Βαλεντίνα Τερεσκόβα: Η πρώτη γυναίκα που πήγε στο διάστημα -Κινδύνεψε να χαθεί, προσγειώθηκε στη γη με αλεξίπτωτο

Η Βαλεντίνα Βλαντιμίροβνα Τερεσκόβα από μικρή κοιτούσε τα άστρα και ονειρευόταν να πετάξει ως αυτά. Κι ενώ πολλά παιδιά έκαναν την ίδια σκέψη, εκείνη κατάφερε να γίνει η πρώτη γυναίκα κοσμοναύτης που έφτασε στο διάστημα και η μοναδική που ολοκλήρωσε μόνη της αποστολή.

Γεννημένη στη Σοβιετική Ένωση συγκεκριμένα σε ένα μικρό χωριό της Κεντρικής Ρωσίας, το Μασλενίκοβο, στις 6 Μαρτίου του 1937, η Τερέσκοβα δεν είχε μια εύκολη ζωή. Από δέκα ετών ήταν αναγκασμένη να δουλεύει για να στηρίζει την χήρα μητέρα της, ενώ παράλληλα πήγαινε σχολείο. Μετά από την αποφοίτησή της, δούλεψε σε εργοστάσιο ελαστικών και στη συνέχεια σε υφαντουργείο. Παράλληλα όμως εκπαιδεύτηκε ως αλεξιπτωτίστρια σε τοπική αερολέσχη και το 1961, αν και δεν ήταν πιλότος, έτσι επιλέχτηκε μεταξύ εκατοντάδων υποψηφίων, ως μία από τις πέντε πρώτες γυναίκες του διαστημικού προγράμματος της Σοβιετικής Ένωσης.

Φυσικά η σκληρή της προσπάθεια για να φτάσει έξω από τα όρια της γης συνεχίστηκε, αφού η προετοιμασία για το ταξίδι κράτησε δυο χρόνια. Τελικά στις 16 Ιουνίου του 1963 επιβιβάστηκε στο μονοθέσιο διαστημικό σκάφος «Βοστόκ 6» (Ορίζων 6, στα ελληνικά), με απώτερο σκοπό της αποστολής να μελετηθεί η λειτουργία του γυναικείου σώματος στο διάστημα. Πολλοί βέβαια θεωρούν ότι το όλο εγχείρημα δεν ήταν παρά ένα πολιτικό πείραμα, που θα μπορούσε να έχει και απρόβλεπτες συνέπειες.

Πάντως, γι’ αυτή τη θέση την είχε επιλέξει προσωπικά ο επικεφαλής του διαστημικού προγράμματος της Σοβιετικής Ένωσης, Σεργκέι Κορολιόφ, που αναγνώρισε την εργατικότητα και τις ικανότητές της. Η Τερέσκοβα, που της δόθηκε το παρατσούκλι ο «Γλάρος», ολοκλήρωσε την αποστολή της στις 19 Ιουνίου, που παρά την απειρία της αλλά και τα προβλήματα που αντιμετώπισε τις τρεις μέρες που βρισκόταν στο διάστημα -υπέφερε από ναυτίες και στοματικές διαταραχές- ήταν επιτυχημένη. Λέγεται μάλιστα πως εξαιτίας ενός σφάλματος του αλγόριθμου στον αυτόματο πιλότο κινδύνεψε να χαθεί στο διάστημα, αλλά ευτυχώς ο Γκαγκάριν και ο διευθυντής του προγράμματος με γρήγορους υπολογισμούς διόρθωσαν την πορεία του αεροσκάφους. Τελικά, προσγειώθηκε στη γη στα τα σύνορα Καζακστάν-Μογγολίας-Κίνας, με τον τρόπο που ήξερε καλύτερα, δηλαδή με αλεξίπτωτο, το οποίο χρησιμοποίησε μόλις εγκατέλειψε το σκάφος. Η επιδεξιότητά της τη βοήθησε να φτάσει στο έδαφος μόνο με λίγους μώλωπες, που τους απέκτησε προσπαθώντας να λύσει τα σχοινιά. Τη βρήκαν χωρικοί της περιοχής και της έκαναν το τραπέζι, πράγμα για το οποίο τιμωρήθηκε αργότερα επειδή παράκουσε τους κανόνες και δεν υποβλήθηκε στις απαραίτητες εξετάσεις, πριν έρθει σε επαφή με ανθρώπους.

