FACES

Όλγα Δέικου: Η φωτογράφος που αποτυπώνει την πιο μαγική πλευρά της Θεσσαλονίκης

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ⸻ 31 JAN 2022

Η Όλγα Δέικου ζει στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 18 χρόνια κι έχει καταφέρει μέσα από τη φωτογραφική της μηχανή να προσεγγίσει την πιο μαγική, σχεδόν σουρεαλιστική πλευρά της πόλη της. Τα κλικ της είναι γνωστά σε όλη τη χώρα, σε μαγνητίζουν με την πρώτη ματιά και σε ταξιδεύουν και σου γεννούν αυτό το συναίσθημα της νοσταλγίας, σαν ξαφνικά να σου λείπει η Θεσσαλονίκη. Η ίδια μίλησε στο Bovary.gr για ό,τι συνθέτει το πολυδιάστατο σύμπαν της...

Πότε κατάλαβες ότι είσαι φτιαγμένη να κρατάς μια φωτογραφική μηχανή στα χέρια σου;

Νομίζω ότι πρώτα από όλα έρχεται η ανάγκη να παρατηρείς. Είναι κάτι που γίνεται ασυναίσθητα. Νιώθεις ότι, ενώ είσαι μέρος ενός γεγονότος, παράλληλα είσαι και ένας εξωτερικός παρατηρητής. Έπειτα, μέσα από μια εσωτερική διαδικασία που κάνεις με τον εαυτό σου, όλα αυτά τα φιλτράρεις και σιγά σιγά δημιουργείς τη δική σου οπτική των πραγμάτων. Τέλος, η ανάγκη να επικοινωνείς και να μοιράζεσαι με τους ανθρώπους γύρω σου είναι αυτή που σε ωθεί να μοιραστείς όλα αυτά που παρατηρείς και πιστεύεις. Πάντα μου άρεσε να αναλύω μέσα μου τα ερεθίσματα που δεχόμουν από το περιβάλλον μου και πάντα έψαχνα τον τρόπο για να τα εκφράσω. Εντελώς τυχαία και αναπάντεχα βρέθηκα με μια φωτογραφική μηχανή στο χέρι ενός φίλου μου. Έβγαλα κάποιες φωτογραφίες και κατάλαβα ότι αυτό είναι το μέσο με το οποίο μπορώ να εκφράσω πολλά από αυτά που σκεφτόμουν. Αργότερα, πήγα σε μια σχολή φωτογραφίας και έπειτα έγινα επαγγελματίας φωτογράφος.

Θυμάσαι την πρώτη επαγγελματική φωτογραφία που τράβηξες;

Η αλήθεια είναι ότι δε θυμάμαι την πρώτη φωτογραφία που τράβηξα και πληρώθηκα για αυτήν, αν αυτό εννοείς επαγγελματική. Θυμάμαι, όμως, ότι το πρώτο μέρος που επέλεξα και πήγα να φωτογραφίσω ως πρότζεκτ για τη σχολή μου ήταν ένα γηροκομείο.

Θα μπορούσες να φανταστείς τον εαυτό σου να κάνει οτιδήποτε άλλο;

Θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου να έχει μαγαζί με γλυκά ή έναν φούρνο.

Τι σε γοητεύει τόσο στη Θεσσαλονίκη, σε σημείο που αναδεικνύεται σε «μούσα» σου;

Ζω στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 18 χρόνια οπότε είναι και με κάποιο τρόπο η μόνη μούσα που μπορώ να έχω, είναι το καθημερινό μου σκηνικό. Η Θεσσαλονίκη είναι από τη μία μια μικρή πόλη για να την μάθεις και από την άλλη σχετικά μεγάλη, ώστε να σου δίνει συνεχώς διαφορετικές παραστάσεις.

Για να φωτογραφίσεις μια πόλη, ένα τοπίο, έναν άνθρωπο και γενικώς το οποιοδήποτε θέμα ορίσεις εσύ να φωτογραφίσεις θα πρέπει πρώτα να το ζήσεις και πολλές φορές να επιστρέφεις ανά τακτά διαστήματα σε αυτό, έτσι ώστε να το κατανοήσεις και να μπεις στην ουσία του. Η Θεσσαλονίκη είναι ένα ιδανικό μέρος για κάτι τέτοιο. Επίσης έχει πολλές αντιφάσεις και αντιθέσεις και αυτό το καταλαβαίνεις λόγω του μεγέθους της.

