελε τη θέση του πρωθυπουργού». Αργότερα αναγκάστηκε να της ζητήσει δημοσίως συγγνώμη - δύο φορές - πρώτα για την παραπλάνηση της σχετικά με τη νομιμότητα της ανακήρυξης του κοινοβουλίου και, δεύτερον, για το πάρτι της Downing Street που παραβίασε τους κανόνες και πραγματοποιήθηκε το βράδυ πριν από την κηδεία του Δούκα του Εδιμβούργου κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19.
Λιζ Τρας 2022-παρόν
Είναι πραγματικά άξιο λόγου το γεγονός πως η βασίλισσα απεβίωσε μόλις δυο ημέρες μετά τη συνάντηση της με την νεοδιορισθείσα πρωθυπουργού, Λιζ Τρας, προλαβαίνοντας να δώσει «την ευχή» της σε μία ακόμη ηγέτιδα της χώρας. Στο παρελθόν, ως Φιλελεύθερη Δημοκράτισσα η Τρας υποστηρίζε την κατάργηση της μοναρχίας «δεν πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι γεννιούνται για να κυβερνούν», είχε δηλώσει η ίδια. Ωστόσο, έκτοτε έχει κάνει πολλές «στροφές» στην πολιτική της ιδεολογία και καριέρα. Ως συντηρητική πλέον πολιτικός και επικεφαλής του κόμματος των Τόρι, h Τρας περιγράφει τη βασιλική οικογένεια ως απαραίτητη για το Ηνωμένο Βασίλειο.
