Άρης Κωνσταντινίδης: Το σπίτι στην Ανάβυσσο αποτυπώνει το ελληνικό καλοκαίρι και την αρχιτεκτονική του φιλοσοφία
Ο Άρης Κωνσταντινίδης (1913-1993) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, αφήνοντας πίσω του ένα ανεξίτηλο στίγμα στον χώρο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής.
Το έργο του διακρίνεται για την αυθεντικότητα, την αφοσίωσή του στη σύνδεση της αρχιτεκτονικής με το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της Ελλάδας, και την αντίθεσή του προς τις ξένες επιρροές που, κατά την άποψή του, απομάκρυναν την ελληνική αρχιτεκτονική από τις ρίζες της.
Το σπίτι στην Aνάβυσσο, μια κατοικία απόλυτα συνδεδεμένη με το τοπίο
Το σπίτι στην Ανάβυσσο, που χτίστηκε το 1962 από τον Άρη Κωνσταντινίδη, αποτελεί το γνωστότερο και ίσως το σημαντικότερο έργο εξοχικής κατοικίας του κορυφαίου αυτού Έλληνα αρχιτέκτονα. Αυτό το λιτό και απέριττο κτίσμα είναι το απόσταγμα της αρχιτεκτονικής του φιλοσοφίας, που συνδύαζε την απλότητα με τη λειτουργικότητα και τον απόλυτο σεβασμό προς το ελληνικό τοπίο και την παράδοση.
Πιο συγκεκριμένα, το σπίτι στην Ανάβυσσο βρίσκεται σε έναν λόφο με θέα τη θάλασσα, και η τοποθέτησή του στο χώρο δεν είναι τυχαία. Ο Κωνσταντινίδης είχε πάντα στο μυαλό του την αρμονία με το φυσικό περιβάλλον, και εδώ αυτό γίνεται εμφανές μέσα από την αλληλεπίδραση του κτίσματος με το τοπίο. Στην κατασκευή του σπιτιού κυριάρχησαν δύο βασικά υλικά: το μπετόν που χρησιμοποιήθηκε για την επίπεδη στέγη και οι λιθοδομές από τοπική πέτρα που αποτελούν τη βάση του κτιρίου.
Ο ίδιος ο Κωνσταντινίδης θεωρούσε αυτό το σπίτι ως πρότυπο για την τυποποίηση των λεγόμενων «πέτρινων σπιτιών». Σε αυτά, ο παραδοσιακός σκελετός από μπετόν αρμέ αντικαταστάθηκε με ένα σύστημα φέροντων τοίχων από ασοβάτιστη πέτρα, οι οποίοι στηρίζουν την τσιμεντένια στέγη. Οι εξωτερικοί τοίχοι, που δεν είναι φέροντες, κατασκευάστηκαν από τούβλο και καλύφθηκαν με σοβά.
Η λιτότητα της μορφής και της κατασκευής αποτελεί, επίσης, χαρακτηριστικό γνώρισμα του Κωνσταντινίδη. Το σπίτι στην Ανάβυσσο σχεδιάστηκε με καθαρές γραμμές, χωρίς περιττές διακοσμήσεις, αντανακλώντας την ουσία της αρχιτεκτονικής σκέψης του: το κτίσμα να υπηρετεί τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, χωρίς να επισκιάζει τη φύση. Το εσωτερικό του σπιτιού είναι εξίσου απέριττο, με απλούς, ευρύχωρους χώρους που διαχέουν το φως και επιτρέπουν την ανεμπόδιστη ροή της κίνησης.
Ο Κωνσταντινίδης σημείωνε για το σπίτι στην Ανάβυσσο: «[…] δεν διαταράσσει το τοπίο ούτε ενοχλεί το βλέμμα μας, καθώς δεν επιδιώκει να ξεχωρίσει προκλητικά ή να εντυπωσιάσει με φανταχτερό τρόπο», και αυτό ήταν απολύτως αληθινό.
Σήμερα το σπίτι στην Ανάβυσσο παραμένει ένα από τα σημαντικότερα τιμαλφή της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς που μας άφησε ο Κωνσταντινίδης, αλλά και ένα μανιφέστο της αρχιτεκτονικής ηθικής του. Αποτελεί όχι μόνο ένα παράδειγμα της δεξιοτεχνίας του αλλά και μια διαχρονική μαρτυρία της αναζήτησής του για μια αυθεντική, ελληνική αρχιτεκτονική που σέβεται το τοπίο, την παράδοση και την ανθρώπινη ανάγκη για αρμονία με το περιβάλλον. Σήμερα, το σπίτι αυτό θεωρείται ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του και ένα σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική.
