Από τη Σιμόν ντε Μποβουάρ στη Μαλάλα Γιουσαφζάι -Οχτώ εμβληματικές μορφές του φεμινισμού

Ο φεμινισμός ταυτίστηκε καταρχάς και καταρχήν με τη διεκδίκηση των γυναικών για ίσα πολιτικά δικαιώματα, αλλά μέσα στα χρόνια απέκτησε πολλές ακόμα διαστάσεις.

Μάλιστα, κάποια στιγμή ο χαρακτηρισμός «φεμινίστρια» θεωρήθηκε έως και «προσβολή», όμως κάνεις δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι χάρη στους αγώνες σημαντικών προσωπικοτήτων, το γυναικείο φύλο έπαψε να θεωρείται πια «ασθενές» και βρήκε τη δική του φωνή. Με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας, θυμόμαστε μεγάλες κυρίες, που με το έργο τους και τη στάση τους άλλαξαν κυριολεκτικά την Ιστορία.

Μέρι Γουόλστονκραφτ

Αγγλίδα φιλόσοφος και συγγραφέας, μητέρα της διάσημης Μέρι Σέλεϊ, που έγραψε τον «Φρανκεστάιν», την οποία απέκτησε εκτός γάμου, πράγμα εξαιρετικά προβοκατόρικο για την εποχή της. Ήδη από το 1792 εξέφρασε με δυναμισμό τη γνώμη της για τη γυναικεία ανεξαρτησία και επιτέθηκε στην επικρατούσα άποψη που ήθελε τα κορίτσια αμόρφωτα, απαιτώντας την ισότιμη εκπαίδευσή τους με τα αγόρια. Ταυτόχρονα, υποστήριξε το τέλος των προκαταλήψεων και την εξάρτηση των γυναικών από το επάγγελμά τους και όχι από τον σύντροφό τους. «Εύχομαι οι γυναίκες να έχουν εξουσία όχι πάνω στους άντρες, αλλά πάνω στον εαυτό τους», έγραψε χαρακτηριστικά, γι' αυτό και θεωρείται η «μητέρα του σύγχρονου φεμινισμού».

Έμελιν Πάνκχερστ

Η Αγγλίδα ακτιβίστρια και ηγέτης του βρετανικού κινήματος των «Σουφραζετών», χρησιμοποίησε ακραίες τακτικές για να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο σχετικά με το δικαίωμα της ψήφου των γυναικών. Άλλοτε κάνοντας απεργία πείνας μέσα από τη φυλακή, άλλοτε προκαλώντας εμπρησμούς κι άλλοτε δεμένη στις ράγες ενός σιδηροδρόμου, προκαλούσε έντονες αντιδράσεις. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι ότι η Πάνκχερστ, μαζί με τον δικηγόρο σύζυγό της, το 1884 ίδρυσαν τον σύλλογο «Women’s Franchise League», προωθώντας και το δικαίωμα και των ανύπαντρων γυναικών να ψηφίζουν τις τοπικές εκλογές- οι έγγαμες γυναίκες είχαν αποκτήσει αυτό το δικαίωμα από το 1864. Δυστυχώς, πέθανε τρεις εβδομάδες πριν δει τους αγώνες της να δικαιώνονται.

Σιμόν Ντε Μποβούαρ

Γαλλίδα συγγραφέας και φιλόσοφος, σύντροφος του υπαρξιστή Ζαν Πολ Σαρτρ, υπήρξε μια εξέχουσα φεμινιστική φιγούρα στην εποχή της, που αλλεπάλληλα κατέκρινε το πατριαρχικό σύστημα και τις τακτικές του. Το 1949 δημοσίευε το περιβόητο «Το δεύτερο φύλο», που περιέχει τα δομικά στοιχεία του φεμινισμού του δευτέρου κύματος, δημιουργώντας φανατικούς υποστηρικτές και θανάσιμους εχθρούς. Διεκδικώντας την κατάργηση του μύθου του «αιώνιου θηλυκού», θεωρήθηκε ένα από τα κλασικά έργα της φεμινιστικής λογοτεχνίας και για πολλά χρόνια βρισκόταν στη λίστα του Βατικανού με τα απαγορευμένα βιβλία (Index Librorum Prohibitorum).

Μπέτι Φρίνταν

Σύμβολο του αμερικανικού φεμινιστικού κινήματος, τον  Απρίλιο του 1963, δημοσιεύει το βιβλίο «The Feminine Mystique», με το οποίο αποκαθήλωσε την «ιδεατή εικόνα της ευτυχισμένης αστής νοικοκυράς των προαστίων», που και η ίδια υπήρξε για ένα διάστημα. Έκτοτε, οργάνωσε την Απεργία των Γυναικών για την Ισότητα κατά την 50ή επέτειο της τροπολογίας για τα ίσα δικαιώματα, η οποία έδωσε δικαιώματα ψήφου στις γυναίκες, ίδρυσε την Εθνική Οργάνωση Γυναικών (NOW) και πρωτοστάτησε σε αρκετές κινητοποιήσεις, με αποκορύφωμα τη μεγαλειώδη πορεία στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης τον Αύγουστο του 1970.

