Αρίθα Φράνκλιν: Τα παιδικά χρόνια, η απόλυτη δόξα και οι καταχρήσεις που της στέρησαν την ευτυχία
Στις 16 Αυγούστου του 2018, η καρδιά της μεγάλης κυρίας της soul, Αρίθα Φράνκλιν, της γυναίκας που κατέκτησε τον κόσμο με τη φωνή της, σταμάτησε να χτυπάει. Όμως ο θρύλος της «βασίλισσας», όπως δικαίως όλοι την αποκαλούσαν, δεν έσβησε.
Φέτος, λοιπόν, μια ταινία και μια τηλεοπτική νέα σειρά έρχονται να ζωντανέψουν την ιστορία της, από τα πρώτα της βήματα στο πλευρό του πάστορα πατέρα της μέχρι τη διεθνή αποθέωση.
Η ταινία με τίτλο «Respect», από το ομώνυμο κομμάτι που κυκλοφόρησε το 1967, έχει το χρίσμα της ντίβας, αφού πριν από τον θάνατό της είχε η ίδια συμμετάσχει στη διαδικασία παραγωγής. Τα γυρίσματα έγιναν στην Ατλάντα το 2019, αλλά λόγω της πανδημίας, η πρεμιέρα καθυστέρησε δυο χρόνια. Μάλιστα η ίδια η Φράνκλιν επέλεξε την Τζένιφερ Χάντσον να την υποδυθεί. Η Χάντσον με αφορμή την κυκλοφορία της ταινίας εξέφρασε την αγωνία της, αλλά και την ελπίδα πως η ερμηνεία της θα έκανε περήφανη την Αρίθα. Η διακεκριμένη τραγουδίστρια και ηθοποιός μάλιστα είχε προσκληθεί στην κηδεία της Φράνκλιν, όπου και ερμήνευσε προς τιμήν της το «Amazing Grace».
Το «Respect» είναι ένα κλασικό biopic που περιγράφει την παιδική ηλικία της μεγάλης μουσικού, τη στενή της σχέση με την οικογένειά της, τα πρώτα της βήματα προς τη δόξα, το άγχος της επιτυχίας που πάντα την κατέτρεχε και την έφτασε στα πρόθυρα της κατάρρευσης, μέχρι τη διεθνή αναγνώριση. Όμως η πολιτική της δράση για την οποία άλλωστε έχει τιμηθεί με το βραβείο Κένεντι, καθώς και η ιδιαίτερη επαφή της με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αντιμετωπίζεται επιφανειακά, πράγμα αρκετά παράδοξο, αν σκεφτεί κανείς τη χρονική στιγμή που βγαίνει η ταινία.
Την Χάντσον πλαισιώνουν οι Φόρεστ Γουιτάκερ (στον ρόλο του τον πατέρα της Αρίθα), ο Μάρλον Γουέινς (που υποδύεται τον πρώτο της σύζυγο Τεντ Γουάιτ), η Μέρι Τζέι Μπλάιτζ (στον ρόλο της Νταϊάνα Γουάσινγκτον) και ο Μαρκ Μάρον (ως ο παραγωγός της Atlantic Records, Τζέρι Γουέξλερ), ενώ τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει η Νοτιοαφρικανή Λεσλ Τόμι.
Από την άλλη, η τηλεοπτική σειρά «Genius» του National Geographic που βασίζεται σε βιογραφίες σημαντικών προσωπικοτήτων -έχουν ήδη προβληθεί δύο κύκλοι, ο ένας για τον Αϊνστάιν και ο δεύτερος για τον Πικάσο- είναι επίσης αφιερωμένη στην Φράνκλιν. Στον ρόλο της νεαρής Αρίθα θα δούμε την Σάιαν Τζόρνταν, ενώ σε μεγαλύτερη ηλικία θα την υποδυθεί η υποψήφια με Όσκαρ Σύνθια Ερίβο.