Η Τερεσκόβα σε εκδήλωση που έγινε προς τιμή της για την επέτειο των 55 χρόνων από την αποστολή της είχε δηλώσει πως θα ήθελε να ξεπετάξει. «Δεν την θυμάμαι απλώς εκείνη την αποστολή, αλλά όλο και πιο πολύ θέλω να ξανακάνω αυτή την πτήση. Αντιλαμβάνομαι ότι είναι η ηλικία (τότε ήταν 81 ετών). Όμως όταν πετούσα πάνω από τον Βόλγα, τη γενέτειρά μου το Γιαροσλάβ, πάντα ήθελα να μιλήσω στη μητέρα μου, να της πως κάποιες σκέψεις μου. Θυμάμαι όταν βρισκόμουν πάνω από την Αυστραλία, ονειρευόμουν να την επισκεφθώ. Αλλά μόνο τριάντα χρόνια αργότερα έλαβα μια επίσημη πρόσκληση από την κυβέρνησή της…. Πολύ συχνά βλέπω στα όνειρα μου αυτή την πτήση», είχε πει χαρακτηριστικά, προκαλώντας το θερμό χειροκρότημα. 

Στο διάστημα η Τερέσκοβα τράβηξε μια σειρά από φωτογραφίες, που αποτέλεσαν βασική πηγή πληροφόρησης για τη μελέτη των στρωμάτων αερολυμάτων στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στην επιστήμη της μετεωρολογίας.

Αμέσως μετά από την αποστολή της, εγκατέλειψε το διαστημικό πρόγραμμα, κυρίως επειδή ήταν γυναίκα. Αρχικά, υπήρχαν σχέδια για περισσότερες γυναικείες διαστημικές πτήσεις, χρειάστηκαν δεκαενννέα ολόκληρα χρόνια για να επαναληφθεί μία ανάλογη, από μία ακόμη Σοβιετική κοσμοναύτη, τη Σβετλάνα Σαβίτσκαγια, μέλος του διαστημοπλοίου «Σαλιούτ Τ-7» (10 Δεκεμβρίου 1982).

Έτσι η Βαλεντίνα αφοσιώθηκε στις σπουδές της και στην οικογένειά της. Στις 3 Νοεμβρίου παντρεύτηκε τον συνάδελφό της Άντριαν Νικολάγεφ τον μοναδικό διαθέσιμο εργένη κοσμοναύτη εκείνη την περίοδο,  και μάλιστα με τις ευλογίες της κυβέρνησης, που θεώρησε την ένωσή τους «πολύ χρήσιμη για την κοινωνία και την επιστήμη», και απέκτησε μία κόρη, τη γιατρό Έλενα Νικολάγεβα. Ο γάμος όμως έληξε άδοξα -σύμφωνα με τα όσα έχει εκμυστηρευτεί η ίδια στον βιογράφο της από το 1977, όμως το ζευγάρι πήρε διαζύγιο το 1982. Η Τερέσκοβα έγινε δεκτή στην Πολεμική Αεροπορία της Σοβιετικής Ένωσης, σπούδασε διαστημική μηχανολογία και αποστρατεύτηκε το 1997 με τον βαθμό του υποπτεράρχου, ενώ προωθήθηκε και σε διαφορετικές πολιτικές θέσεις. Αργότερα ξαναπαντρεύτηκε με τον ορθοπεδικό Γιούλι Σαποσνίκοφ, που τον γνώρισε κατά τη διάρκεια ιατρικών εξετάσεων, και έμεινε μαζί του μέχρι τον θάνατό του το 1999.

Η Τερέσκοβα είναι σήμερα σύμβολο στη Ρωσία, που την ανακήρυξε «Ηρωίδα της Σοβιετικής Ένωσης» και της απένειμε δύο φορές το Βραβείο Λένιν, ενώ θεωρείται από τις πρωτοπόρους της γυναικείας χειραφέτησης.