Ποια άλλη πόλη σε γοητεύει και σε εμπνέει;

Με ενδιαφέρει πολύ το αστικό τοπίο. Αν και θεωρώ ότι η επαφή με τη φύση είναι η απάντηση σε πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στις πόλεις, τα αστικά κέντρα με γοητεύουν. Θα ήθελα να φωτογραφίσω την Αθήνα. Έχει πολύ πιο έντονες αντιθέσεις από τη Θεσσαλονίκη. Βέβαια, είναι πολύ πιο σκληρή.

Ποια είναι η αγαπημένη σου γειτονιά στη Θεσσαλονίκη;

Η Χαριλάου, γιατί εκεί έμεινα πολλά από τα χρόνια που είμαι στη Θεσσαλονίκη, οπότε έχω πολλές αναμνήσεις από την προσωπική μου ζωή σε αυτήν την περιοχή... Και το κέντρο της πόλης εννοείται, που είναι και το πιο δραστήριο.

Σε ποιο στέκι θα σε πετύχουμε;

Πλέον μάλλον σε κανένα! Αυτήν την περίοδο δυστυχώς δεν έχω τον ελεύθερο χρόνο που θα ήθελα. Αγαπώ το «De facto» στην Παύλου Μελά, είμαι μάλλον συναισθηματικά δεμένη με το συγκεκριμένο μπαρ.

Πώς θα περιέγραφες τη φωτογραφική αισθητική σου;

Προσπαθώ να βάζω όσο μπορώ κίνηση στις εικόνες μου και πέρα από τη δράση που εξελίσσεται, πολλές φορές μέσα σε αυτές προσπαθώ να έχω και μια συναισθηματική «κίνηση» παράλληλα. Οι φωτογραφίες μου να βάζουν σε «κίνηση» και τα συναισθήματα, τη φαντασία ακόμα και τη σκέψη του θεατή. Ίσως γι' αυτό κάποιοι χαρακτηρίζουν τις φωτογραφίες μου κινηματογραφικές. Επεξεργάζομαι τις εικόνες μου, δεν αποτυπώνω ακριβώς την πραγματικότητα. Ωστόσο, στην ίδια την πραγματικότητα δίνω και μια διαφορετική αίσθηση. Κυρίως μια αίσθηση διαφυγής και μοναξιάς -για αυτό κάποιοι λένε ότι οι φωτογραφίες μου είναι μια ονειρική πραγματικότητα. Αυτοί είναι δυο χαρακτηρισμοί που τείνω να ασπαστώ για την ώρα… για το μέλλον δεν ξέρω. Μου αρέσουν οι αλλαγές και αν δω ότι κάτι άλλο με εκφράζει περισσότερο θα το ακολουθήσω χωρίς δεύτερη σκέψη.

Θα έλεγες ότι οι φωτογραφίες σου έγιναν «viral» κατά την περίοδο της καραντίνας;

Δεν νομίζω ότι έγιναν ποτέ viral. Ήταν μια σειρά από φωτογραφίες που έβγαλα κυρίως από την ταράτσα του σπιτιού μου. Ήταν αυτό που έβλεπα και ζουσα εκείνη την εποχή και νομίζω ότι αυτό ήταν που έβλεπε και ζούσε αρκετός κόσμος. Οπότε, αρχικά οι άνθρωποι ταυτίστηκαν με αυτό που έβλεπαν και ύστερα έγινε και μια πιο ευρεία αποδοχή των συγκεκριμένων φωτογραφιών. Ήταν μια αφήγηση μιας πραγματικότητας που αφορούσε πολύ κόσμο.

Ποια είναι η σχέση σου με τα social media;

Καλή. Θεωρώ ότι δεν μετράει το μέσο, μετράει ο τρόπος που το χειρίζεσαι. Μέσω των social media κατάφερα να δείξω σε πολύ κόσμο τη δουλειά μου, κάτι που δεν θα μπορούσα να κάνω διαφορετικά. Αυτό είναι κάτι που με χαροποιεί πολύ. Σίγουρα, αυτήν τη στιγμή τα social media περνάνε κρίση, έχουν βγει στην επιφάνεια πολλά από τα αρνητικά στοιχεία τους και είναι γνωστή η αρνητική επίδραση που μπορεί να έχουν επάνω μας. Ωστόσο, και πάλι πιστεύω ότι δεν περνάει κρίση το μέσο, αλλά εμείς οι ίδιοι.