Εδώ όμως τα πράγματα περιπλέκονται, καθώς η οικογένεια της Φράνκλιν και δη ο τέταρτος γιος της έχουν κινηθεί νομικά εναντίον της παραγωγής, υποστηρίζοντας ότι δεν τους ζήτησαν ποτέ την άδεια για την εν λόγω σειρά. Μάλιστα η εγγονή της, Γκρέις δημοσίευσε ένα βίντεο, όπου η ίδια μαζί με την οικογένειά της φωνάζουν ρυθμικά: «Αυτή η εκπομπή πρέπει να σταματήσει».
Οι συγγενείς της Φράνκλιν θεωρούν πως το κανάλι δεν τους σεβάστηκε και δεν ζήτησε τη γνώμη τους, παρόλο που εκείνοι, όπως ισχυρίζονται, προσπάθησαν πολλές φορές να επικοινωνήσουν με τους υπεύθυνους. Μάλιστα κάνουν έκκληση στους θαυμαστές της Αρίθα να μη στηρίξουν τη σειρά, ενώ πιστεύουν πως ο αποκλεισμός τους από την παραγωγή θα οδηγήσει σε πολλές ανακρίβειες.
Από τη δική του πλευρά, το National Geographic με ανακοίνωσή του δήλωσε πως είχε άδεια να κάνει την ταινία από την εταιρεία διαχείρισης της περιουσίας της Φράνκλιν. «Λάβαμε το μήνυμα από την οικογένεια, το ακούμε και αναγνωρίζουμε την ανησυχία τους για την κληρονομιά της κ. Φράνκλιν», δήλωσε εκπρόσωπος του καναλιού. «Πιστεύουμε ότι έχουμε έναν κοινό στόχο εδώ: να τιμήσουμε και να γιορτάσουμε τη ζωή και την κληρονομιά της Αρίθα Φράνκλιν. Μπορούμε να σας πούμε ότι όλοι όσοι δούλεψαν στο «Genius: Aretha» προσέγγισαν το θέμα προκειμένου να πουν την ιστορία της Φράνκλιν με σεβασμό, σε κάθε πτυχή της σειράς και σε κάθε απόφαση που λάβαμε».
Ποια ήταν η Αρίθα Φράνκλιν
Η Αρίθα Φράνκλιν, με τέσσερις οκτάβες στη φωνή της, από μικρή ηλικία, ήξερε πως θα γίνει τραγουδίστρια. Στο σαλόνι του πάστορα πατέρα της, όπου συγκεντρώνονταν από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, μέχρι τη Μαχάλια Τζάκσον και τον Σαμ Κουκ, η μικρή Ρι, όπως την αποκαλούσαν οι δικοί της, έδειξε τα πρώτα δείγματα του ταλέντου της.
Οι απιστίες του πατέρα της οδήγησαν τη μητέρα της, η οποία είχε μάθει στις κόρες της πιάνο, να τους εγκαταλείψει, όταν η Αρίθα ήταν έξι ετών. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζει να επισκέπτεται τις κόρες της, μέχρι που τέσσερα χρόνια αργότερα πέθανε. Η απώλειά της τόσο για την Αρίθα όσο και για τις αδερφές της, που ήταν επίσης τραγουδίστριες κι έκαναν τα φωνητικά στις περισσότερες δουλειές της Φράνκλιν, ήταν τεράστια και πολλοί λένε ότι οι τρεις τους ποτέ δεν μπόρεσαν ουσιαστικά να την αφήσουν πίσω τους.
Μεγάλωσαν με αγάπη από τη γιαγιά τους και τον πατέρα τους, που στέκονταν πάντα στο πλάι τους, όμως αυτή η προστασία δεν μπόρεσε να γλιτώσει τη μικρή Αρίθα από μια σεξουαλική κακοποίηση, που υπέστη στα 14 της χρόνια. Παρά το γεγονός ότι δεν ήταν έτοιμη να γίνει μητέρα, όταν έμεινε έγκυος, αποφάσισε να κρατήσει το παιδί. Στα δεκάξι της απέκτησε και τον δεύτερο γιο της, που η γιαγιά της και ο πατέρας της τη βοηθούσαν να μεγαλώσει.
