Το μυστήριο της Φρίντα Κάλο, 70 χρόνια μετά το θάνατό της
Η μεγάλη ζωγράφος Φρίντα Κάλο πέθανε στις 13 Ιουλίου 1954 και έγινε σύμβολο της τέχνης και του φεμινισμού. Έχουν περάσει 70 χρόνια από εκείνη την ημερομηνία και ο μύθος της συνεχίζει να ζει λόγω της δύναμης της προσωπικότητάς της και της ενέργειας που εκπέμπει η ζωγραφική της.
Η Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderón είχε μια έντονη ζωή. Γεννήθηκε στο Coyoacán της Πόλης του Μεξικού στις 6 Ιουλίου 1907 και πέθανε στις 13 Ιουλίου 1954, πριν από 70 χρόνια, μετά από πολλές απόπειρες αυτοκτονίας λόγω σοβαρής κατάθλιψης και του τρομερού πόνου που προκάλεσε ο ακρωτηριασμός ενός ποδιού λόγω γάγγραινας.
Φρίντα Κάλο: Μια ζωή σημαδεμένη από ατυχία
Η Φρίντα Κάλο μεγάλωσε σε μια οικογένεια ευρωπαϊκής καταγωγής και σε ένα καλλιτεχνικό περιβάλλον στις αρχές του 20ού αιώνα στο Μεξικό. Ως παιδί έπασχε από σοβαρή πολιομυελίτιδα, η οποία την ανάγκασε να περνάει μεγάλο χρονικό διάστημα στο κρεβάτι, μακριά από άλλα παιδιά και παιχνίδια. Αυτό είχε σοβαρές σωματικές συνέπειες, όπως η κουτσαμάρα, την οποία κουβαλούσε μαζί της σε όλη της τη ζωή.
Ως έφηβη, άρχισε να ενδιαφέρεται για την τέχνη. Σε ηλικία 18 ετών, ένα τραμ έπεσε πάνω στο λεωφορείο στο οποίο επέβαινε και η σπονδυλική στήλη της Frida έσπασε σε τρία σημεία. Το ατύχημα την ανάγκασε να μείνει ακινητοποιημένη για μήνες και οι σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες της προκάλεσαν τρομερούς πόνους για το υπόλοιπο της ζωής της. Προσάρμοσε ένα καβαλέτο ώστε να μπορεί να ζωγραφίζει από το κρεβάτι και εγκατέστησε έναν καθρέφτη από πάνω για να μπορεί να ζωγραφίζει το πορτρέτο της. «Ζωγραφίζω τον εαυτό μου επειδή περνάω πολύ χρόνο μόνη μου και είμαι το θέμα που γνωρίζω καλύτερα», είχε πει.
Η ζωγραφική της άρχισε να γίνεται γνωστή και η Φρίντα άρχισε να συχνάζει σε άλλους καλλιτέχνες και διανοούμενους. Γνώρισε τον διάσημο ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, παντρεύτηκαν και μετακόμισαν στο «Μπλε Σπίτι» στο Coyoacán. Η σχέση τους ήταν θυελλώδης, με συχνούς καβγάδες, απιστίες και χωρισμούς.
«Γιατί θέλω τα πόδια, αφού έχω φτερά να πετάξω;»
Το 1953, σε ηλικία 46 ετών, υπέστη σοβαρή γάγγραινα στο πόδι, το οποίο χρειάστηκε να ακρωτηριαστεί κάτω από το γόνατο για να σωθεί η ζωή της. Αυτό της οδήγησε οριστικά σε βαθιά κατάθλιψη. Το έργο της ήταν ήδη γνωστό και θαυμαστό, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου είχε συμμετάσχει με επιτυχία σε εκθέσεις στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης της Βοστώνης.
Η δύναμη της Φρίντα ήταν αξιοθαύμαστη. Παρά την αναπηρία της, είπε μια φράση που θα μείνει για τις επόμενες γενιές: «Γιατί να σε αγαπώ, αν έχω φτερά για να πετάξω».
Στην τελευταία της έκθεση στην Πόλη του Μεξικού χρειάστηκε να μεταφερθεί με ασθενοφόρο και παρακολούθησε την παρουσίαση σε ένα κρεβάτι που είχε στηθεί στην κεντρική αίθουσα της Galería de Arte Contemporáneo. Μετά από μερικούς μήνες ταλαιπωρίας, κατά τη διάρκεια των οποίων μετακινούνταν σε αναπηρικό καροτσάκι, πέθανε στο νοσοκομείο λίγο μετά την ολοκλήρωση του τελευταίου της πίνακα. Σε ένα κομμάτι καρπούζι με έντονα χρώματα έγραψε: «Viva la vida» (Ζήτω η ζωή). Στο ημερολόγιό της έγραψε: «Ανυπομονώ να βγω και να μην ξαναγυρίσω ποτέ».