Η φωτογραφία είναι ταλέντο ή μαθαίνεται;

Ούτε είναι ταλέντο ούτε μαθαίνετε. Είναι η προσωπικότητα του ανθρώπου που είναι πίσω από τη μηχανή. Είναι ο καθρέπτης της ψυχής του και ο τρόπος που παρατηρεί και αντιλαμβάνεται τα πράγματα. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι, σε όσες σχολές φωτογραφίας και αν πάει κάποιος και σε όσους μεγάλους δάσκαλους δίπλα και αν κάτσει, εάν δε διαβάσει βιβλία, εάν δεν αναλύσει τα γεγονότα που τον στιγμάτισαν και τον επηρέασαν στη ζωή του και αν δεν προσπαθήσει να διαισθανθεί και να μελετήσει τον κόσμο γύρω του, δεν νομίζω να ξεχωρίσει.

Είναι η φωτογραφία ικανή να «εγκλωβίσει» την αληθινή ομορφιά της αληθινής ζωής;

Είμαι σίγουρη ότι η φωτογραφία μπορεί να εγκλωβίσει την ομορφιά της αληθινής στιγμής αυτό εξάλλου είναι η φωτογραφία. Είναι μια στιγμή ακινητοποιημένη στον χρόνο. Αν είναι αυθεντική και ειλικρινής, τότε είναι και καλή φωτογραφία. Μπορεί να «εγκλωβίσει» την ομορφιάς της ζωής, μόνο αν το θέμα είναι ευχάριστο -όπως είναι μια οικογενειακή στιγμή. Εάν το θέμα είναι η κακοποίηση ενός ανθρώπου τότε «εγκλωβίζει» την ασχήμια της αληθινής ζωής. Δεν παύει όμως και αυτή η φωτογραφία, παρά την ασχήμια της, να είναι αυθεντική και ειλικρινής… Πιστεύω ότι η αληθινή ζωή για να εκφραστεί μέσω των φωτογραφιών τουλάχιστον δύο. Μια για το μαύρο και μια για το άσπρο. Το αποτέλεσμα θα είναι γλυκόπικρο.

Φίλτρα, ρετούς, επεξεργασία… Είναι απαραίτητα αυτά στο έργο ενός φωτογράφου;

Όχι, δεν είναι απαραίτητα. Δεν είναι όμως και κακό να τα χρησιμοποιήσει ένας φωτογράφος. Παλιότερα, κανένας φωτογράφος δεν ήθελε να πουν ότι επεξεργάζεται τις φωτογραφίες του. Πρώτα από όλα, νομίζω ότι θα πρέπει να αναγνωρίζουμε και να σεβόμαστε τον τρόπο που ο καθένας θέλει να εκφράζεται. Είμαστε όλοι ίσοι, αλλά όχι ίδιοι -και δεν πρέπει να είμαστε όλοι ίδιοι… Η ζωή τότε θα ήταν το πιο βαρετό πράγμα. Ποτέ δεν πίστεψα σε κανόνες, όρια, φραγμούς, κινήματα και μανιφέστα που προσπαθούν με σαφήνεια να καθορίσουν ποιο είναι το σωστό και ποιο είναι το λάθος. Αν μια φωτογραφία είναι επεξεργασμένη με ρετούς και φίλτρα, είναι δηλαδή προϊόν της φαντασίας ενός ανθρώπου, το βλέπω σαν κάτι θετικό. Είναι μια μορφή τέχνης. Είναι ο τρόπος που αυτός ο άνθρωπος θέλει να επικοινωνήσει αυτό που νιώθει. Δεν μπορεί κανείς να το καταδικάσει.

Αν αυτή η φωτογραφία αγγίζει συναισθηματικά το κοινό αυτό θα το κρίνει το ίδιο το κοινό. Το αν είναι ωραία ή όχι, αν θα μένει στην ιστορία ή όχι, αυτό θα το κρίνει ο χρόνος. Αν μια φωτογραφία όμως, που ο σκοπός της είναι να ενημερώσει το κοινό για μια συγκεκριμένη κατάσταση σε μια συγκεκριμένη στιγμή σε ένα συγκεκριμένο μέρος του πλανήτη, είναι προϊόν επεξεργασίας και παραποίει τα πραγματικά γεγονότα τότε είναι μεροληπτική, γεμάτη σκοπιμότητες και παραπληροφόρηση -κάτι που είναι κακό και πρέπει να καταδικάζεται. Δεν γίνεται οι κανόνες που ισχύουν για την καλλιτεχνική φωτογραφία να ισχύουν και για το φωτορεπορτάζ.