Στην αρχή, η Φράνκλιν, ασχολούταν αποκλειστικά με τη θρησκευτική μουσική και τα γκόσπελ, όμως το 1961 κυκλοφόρησε τον πρώτο της «κοσμικό» δίσκο με τον τίτλο «Aretha: With The Ray Bryant Como», αποδεικνύοντας ότι μπορεί να τραγουδήσει και τζαζ. Το ερμηνευτικό της στυλ και οι απίστευτες φωνητικές της δυνατότητες δεν περνούσαν απαρατήρητα, όμως η επιτυχία αργούσε να έρθει. Ο λόγος ήταν ότι δεν είχε στα χέρια της τραγούδια που τη συγκινούσαν.
Ανήσυχο πνεύμα και δραστήρια μουσικός, προσπαθούσε να ανακαλύψει την πραγματική της ταυτότητα, οπότε τον Νοέμβριο του 1966 άφησε την «Κολούμπια» για την «Ατλάντικ», ξεκινώντας την πιο πετυχημένη περίοδο της καριέρας της. Με το «I Never Loved a Man (The Way I Love You)» από τον ομώνυμο δίσκο, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1967, εκτοξεύτηκε, πετυχαίνοντας επιτέλους αυτό που χρόνια προσπαθούσε.
Τον επόμενο χρόνο με τον δίσκο «Lady Soul and Aretha Now» από τον οποίο ξεχώρισαν τα τραγούδια «Chain of Fools», «Ain’t No Way», «Think» και «I Say a Little Prayer», έσπασε όλα τα ρεκόρ. Την ίδια χρονιά τιμήθηκε με το πρώτο Grammy για το «Respect», έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό «Time» και ερμήνευσε το τραγούδι «Precious Lord, Take My Hand» στην κηδεία του αγαπημένου της φίλου Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Εκείνη την εποχή και παρά τις αντιδράσεις του πατέρα της, ήταν παντρεμένη με τον Τεντ Γουαιτ, έναν άνδρα που είχε πολύ κακή φήμη, αλλά τη βοήθησε να αλλάξει ρότα στην καριέρα της, όπως ήθελε. Όμως ο γάμος τους, αν και είχαν αποκτήσει ένα παιδί, πήγαινε από το κακό στο χειρότερο. Ο Τεντ, βίαιος και εριστικός χαρακτήρας, συχνά τη χτυπούσε, κι εκείνη για να ξεπεράσει τη θλίψη της εθίστηκε στο αλκοόλ. Ο σύζυγός της συνεχώς ήθελε να έχει τον απόλυτο έλεγχο της ζωής της και συχνά τσακωνόταν με την οικογένεια και τους συνεργάτες της. Εμφανώς καταβεβλημένη, η Αρίθα αφέθηκε στην κατάθλιψη, εμφανιζόταν μεθυσμένη και σε απελπιστική κατάσταση, είχε αναίτια ξεσπάσματα και υπερβολικές απαιτήσεις, μέχρι που κάποια στιγμή συνειδητοποίησε το πόσο την έφθειρε αυτός ο γάμος και αποφάσισε να βάλει ένα τέλος.
Στη συνέχεια, έκανε δεσμό με τον καινούργιο της μάνατζερ και διευθυντή της πρώτης της παγκόσμιας περιοδείας, τον Κεν Κάνινγκχαμ, με τον οποίο επίσης απέκτησε έναν γιό. Ο Κεν ως χαρακτήρας ήταν ήρεμος και συγκαταβατικός, κατανοούσε την πολυσύνθετη προσωπικότητά της, όμως κάποια στιγμή οι καταχρήσεις της και οι ανασφάλειές της έφθειραν τη σχέση τους, που έληξε άδοξα.
