Γλυπτό θέατρο Αιξωνής: Ένα εγκαταλελειμμένο αρχιτεκτονικό στολίδι κοσμεί τους πρόποδες του Υμηττού
Το γλυπτό θέατρο της Αιξωνής, δημιούργημα της καταξιωμένης εικαστικού Νέλλα Γκόλαντα από το 1984-92, αποτελεί ένα από τα εμβληματικότερα σύμβολα ριζοσπαστικού αστικού σχεδιασμού στην Ελλάδα.
Το επιβλητικό αρχιτεκτονικό αριστούργημα δεσπόζει στις χαμηλές υπώρειες του Υμηττού στον Δήμο Γλυφάδας και συγκεκριμένα στην περιοχή του αρχαίου οικισμού της Αιξωνής, σ 'έναν χώρο βαθιάς ιστορικής σημασίας. Στην εν λόγω τοποθεσία, οι ανασκαφές μία ομάδας αρχαιολόγων στις αρχές του 19ου αιώνα έφεραν στο φως μία ενδιαφέρουσα ανακάλυψη -μία πλάκα που αποκάλυπτε την ύπαρξη ενός αρχαίου θεάτρου στο ίδιο σημείο, στο οποίο μάλιστα δίδαξε ο Σοφοκλής τις πρώτες του τραγωδίες.
To γλυπτό θέατρο στο λατομείο της Αιξωνής:
Το 1984, ο εν λόγω χώρος εντάχθηκε στο πρόγραμμα αποκατάστασης και ανάπλασης πρώην λατομείων Αττικής που άρχισε να εφαρμόζει το 1983 η Διεύθυνση Κατασκευής Έργων του τότε Υπουργείου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος. Στόχος του προγράμματος ήταν τα πρώην λατομεία να μεταμορφωθούν σε αναζωογονημένους χώρους που θα φιλοξενούσαν σημαντικές εκδηλώσεις.
Η ανάπλασή του Γλυπτού Θέατρου της Αιξωνής πραγματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '80 (1984-1986) με υπεύθυνη έργου την βραβευμένη εικαστικό Νέλλα Γκόλαντα. Η ταλαντούχα γλύπτρια πολεοδομικού τοπίου -όπως αυτοπροσδιορίζεται- συγκαταλέγεται στα «ιερά τέρατα» της εγχώριας αρχιτεκτονικής, καθώς κατάφερε με μοναδικό τρόπο να επαναπροσδιορίσει την σχέση του αστικού επανασχεδιασμού με την γλυπτική τέχνη στην Ελλάδα.
Μένοντας πιστή στο όραμα της, η Γκολάντα φιλοδοξούσε μέσα από κάθε της δημιουργία να προωθήσει τη συμμετοχή και την ένταξη του ανθρώπου στο περιβάλλον του. «Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να νιώθεις μόνος, ξεριζωμένος» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά η ίδια, εξού και αφιέρωσε το έργο της στην επιμέλεια και τη διάνθιση των κοινόχρηστων αστικών χώρων -στους οποίους διαδραματίζονται οι από κοινού εμπειρίες και αρθρώνεται η συλλογική συνείδηση των κατοίκων της πόλης.
Μπαίνοντας σε μια διαδικασία διαλόγου με το ελληνικό περιβάλλον, η Γκόλαντα δημιούργησε «ζωντανές γλυπτικές εγκαταστάσεις» σε δημόσιους χώρους σε όλη την Ελλάδα -όπως η πλατεία της Λάρισας και ο παραλιακός δρόμος στον Φλοίσβο- έργα-κάτοπτρα του τοπίου που τα περιβάλλει και σύμβολα της διορατικής σκέψης και του επαναστατικού σχεδιασμού της. Ανάμεσα στους θαυμαστές της ήταν και οι αείμνηστοι ποιητές Γιώργος Σεφέρης και Οδυσσέας Ελύτης, ο οποίος μάλιστα είχε εξομολογηθεί «αν δεν ήμουν ποιητής και ήμουν εικαστικός θα έκανα τέτοια έργα».
Το θέατρο της Αιξωνής πρόκειται για ένα γλυπτό έργο κρυσταλλικής δομής και απαράμιλλης γοητείας με σαφή αρχιτεκτονικό προσανατολισμό, «ριζωμένο» σε μία έκταση 6 στρεμμάτων με σαθρά πετρώματα και καταρρεύσεις. Με γνώμονα την ολιστική μέθοδο που καθοδηγεί το έργο της, η Γκόλαντα οραματίστηκε έναν χώρο προσιτό, που θα επέτρεπε στους επισκέπτες να εντρυφούν στις τέχνες με έναν τρόπο απλό, αβίαστο και «δημοκρατικό».
Αντλώντας έμπνευση από το περιβάλλον τοπίο και εξερευνώντας τις δυνατότητές του, ήθελε να δημιουργήσει έναν χώρο που θα αλληλοεπιδρά με τις δυνάμεις της φύσης και θα μεταμορφώνεται από αυτές. Μελέτησε ενδελεχώς τη συμβιωτική σχέση των φυσικών φαινομένων με το τοπίο, και κατάφερε να δημιουργήσει ένα δυναμικό γλυπτό του οποίου η εικόνα εναλλάσσεται και διαρκώς μετασχηματίζεται υπό το φως του ήλιου και την πτώση του νερού που φωλιάζει σε επάλληλες ειδικές διαμορφώσεις.
Το θέατρο εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 1991 και κατά τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του φιλοξένησε εξαιρετικά αξιόλογες πολιτισμικές εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένης μίας πληθώρας ποιοτικών μουσικών και θεατρικών παραγωγών. Μεταξύ άλλων, στη σκηνή του γλυπτού θεάτρου της Αιξωνής εμφανίστηκαν εμβληματικοί καλλιτέχνες όπως ο Θανάσης Βέγγος, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Κώστας Καζάκος, και ο Θύμιος Καρακατσάνης.
«Αυτό που δημιουργήθηκε εδώ είναι μοναδικό στον τόπο... Ένας γάμος της ύλης με το πνεύμα, του παλιού, του ριζιμιού με το επαναστατικό, το ανοίκειο» είχε πει χαρακτηριστικά ο κριτικός κινηματογράφου Κώστας Γεωργουσόπουλος, εξυμνώντας το αρχιτεκτονικό αριστούργημα του δήμου Γλυφάδας.