Άντζελα Ντέιβις

Το πλέον εμβληματικό πρόσωπο του κινήματος της «Μαύρης Υπερηφάνειας» (Black Pride) τη δεκαετία του ’70, που ήταν και υποψήφια αντιπρόεδρος των ΗΠΑ για λογαριασμό του Κομμουνιστικού Κόμματος. Σημαντική ακαδημαϊκός, έχει γράψει μερικά από τα πιο ρηξικέλευθα κείμενα φεμινιστικής σκέψης. Μαθήτρια του Χέρμπερτ Μαρκούζε, μίλησε επίσης για φύση της εξουσίας των αμερικανικών θεσμών, με αφορμή τις αποκαλύψεις για τη φυλακή του Άμπου Γράιμπ, θεωρήθηκε «εχθρός του κράτους» και συνελήφθη, όταν επισήμανε πως η δημιουργία του αμερικανικού σωφρονιστικού συστήματος λειτουργεί ως ένας τρόπος διατήρησης της κυριαρχίας και της άσκησης ελέγχου σε ολόκληρους πληθυσμούς. Καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά ευτυχώς οι Αρχές της Καλιφόρνιας έκριναν αντισυνταγματική την ποινή και επέτρεψαν την απελευθέρωσή της με χρηματική εγγύηση εν αναμονή της δίκης της, που έγινε ενάμιση χρόνο αργότερα.

Γκλόρια Στάινεμ

Αμερικανίδα δημοσιογράφος και ακτιβίστρια, που συνέβαλε αποφασιστικά στον αγώνα υπέρ δικαιωμάτων των γυναικών. Η δράση της ξεκινάει ενεργά το 1962, οπότε και εργάστηκε για το περιοδικό «Esquire», αρθρογραφώντας για θέματα αντισύλληψης, που τότε θεωρούνταν ταμπού. Το 1963 συνεργάζεται με το περιοδικό «Show», ξεσκεπάζοντας τις συνθήκες εργασίας και συγκεκριμένα τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στο περιοδικό «Playboy», για το οποίο, προκειμένου να κάνει μια εμπεριστατωμένη έρευνα, εργάστηκε και ως «κουνελάκι». Μεταξύ των άλλων δράσεών της, διαμαρτυρήθηκε κατά του απαρτχάιντ και ίδρυσε, μαζί με την Τζέιν Φόντα και την Ρόμπιν Μόργκαν, το «Women's Media Center», μια οργάνωση που έχει ως στόχο «να κάνει τις γυναίκες ορατές και ισχυρές στα μέσα ενημέρωσης». Αν και στο παρελθόν είχε δηλώσει πως «ο γάμος μετατρέπει τις γυναίκες σε μισά πλάσματα και επινοήθηκε από τους άνδρες για να τις διχοτομεί», σε ηλικία 66 χρόνων, παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ντέηβιντ Μπέιλ, πατέρα του ηθοποιού Κρίστιαν Μπέιλ, σε τελετή που έλαβε στο χώρα στο σπίτι της πρώην αρχηγού των Τσερόκι Βίλμα Μανκίλερ, όπου σύμφωνα με το τελετουργικό οι νεόνυμφοι δεν αποκαλούνται «σύζυγοι», αλλά «partners» (σύντροφοι).

Μπελ Χουκς 

Αμερικανίδα συγγραφέας, γνωστή για την κοινωνική ακτιβιστική της δράση, που συχνά αντικατοπτρίζεται μέσα από τα κείμενά της για την καταπίεση, τα δικαιώματα των γυναικών και των μαύρων. «Ο φεμινισμός είναι ένα κίνημα για τον τερματισμό του σεξισμού, της σεξιστικής εκμετάλλευσης και της καταπίεσης», δηλώνει το 1981 η ίδια στο εμβληματικό βιβλίο της «Ain’t I a Woman? Black Women and Feminism» (τίτλος εμπνευσμένος από την εξαιρετική ομιλήτρια Sojourner Truth). Έγραφε το όνομά της με πεζά (bell hooks), καθώς υποστήριζε πως αυτή είναι η μόνη σωστή γραφή των λέξεων, άσκησε έντονη κριτική στη «λευκή ρατσιστική καπιταλιστική πατριαρχία» και πλέον θεωρείται από τις πιο σημαντικές φεμινίστριες της σύγχρονης εποχής, επειδή έφερε στο προσκήνιο και το θέμα των έγχρωμων γυναικών.

Μαλάλα Γιουσαφζάι 

Ήδη από την ηλικία των 11 ετών, η Γιουσαφζάι από το Πακιστάν γεννηθείσα μόλις το 1997, κέρδισε την προσοχή του κόσμου, όταν μίλησε μέσω ενός blog που διατηρούσε τότε, εναντίον των Ταλιμπάν, περιγράφοντας λεπτομερώς τις άθλιες συνθήκες κάτω από τις οποίες διοικούν. Μέσα από συνεντεύξεις και δημόσιες τοποθετήσεις, έστρεψε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης στο ζήτημα της εκπαίδευσης των κοριτσιών στη χώρα της, πράγμα για το οποίο αγωνίζεται μέχρι και σήμερα. Η στάση της οδήγησε κάποιον φανατικό να την πυροβολήσει σοβαρά στο κεφάλι. Ήταν τότε 15 χρόνων. Λίγο αργότερα, μεταφέρθηκε στην Αγγλία. Το 2013 της απονεμήθηκε το Βραβείο Ζαχάρωφ, και το 2014 το Νόμπελ Ειρήνης. Σήμερα, ασχολείται τη σκηνοθεσία και την παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών και τηλεοπτικών σειρών με σκοπό να δώσει «βήμα σε γυναίκες που δεν είναι λευκές και να φέρει στο προσκήνιο μουσουλμάνους σεναριογράφους και σκηνοθέτες», όπως λέει η ίδια.