Από τα μέσα της δεκαετίας του '70 η δημοτικότητα της Αρίθα, που αν και απολάμβανε την αγάπη του κοινού, πάντα βασανιζόταν από φοβίες, πίστευε πως δεν ήταν καλή τραγουδίστρια και συχνά θεωρούσε πως ακόμα και οι πολύ δικοί της άνθρωποι την επιβουλεύονταν, άρχισε να φθίνει. Το 1978, παντρεύτηκε τον ηθοποιό Γκλιν Τέρμαν, με τον οποίο έζησαν μαζί μέχρι το 1984.
Τη δεκαετία του ’80, επανεμφανίσθηκε δυναμικά στο προσκήνιο, ερμηνεύοντας το τραγούδι «Think», στην μουσική κωμωδία του Τζον Λάντις «Οι ατσίδες με τα μπλε» («The Blues Brothers»). Την ίδια περίοδο συνεργάστηκε με καλλιτέχνες της νέας γενιάς, όπως η Άνι Λένοξ και ο Τζορτζ Μάικλ (1986), ενώ το 1998 με το άλμπουμ «A Rose Is Still a Rose», από το οποίο ξεχώρισε το ομώνυμο κομμάτι το οποίο ερμήνευσε με την Λορίν Χιλ, κατέκτησε και πάλι την κορυφή των charts.
Εκείνη την περίοδο η ψυχολογική της κατάσταση ήταν επιβαρυμένη και οι φοβίες της είχαν αυξηθεί: δεν έμπαινε σε αεροπλάνο ποτέ, αρνιόταν να δώσει συναυλίες εκτός των ΗΠΑ, ενώ λέγεται όμως πως συχνά δεν μπορούσε να αποδεχτεί την πραγματικότητα.
Ως ένθερμη υποστηρίκτρια του Δημοκρατικού Κόμματος τραγούδησε στις ορκωμοσίες τριών προέδρων: του Τζίμι Κάρτερ (1977), του Μπιλ Κλίντον (1993) και του Μπαράκ Ομπάμα (2009), την εκλογή του οποίου θεωρούσε ιστορική. Το 1987 έγινε η πρώτη γυναίκα που μπήκε στο «Rock and Roll Hall of Fame» της αμερικανικής μουσικής. Έλαβε τιμητικούς τίτλους από τα πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Πρίνστον, Μπέρκλι κ.α και είχε το δικό αστέρι στην «Λεωφόρο της Δόξας» στο Χόλιγουντ. Τιμήθηκε με τα ανώτερα παράσημα των ΗΠΑ (Μετάλλια Τεχνών και Ελευθερίας), ενώ ένας αστεροειδής φέρει το όνομά της (Asteroid 249516 Aretha).
Το 2010, διαγνώστηκε με καρκίνο, αν και εκείνη δεν μπορούσε ποτέ να το αποδεχτεί. Για τελευταία φορά, τραγούδησε τον Νοέμβριο του 2017 για λογαριασμό του ιδρύματος του Έλτον Τζον κατά του AIDS. Τελικά, έχασε τη μάχη με την αρρώστια που τη βασάνιζε στο σπίτι της στο Ντιτρόιτ, στις 16 Αυγούστου 2018. Δεν άφησε διαθήκη και η τεράστια περιουσία της, που ξεπερνάει τα 80.000.000 δολάρια αποτέλεσε αιτία διαμάχης.
Στην κηδεία της, που ήταν μεγαλοπρεπής όπως εκείνη θα ήθελε, ήταν ντυμένη στα κόκκινα και το φέρετρο ήταν χρυσό- η ίδια είχε πάντα μεγάλη αδυναμία στις ακριβές τουαλέτες και στις γούνες- ένας στόλος από ροζ Κάντιλακ τη συνόδευε, ενώ το πλήθος καταχειροκροτούσε για τελευταία φορά τη φωνή, που οι Αμερικανοί θεωρούν «εθνικό τους αγαθό».
