4 γυναίκες της Ουκρανίας που υπηρετούν σε θέσεις μάχης

Παγωμένος ο πλανήτης παρακολουθεί τις εξελίξεις του πολέμου που εκτυλίσσεται στην Ουκρανία ύστερα από την εισβολή της Ρωσίας. Άμαχος πληθυσμός ζει κάθε στιγμή με τον φόβο πως θα είναι η τελευταία του, οικογένειες ψάχνουν καταφύγιο, τανκς καταστρέφουν ό,τι βρεθεί στο διάβα τους και η δυστυχία είναι σαν να απέκτησε υπόσταση.

Παρακάτω τέσσερις γυναίκες έτοιμες να υπερασπιστούν την πατρίδα τους αφηγήθηκαν στα ξένα μέσα τη συγκλονιστική ιστορία τους.

Η Alisa, μια 38χρονη μητέρα στο Κίεβο, εντάχθηκε πριν ενάμιση χρόνο στις Δυνάμεις Εδαφικής Άμυνας και τώρα ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιήσει τις δεξιότητές της στον πόλεμο με τη Ρωσία.

Μπορεί εδώ και πολλά χρόνια να είχε ως χόμπι της τη σκοποβολή, πλέον όμως η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν της θυμίζει τίποτα το ανέμελο. «Οι άνθρωποι πεθαίνουν, αυτό είναι φρικτό. Και γίνεται ακόμα χειρότερο όταν σκέφτεσαι πώς δεν κινδυνεύει μόνο η δική σου ζωή, αλλά και η ζωή ενός 7χρονου παιδιού», είπε πριν λίγες μέρες σε συνέντευξή της στο Reuters που πραγματοποιήθηκε στο σπίτι της έξω από το Κίεβο, ενώ ο γιος της, Τιμούρ, έβλεπε κινούμενα σχέδια. «Συνειδητοποιώ ότι μπορεί να τραυματιστεί εξαιτίας της ανοησίας της γειτονικής -όχι πια αδερφικής- μας χώρας», είπε η Alisa, η οποία ζήτησε να δημοσιευτούν τα λόγια της μόνο με το μικρό της όνομα.

Από όταν τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώθηκαν στα σύνορα της Ουκρανίας, η κυβέρνηση γνωστοποίησε ότι ήθελε να δημιουργήσει εφεδρικά τάγματα έως και 130.000 ατόμων. Η Alisa ανέφερε ότι είχε δει δεκάδες νέους ανθρώπους να συμμετέχουν στις προπονήσεις κάθε Σάββατο. Την προηγούμενη μόλις εβδομάδα φόρεσε το καμουφλάζ της, πήρε ένα από τα δύο όπλα μικρού διαμετρήματος που κρατά στο σπίτι και κατευθύνθηκε σε ένα γήπεδο προπόνησης –ένα πευκοδάσος με αμμόλοφους, έναν παλιό σιδηρόδρομο και μερικά εγκαταλειμμένα εργοτάξια.

Μαζί με δεκάδες άλλους εθελοντές, κυρίως άνδρες ηλικίας 30 με 40 ετών, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν καμία σχέση με τον στρατό, πέρασαν τις επόμενες επτά ώρες είτε κάνοντας σκοποβολή, είτε ως μέλη μια μικρής περιπολίας που είχε ως αποστολή την προστασία ενός κτιρίου από σκυρόδεμα από εχθρικούς σαμποτέρ. «Αν ξεκινήσει ένας πόλεμος… ξέρω πώς να μετακινηθώ από ένα μη ασφαλές σημείο Α σε ένα ασφαλές σημείο Β», είπε η Alisa. «Ξέρω πώς να βοηθήσω τον Τιμούρ, τους φίλους, τους γείτονες σε περίπτωση πυροβολισμών».

Η ίδια προσπαθούσε να μην παραλείπει τις προπονήσεις της, καθώς, όπως δήλωσε «Αν ήμασταν σε καιρό ειρήνης και ήμουν κουρασμένη δεν θα πήγαινα για προπόνηση. Αλλά τώρα αναγκάζομαι να σηκώνομαι από νωρίς και να πηγαίνω, είναι πιο απαραίτητη από ποτέ. Νιώθω θυμό, μίσος, τα σχέδιά μου ακυρώνονται… Είναι όλα σουρεαλιστικά για μένα και δεν καταλαβαίνω πώς μπορούν να συμβούν τέτοια ανόητα πράγματα σε έναν πολιτισμένο κόσμο του 21ου αιώνα» είπε.

Σύμφωνα με τη βετεράνο Olena Bilozerska «όλοι συνήθισαν τις γυναίκες μαχητές στην πρώτη γραμμή». Η ίδια διοικούσε μια διμοιρία πυροβολικού στο Ντόνετσκ για δύο χρόνια. «Είναι φυσιολογικό».

