Lips sofa: Ο περίφημος καναπές του Νταλί που θεωρείται pop icon του design
Ο Φρόιντ κάποτε συμπέρανε ότι η εικόνα ενός δωματίου στο όνειρο σχετίζεται με την αναπαράσταση της γυναίκας. Παράλληλα, το ασυνείδητο, η ερμηνεία των ονείρων και η ελεύθερη απόδοσή τους αποτελούσαν βασικούς άξονες γύρω από τους οποίους οι σουρεαλιστές έστηναν την τέχνη τους, αποζητώντας αυτή την υψηλότερης μορφής, υπερβατική πραγματικότητα (the sur-real).
Καθόλου τυχαίο, λοιπόν, που ο Σαλβαντόρ Νταλί, για πολλούς κεντρική φιγούρα του καλλιτεχνικού κινήματος, εμπνεύστηκε από τη φυσιογνωμία της ηθοποιού Mae West και ειδικά από το χαριτωμένο σούφρωμα των χειλιών της. Έτσι, δημιούργησε ένα δωμάτιο-πρόσωπο, στηρίζοντας την ιδέα του σε μια λογική του φαντασιακού και του ονείρου.
Το 1934 κρατώντας ένα απόκομμα εφημερίδας με τη φωτογραφία της άρχισε να συνθέτει ένα κολάζ, με τίτλο “Mae West’s face which may be used as a surrealist apartment”, όπου τα καλοφτιαγμένα χαρακτηριστικά της έπαιρναν διακοσμητικές διαστάσεις μέσα σε έναν πραγματικό χώρο. Ο καλλιτέχνης αποτύπωσε την ιδέα του στο χαρτί, αναλύοντας κάθε χαρακτηριστικό της σε απτά αντικείμενα και σχεδιάζοντας μία οπτικά παράδοξη αίθουσα διαμερίσματος.
Γιατί, όμως επέλεξε τη West; Η Χολιγουντιανή σταρ της δεκαετίας του ’20 αντιπροσώπευε την απόλυτη θηλυκότητα και ένα σύμβολο ιδανικής ομορφιάς για την εποχή της. Στο σκίτσο του δύο χρυσές κουΐντες θυμίζουν τις πλατινέ μπούκλες-δαχτυλίδια της κόμμωσής της, δύο πίνακες τοπίου σχηματίζουν αόριστα τα μάτια της, ένα τζάκι προσομοιάζει στη μύτη της, ενώ αυτό που κεντρίζει την προσοχή είναι ένα κατακόκκινο ντιβάνι σε σχήμα χειλιών.
Ο βρετανός πάτρονας του Νταλί, Edward James ενθουσιάστηκε με το σχέδιο του καναπέ και προέτρεψε τον Νταλί να υλοποιήσει το ονειρώδες σκίτσο του, ζητώντας να κατασκευαστεί σε πέντε σχέδια. Μάλιστα, στα υπάρχοντα από την κατοικία του στο Γουεστ Ντιν της πόλης Τσίτσεστερ ανασύρθηκε πρόσφατα ένας φάκελος με το πρώτο σχέδιο του τρισδιάστατου Mae West καναπέ.
Το 1938 οι διακοσμητές Green & Abbott κλήθηκαν να κατασκευάσουν το πρώτο ζευγάρι καναπέδων από κόκκινη και πράσινη τσόχα με φινίρισμα από μαύρα κρόσσια. Τα ιδιαίτερα κομμάτια του Νταλί μαζί με άλλα μεταμόρφωσαν την εξοχική κατοικία του συλλέκτη, το Μέγαρο Μόνκτον στο δυτικό Σάσεξ σε «προπύργιο» του σουρεαλισμού. Ο James, που ήταν επίσης ποιητής συνήθιζε να λέει ότι τα κρόσσια του θύμιζαν τις λεπτομέρειες από το κεντημένο σακάκι ενός ατρόμητου ταυρομάχου picador. Και παρόλο που ο καναπές εκτός από όμορφος ήταν και αναπαυτικός, ο Νταλί είχε σχολιάσει ότι μία άλλη έμπνευσή του γι’ αυτόν ήταν ο σχηματισμός ενός βράχου, προσωρινού καθίσματος κοντά στο σπίτι του στο Καδακές.
