Μια πρώτη ματιά στην αναστηλωμένη Παναγία των Παρισίων -Λαμπερή νέα όψη και χρυσοποίκιλτη διακόσμηση
Πέντε χρόνια μετά την πυρκαγιά που την κατέστρεψε, η Παναγία των Παρισίων, η «ψυχή της Γαλλίας» άνοιξε ξανά τις πόρτες της και εντυπωσιάζει με την νέα λιθοδομή, τα λαμπερά μολυβένια στολίδια και το χρυσοποίκιλτο χάλκινο μέταλλο.
Με τη Γαλλία να έχει βυθιστεί σε πολιτική αναταραχή και τα ποσοστά αποδοχής του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο όλων των εποχών, η χώρα θα μπορούσε να είναι ως και ευγνώμων που είχε ένα αντιπερισπασμό επικών διαστάσεων το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε.
Κορυφαίο έργο αποκατάστασης στη Γαλλία- κόστισε 700 εκατ. ευρώ
Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Παναγία των Παρισίων, καθώς αποκαλύφθηκε το εσωτερικό του ιερού καθεδρικού ναού του, ο οποίος αναστηλώθηκε μετά από μια σχολαστική πενταετή αποκατάσταση ύψους 700 εκατ. ευρώ.
Για το έργο συγκεντρώθηκαν 2.000 δρύες από δάση σε όλη τη Γαλλία, οι οποίες κόπηκαν σε δοκάρια με τσεκούρια και καρφώθηκαν σε μεγάλες δοκούς, με τη χρήση μεσαιωνικών εργαλείων. Πάνω από χίλια κυβικά μέτρα ασβεστόλιθου μεταφέρθηκαν και σμιλεύτηκαν σε τοξωτές αψίδες και γκαργκόιλ, καθώς και 4.000 τετραγωνικά μέτρα μολύβδου, τα οποία διαμορφώθηκαν σε διακοσμητική στέγη.
Οι Γάλλοι δισεκατομμυριούχοι των ειδών πολυτελείας έτρεχαν όλα αυτά τα χρόνια να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον στο ύψος των δωρεών τους - που έφτασαν σχεδόν τα 900 εκατ. ευρώ μόλις δύο ημέρες μετά την πυρκαγιά, προικίζοντας τον καθεδρικό ναό με ένα σημαντικό κονδύλι συντήρησης για τα επόμενα χρόνια.
Το εκπληκτικό και πλούσια χρηματοδοτούμενο εγχείρημα αποτέλεσε σανίδα σωτηρίας για την χειροποίητη τέχνη, που απειλείται με εξαφάνιση, καθώς αναζωογόνησε μια σειρά από εξειδικευμένες οικοδομικές βιομηχανίες σε ολόκληρη τη Γαλλία και πέραν αυτής.
Το έργο κινητοποίησε έναν «στρατό» 2.000 ατόμων από αρχιμάστορες, ξυλουργούς στεγάστρων, υαλουργούς, συντηρητές οργάνων και συντηρητές χρωμάτων, πολλοί από τους οποίους χρησιμοποιούν τεχνικές αιώνων. Η Notre Dame επέστρεψε, λοιπόν, ακριβώς όπως ήταν πριν από την πυρκαγιά του 2019 - μόνο πιο καθαρή, φωτεινή και πολύχρωμη από ποτέ. «Ακόμα πιο όμορφη από πριν», την περιγράφει ο Μακρόν, «με την ανανεωμένη λάμψη των ξανθών λίθων και το χρώμα των παρεκκλησίων».
Σουρεαλιστικό θέαμα, σαν παραμύθι
«Είναι ένα σουρεαλιστικό θέαμα. Οι ενιαίες επιφάνειες της κρεμώδους λιθοδομής έχουν λευκανθεί από την πατίνα της αιθαλομίχλης ανά τους αιώνες, και τώρα μοιάζουν σαν να έχουν σκαλιστεί από μια πλάκα βουτύρου», σημειώνει ο Όλιβερ Γουενράιτ, κριτικός αρχιτεκτονικής στην βρετανική Guardian. «Τα ζωγραφισμένα πλαϊνά παρεκκλήσια λάμπουν με φλογερό technicolor και χρυσό, σαν σε καζίνο του Λας Βέγκας. Το αποτέλεσμα μπορεί να μοιάζει υπερβολικά “παραμυθένιο”, για όσους προτιμούν τους καθεδρικούς ναούς γερασμένους και φθαρμένους από τον χρόνο, αλλά το αποτέλεσμα είναι όσο πιο κοντά σε ταξίδι στον χρόνο γίνεται, λες και οι μεσαιωνικές συντεχνίες να είχαν μόλις εγκαταλείψει το κτίριο», συμπληρώνει.
Καθώς τα πλήθη συγκεντρώνονται έξω για να χαζέψουν τα φρεσκοσκαλισμένα τέμπλα και τα λαμπερά μολύβδινα έργα, ωστόσο, μπορεί να μην γνωρίζουν ότι το πιο ριζοσπαστικό μέρος του όλου έργου βρίσκεται στην πραγματικότητα ακριβώς κάτω από τα πόδια τους. Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος για το Παρίσι δεν θα βρεθεί στην ανακατασκευή με δρύες που κρύβεται στη σοφίτα, ούτε στη διακοσμητική στέγη, αλλά στο πώς η πυρκαγιά έδωσε το έναυσμα για να επανεξεταστεί η γύρω περιοχή ως πρότυπο δημόσιου χώρου φιλικού προς το κλίμα σε έναν ολοένα και πιο καυτό πλανήτη.