Γυναίκες –ένστολες και μη– έπαιξαν κεντρικό ρόλο στις προσπάθειες αντιμετώπισης της ρωσικής επιθετικότητας ήδη από το 2014, όταν η Μόσχα αποφάσισε να προσαρτήσει την Κριμαία. Οι γυναίκες αποτελούν πλέον σχεδόν το 10% (ορισμένοι κάνουν αναφορές και για 15%) των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, υπηρετούν μαζί με άνδρες σε θέσεις μάχης, ενώ έχουν διασφαλίσει «ίσα δικαιώματα» με τους άνδρες ομολόγους τους βάσει νόμου του 2018. Από το 2019, έχουν και τη δυνατότητα να σπουδάζουν σε στρατιωτικές σχολές. Στο παρελθόν μια γυναίκα του ουκρανικού στρατού μπορεί να χειριζόταν εκτοξευτήρες πυραύλων, αλλά αναγραφόταν ως γιατρός στα χαρτιά, καθώς οι κανόνες υπαγόρευαν ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν να έχουν ρόλους που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την αναπαραγωγική της υγεία. Οι παραδοσιακοί κανόνες φύλου στο πρώην σοβιετικό έθνος έχουν αλλάξει, χάρη στις νεαρές γυναίκες που πολέμησαν, συχνά ως εθελόντριες, ενάντια στη Ρωσία.

Το 2016 ο στρατός της Ουκρανίας παραχώρησε στις γυναίκες το δικαίωμα να πολεμούν σε θέσεις μάχης. Πριν από αυτό, μπορούσαν να εργαστούν ως νοσοκόμες, γραμματείς, μοδίστρες και μάγειρες, αν και στην πραγματικότητα συχνά αναλάμβαναν ευθύνες που προορίζονταν για άνδρες χωρίς να λαμβάνουν ωστόσο τα σχετικά οφέλη. Η αλλαγή πολιτικής ήρθε χάρη σε προσπάθειες από γυναίκες βετεράνους όπως η Olena Bilozerska, μια σκοπεύτρια που υπηρέτησε ως εθελόντρια σε πολλά από τα hotspots της ανατολικής Ουκρανίας μεταξύ 2014 και 2016. «Τα πρώτα δύο χρόνια του πολέμου, οι μαχητές στην πρώτη γραμμή εξεπλάγησαν όταν είδαν μια γυναίκα μαχήτρια», λέει η Olena, πρωταγωνίστρια σε μια ταινία ντοκιμαντέρ, «Invisible Battalion», που πυροδότησε μια ευρύτερη συζήτηση για τον ρόλος των γυναικών στο στρατό, αλλά και τις ανάγκες των γυναικών βετεράνων.

Η Olena έγινε δεινός σκοπευτής με εξάσκηση στα δάση του Κιέβου, που από σήμερα τα ξημερώματα πολιορκείται από τη Ρωσία. Τη δίδαξε ο σύζυγός της, βετεράνος του στρατού και ο ίδιος. Την πρώτη φορά που η Olena εμφανίστηκε στο μέτωπο, οι άντρες συνάδελφοί της αναρωτήθηκαν αν ήταν γιατρός. Σήμερα η φήμη της προηγείται της παρουσίας της και την κάνει τακτικό στόχο των ρωσικών τρολ στο διαδίκτυο.

Η ίδια δηλώνει για τις εθελόντριες μάχης ότι: «κάθε διοικητής γνωρίζει ότι αν έχει μια γυναίκα μαχήτρια που θέλει να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή και δεν της το επιτρέψει, θα χάσει έναν μαχητή με κίνητρο και πως αυτή θα πάει σε άλλη μονάδα. Αν ένα κορίτσι ή μια γυναίκα θέλει να πολεμήσει, θα παλέψει».

Η Ντάρια, με το παρατσούκλι «Ντάσα», είναι μία από τις έξι γυναίκες μεταξύ 30 ανδρών που σταθμεύουν σε ένα στρατιωτικό κέντρο εκπαίδευσης στη Ντέσνα, στη βόρεια Ουκρανία. Για την ίδια τα στερεότυπα ακόμα υπάρχουν παρόλο που οι γυναίκες καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να τα σπάσουν.

«Το πιο κοινό στερεότυπο είναι ότι οι γυναίκες είναι αδύναμες και χρειάζονται ειδική μεταχείριση», προσθέτει η Ντάρια, η οποία ζήτησε να μην χρησιμοποιείται το επώνυμό της για την προστασία της ιδιωτικής της ζωής. «Όταν είσαι γυναίκα, δεν μπορείς να είσαι αδύναμος. Υπάρχει ένα στερεότυπο ότι αν ένας άντρας τα παρατήσει, τα παρατάει γιατί είναι πολύ δύσκολο και πολύ δύσκολο για αυτόν. Αν μια γυναίκα τα παρατά είναι επειδή είναι γυναίκα».

Ο αυξανόμενος αριθμός Ουκρανών ένστολων γυναικών έχει ως αποτέλεσμα περισσότερα παντρεμένα ζευγάρια να υπηρετούν στην πρώτη γραμμή.

Ο Αντρέι Βιτάλιοβιτς και η σύζυγός του, Παυλίνα, γονείς ενός μικρού κοριτσιού, πέρασαν και οι δύο χρόνο στα χαρακώματα με ξεχωριστές μονάδες κατά τη διάρκεια της προηγούμενης οκταετίας. «Αν ήμασταν σε μια ειρηνική κατάσταση, θα έλεγα ότι οι γυναίκες δεν χρειάζεται να είναι στον στρατό γιατί υπάρχουν αρκετοί άντρες που θα μπορούσαν να φροντίσουν για τα πάντα», λέει ο λοχίας Vitaliovych. «Αλλά έχουμε πόλεμο, επομένως είναι σημαντικό για όλους τους Ουκρανούς –άντρες, γυναίκες, όλους– να διασφαλίσουν ότι υπερασπιζόμαστε τη χώρα μας».

*Με πληροφορίες από το CSMonitor και το Reuters