Οι 7 ιδιοφυΐες του σκακιού και η ιστορία τους -Οι ξεχωριστοί Καπαμπλάνκα, Μόρφι, Κασπάροφ

Αν έχετε δει το «Queen’s Gambit» στο Netflix, σίγουρα θα έχετε πάθει κι εσείς μια μικρή εμμονή με το σκάκι, έστω κι αν δεν ξέρετε καν πώς να ανοίξετε μια παρτίδα. Το δυσκολότερο παιχνίδι στον κόσμο, όπως σωστά θεωρείται, είναι τρόπος σκέψης και ζωής και οι ιστορίες των πιο μεγάλων σκακιστών το αποδεικνύουν περίτρανα.

Από τους μεγαλύτερους σκακιστές όλων των εποχών, τον οποίο μάλιστα έχει και ίνδαλμα η ηρωίδα της σειράς, η Μπεθ, ήταν ο Κουβανός Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα, που έχει μείνει γνωστός ως ο «Μότσαρτ του σκακιού», ενώ το παρατσούκλι του ήταν «σκακιστική μηχανή». Έμαθε να παίζει σκάκι από τον πατέρα του σε ηλικία τεσσάρων ετών, και από τα δώδεκα άρχισε να παίρνει μέρος σε μεγάλα τουρνουά. Χαρακτηριζόταν για την τρομερή του αυτοπεποίθηση -άλλωστε από το 1916 έως το 1924 δεν έχασε ποτέ καμιά παρτίδα- ήταν πολύ δυνατός επίσης και στο «γρήγορο σκάκι», αδιαφορούσε πλήρως για τον αντίπαλό του και έπαιζε θεαματικά. Μια μέρα στον σιδηροδρομικό σταθμό της Νέας Υόρκης, ο γκραν μετρ διάβαζε εφημερίδα, με τη σκακιέρα στο πλάι του, όταν ένας άγνωστος τον πλησίασε και του ζήτησε να παίξουν.

Ο Καπαμπλάνκα δέχθηκε την πρόσκληση και αφαίρεσε τη βασίλισσα από τα κομμάτια του, δίνοντας έτσι ένα σαφές πλεονέκτημα στον αντίπαλό του. Ο άγνωστος, όμως, προσεβλήθη και ρώτησε: «Γιατί το κάνατε αυτό; Δεν με ξέρετε, μπορεί να σας νικήσω». Ατάραχος, ο Καπαμπλάνκα του απάντησε: «Κύριε, εάν μπορούσατε να με νικήσετε, θα σας γνώριζα σίγουρα». Τα παιχνίδια του Καπαμπλάνκα έχουν αναλυθεί από κομπιούτερ και θεωρούνται αντικειμενικά από τα καλύτερα όλων των εποχών.

Από τους αντιπάλους που εκτιμούσε ιδαιτέρως ο Καπαμπλάνκα ήταν ο Γερμανός φιλόσοφος και μαθηματικός Εμάνουελ Λάσκερ. Μελετούσε την ψυχολογία του αντιπάλου του και πολλές από τις κινήσεις του προέκυπταν από τις αντιδράσεις του παίχτη που είχε απέναντί του. Για να συμμετέχει σε αγώνες απαιτούσε πάντα υπέρογκα πόσα, καθώς πάντα τον τρόμαζε ότι μεγάλοι γκραν μετρ είχαν καταλήξει σε συνθήκες απόλυτης ένδειας.

Όταν ο Καπαμπλάνκα τον κάλεσε σε αγώνα για τον τίτλο του πρωταθλητή, εκείνος τελικά ακύρωσε το παιχνίδι, απογοητευμένος πλήρως από το σκάκι. Έκτοτε αφοσιώθηκε στην ακαδημαϊκή του καριέρα και έπαιζε φανατικά μπριτζ. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εγκατέλειψε τη ναζιστική Γερμανία και μαζί την περιουσία του. Αναγκάστηκε τότε να επιστρέψει στο σκάκι για να βγάλει χρήματα, αποδεικνύοντας ότι ακόμα και σε μεγάλη ηλικία μπορούσε να παίζει έξοχα.

Ο Αλεξάντερ Αλιέχιν από τη Ρωσία επίσης θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους πρωταθλητές. Γόνος πλούσιας οικογένειας, έμαθε από μικρός να παίζει σκάκι και φημίζονταν για τη τέλεια στρατηγική του. Είχε όμως σοβαρά προβλήματα με το αλκοόλ, γεγονός που επηρέασε τις επιδόσεις του.

Οι συνθήκες του θανάτου του αποτελούν ακόμα θέμα αντιπαραθέσεων, καθώς άλλοι πιστεύουν ότι πέθανε είτε από καρδιακή προσβολή κι άλλοι ότι πνίγηκε με ένα κομμάτι κρέας.