Μια υπέροχη εικονογραφημένη βιογραφία
Με την ευκαιρία της επετείου από τον θάνατό της, οι εκδόσεις Lumen έβγαλαν μια ειδική έκδοση της εικονογραφημένης βιογραφίας της για μια προσωπικότητα που, παρά το γεγονός ότι έχει αφήσει πολλές μαρτυρίες, επιστολές, ακόμη και ημερολόγιο, παραμένει ένα μυστήριο.
«Η Φρίντα στόλισε ιστορίες, επινόησε, είπε την αλήθεια, διαψεύστηκε, άλλαξε την εκδοχή της για τα πράγματα…», γράφει η εικονογράφος του βιβλίου Maria Hesse. «Το βιβλίο αυτό είναι απαραίτητο για να απολαύσει κανείς τον πλούτο του "μαγικού ρεαλισμού" στον οποίο μετέτρεψε την ίδια την ύπαρξή της».
Η ανατριχιαστική ιστορία του πιο μυστηριώδους πίνακα της Φρίντα Κάλο
Το 1935 η Φρίντα Κάλο ανακαλύπτει ότι ο σύζυγός της, Ντιέγκο Ριβέρα, την απατά με την αδελφή της Κριστίνα. Τους πιάνει επ' αυτοφώρω να κάνουν σεξ πάνω στο τραπέζι του στούντιο του ζωγράφου. Εμπνευσμένη από αυτή τη σκηνή, η Frida ζωγραφίζει έναν παράξενο πίνακα που αποτελεί μέρος της πρώτης έκθεσης μεξικανών καλλιτεχνών στη Σοβιετική Ένωση. Στη συνέχεια το έργο εξαφανίστηκε.
Τον Δεκέμβριο του 1939, το διαζύγιο της Φρίντα Κάλο και του Ντιέγκο Ριβέρα κατέστη οριστικό. Η Φρίντα άρχισε να δουλεύει πάνω σε αυτόν τον πίνακα ως έκφραση της απόγνωσης και της μοναξιάς της. Το αίμα στάζει στο τραπέζι με τις πληγές, 1940, όπως έσταζε στη φούστα Tehuana της Frida στο έργο Οι δύο Fridas. Αυτός είναι ο μόνος μεγάλος πίνακας της, όχι μόνο από άποψη μεγέθους, αλλά και από άποψη πολυπλοκότητας. Σε μια επιστολή της προς τον Muray περιγράφει ότι «δούλευε σαν στην κόλαση» για να τον τελειώσει, ώστε να προλάβει την προθεσμία της 17ης Ιανουαρίου για τα εγκαίνια της «Διεθνούς Έκθεσης Σουρεαλισμού», στην οποία το Πληγωμένο Τραπέζι εκτίθεται μαζί με άλλα αριστουργήματα της ελίτ των καλλιτεχνών του Σουρεαλισμού, π.χ. την Επιμονή της Μνήμης του Σαλβαδόρ Νταλί και την Προδοσία των Εικόνων του Ρενέ Μαγκρίτ.
Το «Πληγωμένο τραπέζι» εκτέθηκε για τελευταία φορά στη Βαρσοβία το 1955, μετά εξαφανίστηκε, και αποτελεί αντικείμενο μιας συνεχιζόμενης διεθνούς αναζήτησης.
«Πάντα μου άρεσαν τα μυθιστορήματα που συνδυάζουν την τέχνη με τη λογοτεχνία. Όταν έπεσα πάνω σε αυτή την ιστορία, έφτιαξα μια πλοκή που συνδυάζει ένα θρίλερ με την παθιασμένη και δυστυχισμένη ζωή της Φρίντα», λέει στο ισπανικό Telva η Laura Martínez-Belli, συγγραφέας του μυθιστορήματος La mesa herida (Το τραυματισμένο τραπέζι).
H συγγραφέας εντόπισε έναν Γερμανό ιστορικό Τέχνης, συνέλεξε έγγραφα και φωτογραφίες και κατασκεύασε μια μυθοπλασία βασισμένη στο τρομερό γεγονός που προκάλεσε την κατάθλιψη της Φρίντα.
Οσο για το τι απέγινε ο πίνακας; «Υπάρχουν πολλοί θρύλοι γύρω από αυτόν τον πίνακα. Λέγεται ότι οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες τον κατέστρεψαν, ότι παραμένει κρυμμένος…, ακόμη και ότι εμφανίστηκε σε ιδιωτική δημοπρασία πριν από μερικά χρόνια. Αλλά μέχρι σήμερα, τα πάντα γι' αυτόν παραμένουν ένα μυστήριο».