Ο Γάλλος διακοσμητής Jean-Michel Frank αντέγραψε το σχέδιο του Νταλί δημιουργώντας για τη σχεδιάστρια μόδας Elsa Schiaparelli μία εναλλακτική στο γνωστό χρώμα-υπογραφή της το “shocking pink”. Την ίδια περίοδο μάλιστα, μπορούσες να δεις από κοντά τη ροζ σατέν εκδοχή στη βιτρίνα του διακοσμητή στο Παρίσι και την αυθεντική σύλληψη του Νταλί ακριβώς δίπλα στη Galerie Beaux-Arts, στη Διεθνή Έκθεση του Σουρεαλισμού, το 1938.
Χρόνια αργότερα, το 1974 ο Νταλί έδωσε μορφή σε ολόκληρο το πρώτο του προσχέδιο, σχεδιάζοντας μία αίθουσα με πραγματικές διαστάσεις, σε συνεργασία με τον Καταλανό αρχιτέκτονα Òscar Tusquets.
Κι εδώ η επιλογή κάθε λεπτομέρειας που συνέθετε το όλον, δεν ήταν τυχαία. Για την είσοδο στο δωμάτιο που παρέπεμπε στην κόμη της West, ο Νταλί ανέθεσε στον γλύπτη Lluís Llongueras να συνθέσει μία υπερμεγέθη περούκα-κουρτίνα. Μάλιστα, το 1976, κατά την ολοκλήρωσή της καταγράφηκε στο ρεκόρ Γκίνες.
Αυτή τη φορά οι έντονες καμπύλες του καναπέ που σχηματίζουν δύο σαρκώδη χείλη είχαν ακόμα πιο πληθωρικό χαρακτήρα, εμπνευσμένες και από την αρχιτεκτονική του Gaudi.
Σήμερα, η αίθουσα Mae West στεγάζεται στο Μουσείο Θεάτρου του Νταλί, στη γενέτειρά του, την πόλη Φιγέρες της Καταλονίας. Η αίθουσα-εγκατάσταση, που φιλοξενείται αυτούσια ανήκει στα πολυτιμότερα αποκτήματα του Ιδρύματος, παρουσιάζοντας ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του καλλιτέχνη με αντισυμβατικά μέσα.
Στον χώρο του design τα remakes του πιο θηλυκού καναπέ είναι αρκετά, ενώ δεν είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός των αυθεντικών σχεδίων του Νταλί… Στα ‘70s ο ιταλικός οίκος Studio 65 σε συνεργασία με το εξίσου καινοτόμο brand Gofram δημιούργησαν μια πιο ανθεκτική εκδοχή του από πολυουρεθάνη. Ο ίδιος ο Νταλί πρότεινε, τότε και μία εναλλακτική από πολυαιθυλένιο που ο οίκος BD Barcelona συνεχίζει να κατασκευάζει ευρέως από το 2004 μέχρι και σήμερα.
Οι σχεδιαστές μόδας λάτρεψαν αυτό το avant-garde κομμάτι, σύμβολο θηλυκότητας, εντάσσοντάς το κι αυτοί στον προσωπικό τους κόσμο. Στον πύργο του Christian Dior στην Προβηγκία, το Château de La Colle Noire υπήρχε μία βελούδινη λαμπιριστή ρέπλικα του φημισμένου καναπέ με ένα ζευγάρι από κάδρα-μάτια και ένα μυτερό διακοσμητικό στον τοίχο να αναπαράγουν την ακαθόριστη αίσθηση ενός γυναικείου προσώπου.
Στις σελίδες interior design που φιλοξενούν τα σπίτια των διασήμων εντοπίζουμε ακόμα εκείνον που κοσμεί το σπίτι της σχεδιάστριας Diane von Furstenberg στο Μανχάταν.
Πλέον, το cult design του Νταλί έχει και την αξία ενός μουσειακού εκθέματος. Το Μουσείο Victoria & Albert διαθέτει στη συλλογή του τον πρώτο εκείνο κόκκινο καναπέ που απόκτησε ο Edward James, αποκαλώντας τον « ένα εμβληματικό σχέδιο του 20ου αιώνα και μια ενθουσιώδη έκφραση του σουρεαλισμού»..