Από τους μεγάλους Αμερικανούς γκραν μετρ ήταν ο Πολ Μόρφι, που έμεινε γνωστός ως «η υπερηφάνεια και η θλίψη του σκακιού» επειδή είχε μια λαμπρή σκακιστική καριέρα αλλά σύντομη, καθώς αποσύρθηκε από το παιχνίδι ενώ ήταν ακόμη νέος για να ακολουθήσει μια νέα καριέρα ως δικηγόρος. Έμαθε να παίζει σκάκι παρακολουθώντας τον θείο του και τον πατέρα του και ήταν γνωστός για την ακρίβεια των κινήσεών του.

Αφού εγκατέλειψε το σκάκι, άνοιξε δικηγορικό γραφείο, όμως οι πελάτες του ενδιαφέρονταν περισσότερο να μάθουν τα μυστικά της σκακιέρας παρά για τις νομικές τους υποθέσεις, οπότε τα πράγματα για τον Μόρφι δεν πήγαιναν πολύ καλά. Επιβίωσε χάρη στην οικονομική εξασφάλιση που είχε από την οικογένειά του, όμως ποτέ δεν επέστρεψε στα παιχνίδια. Πέθανε στην μπανιέρα του σε ηλικία σαράντα χρόνων.

Σίγουρα ανάμεσα στους μεγάλους σκακιστές ιδιαίτερη θέση έχει ο Μπομπ Φίσερ, ο πιο ευφυής από όλους τους Αμερικανούς γκραν μάστερ και αναμφίβολα ο πλέον παρανοϊκός. Ήταν γνωστό ότι εκτόνωνε τους ψυχαναγκασμούς του μέσα από τα παιχνίδια και εμφάνισε σημάδια ψυχασθένειας. Μάλιστα θεωρούσε ότι τον καταδίωκαν οι Ρώσοι κομουνιστές. Το 1972 ο Φίσερ προκρίθηκε στον τελικό του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος και ήρθε αντιμέτωπος με τον άνθρωπο που του είχε γίνει εμμονή τον, Μπορίς Σπάσκι.

Το παιχνίδι του αιώνα, όπως πολλοί το χαρακτήρισαν, τελείωσε με τη νίκη του Φίσερ, που όμως δεν ήταν καθόλου εύκολη. Στη συνέχεια ο Φίσερ εξαφανίστηκε για ένα διάστημα, συνελήφθη ως ύποπτος για ληστεία τράπεζας, κατηγόρησε την Αμερική για τον τρόπο που του φέρθηκε, εκδηλώνοντας ανοιχτά αντιαμερικανικές και αντισημιτικές ιδέες και για δέκα χρόνια έζησε ως κυνηγημένος μεταξύ Γερμανίας, Ουγγαρίας, Χονγκ Κονγκ και Φιλιππίνων, άλλοτε συμμετέχοντας σε αγώνες και άλλοτε επιλέγοντας την απομόνωση. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έζησε στην Ισλανδία, αρνούμενος να επιστρέψει στη σκακιέρα. Ούτε η παράκληση του Σπάσκι, που επιστρατεύτηκε για να τον μεταπείσει κατάφερε να του αλλάξει γνώμη, κι έτσι η καριέρα του έληξε άδοξα.

Από τους σύγχρονους παίκτες οι πιο διάσημοι είναι οι Ρώσοι Γκάρι Κασπάροφ και Ανατόλι Κάρποφ. Οι δυο τους κονταροχτυπήθηκαν μάλιστα στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1984.

Ο Κασπάροφ πέρα από σκακιστής είναι και πολιτικός ακτιβιστής, που εναντιώνεται ανοιχτά στη πολιτική του Πούτιν. Το 2005 ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει την σκάκι λόγω έλλειψης προσωπικών στόχων κι εξέφρασε την απογοήτευσή του για την αποτυχία επανένωσης των παγκοσμίων πρωταθλημάτων. Άρχισε να ασχολείται ενεργά με την πολιτική και ενώ βρισκόταν στην Ρωσία σε μια διαφημιστική εκδήλωση, χτυπήθηκε στο κεφάλι με μια σκακιέρα την οποία μόλις είχε υπογράψει. Ο άνθρωπος που του επιτέθηκε είπε αμέσως μετά από την επίθεση: «Σε θαύμαζα ως σκακιστή, αλλά τα παράτησες όλα για την πολιτική».

Και ο Κάρποφ, που θεωρείται ο πιο επιτυχημένος σκακιστής όλων των εποχών σε επιδόσεις σε τουρνουά κατακτώντας πάνω από 140 πρώτες θέσεις, ασχολείται ενεργά με τη πολιτική. Από το 2005 διατελεί μέλος του Δημόσιου Επιμελητηρίου της Ρωσίας, ενώ έχει συμμετάσχει σε διάφορες ανθρωπιστικές κινήσεις, όπως η υποστήριξη της χρήσης του ιωδιούχου άλατος.