Πρότυπο δημόσιου χώρου πλέον η γύρω περιοχή
«Το σχέδιο του καθεδρικού ναού ήταν να ξαναχτιστεί πανομοιότυπος», λέει ο Πάτρικ Μπλος, πρώτος αντιδήμαρχος του Παρισιού, στην Guardian, καθώς στέκεται έξω από τη φρεσκοφτιαγμένη πρόσοψη της Παναγίας των Παρισίων, ρουφώντας την πίπα του. «Αντιθέτως, έξω από το κτίριο, θέλαμε να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία να επανασχεδιάσουμε εντελώς το πώς θα μπορούσε να είναι το περιβάλλον».
Τις ημέρες που ακολούθησαν την πυρκαγιά, υπήρξε μεγάλος ενθουσιασμός μεταξύ μιας συγκεκριμένης ομάδας αρχιτεκτόνων σχετικά με τη μορφή που θα μπορούσε να πάρει μια Νοτρ Νταμ με νέα εμφάνιση. Ο Νόρμαν Φόστερ φανταζόταν να στεφανώνει τον απανθρακωμένο κυρίως ναό με μια θολωτή γυάλινη οροφή και ένα καμπαναριό που θα ολοκληρωνόταν με ένα παρατηρητήριο - «ένα έργο τέχνης για το φως», είχε δηλώσει, το οποίο θα «συλλάμβανε το πνεύμα αυτοπεποίθησης της εποχής». Άλλοι πρότειναν αστραφτερές στέγες από κρύσταλλο Baccarat ή ένα μνημειακό επιστύλιο σε σχήμα γιγαντιαίας χρυσής φλόγας. Ευτυχώς, αυτή η «ύβρις» εγκαταλείφθηκε για μια πιστή ανακατασκευή, όμως το κατακερματισμένο και πυκνοκατοικημένο περιβάλλον έδωσε το έναυσμα για μια πιο τολμηρή προσέγγιση.
Φωτογραφία: AP
«Η περιοχή γύρω από την Παναγία των Παρισίων έχει αλλάξει τόσο πολύ κατά τη διάρκεια της ιστορίας», λέει ο Μπας Σμετς, ο Βέλγος αρχιτέκτονας τοπίου που κέρδισε τον ανοιχτό διαγωνισμό για τον επανασχεδιασμό της περιοχής γύρω από τον καθεδρικό ναό το 2022. «Είναι σαν ένας προνομιακός μάρτυρας μιας πόλης που αναζητά τη μορφή της. Το ερώτημα τώρα είναι τι είδους χώρους χρειαζόμαστε για την πόλη του αύριο».
Το πρώτο ολοκληρωμένο κομμάτι του «petit parvis», του προαύλιου χώρου μπροστά από τον καθεδρικό ναό, ο Σμετς σχεδιάζει να το επεκτείνει ώστε να καθρεφτίζει όλο το μήκος και το πλάτος του κτιρίου, με αυλακωτές ασβεστολιθικές σημαίες που θα αντανακλούν το μαρμάρινο δάπεδο σκακιέρας στο εσωτερικό.
Το σχέδιό του -που θα ολοκληρωθεί έως το 2027 με κόστος 50 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτούμενο από τον δήμο- θα δημιουργήσει ένα πολύ πιο ανοιχτό περιβάλλον για τον καθεδρικό ναό, ενθαρρύνοντας τους επισκέπτες να εξερευνήσουν περισσότερο την Île de la Cité με πιο αργούς ρυθμούς- πέρα από την ουρά για να μπουν στην Παναγία των Παρισίων, πριν τρέξουν στον Πύργο του Άιφελ.
Δροσερή «βουτιά» κατά την αναμονή για τους επισκέπτες
Οι νέοι χώροι θα δώσουν προτεραιότητα στους ανθρώπους έναντι των οχημάτων, με πεζόδρομους και δρόμους κλειστούς για οχήματα, και θα επανασυνδέσουν τον καθεδρικό ναό με τον Σηκουάνα για πρώτη φορά μετά από πολλές γενιές, με έναν νέο παραποτάμιο περίπατο μήκους 400 μέτρων. Άφθονη σκιά θα παρέχεται από 160 νέα δέντρα ανθεκτικά στην ξηρασία, τα οποία θα βοηθήσουν επίσης στην προστασία των επισκεπτών από τους χειμερινούς ανέμους, όσο θα περιμένουν στην ουρά, ενώ τις πιο ζεστές ημέρες θα ανακουφίζονται από ένα έξυπνο σύστημα ψύξης νερού με αέρα - με μια βουτιά διασκέδασης!
Μαθαίνοντας από τους ντόπιους, ο Σμετς σχεδίασε ένα τμήμα της πλατείας μήκους 80 μέτρων να πλημμυρίζει με ένα ρηχό στρώμα νερού βάθους 5 χιλιοστών τις πιο ζεστές ημέρες, σχηματίζοντας μια αντανακλαστική πισίνα που παρέχει επίσης ψύξη με εξάτμιση, μειώνοντας τη θερμοκρασία του αέρα κατά αρκετούς βαθμούς. Όπως τα σιντριβάνια του Κινγκς Κρος στο Λονδίνο, υπόσχεται να είναι ένα δημοφιλές μέρος για μια δροσερή «βουτιά».
Δεδομένων των αναμενόμενων 15 εκατομμυρίων επισκεπτών ετησίως, ένα από τα κύρια καθήκοντα των σχεδιαστών ήταν να βελτιώσουν τον έλεγχο του πλήθους, κάτι που ο Σμετς αντιμετώπισε εν μέρει με μια νέα είσοδο - ανοίγοντας δραματικά νέα ανοίγματα στον τοίχο αντιστήριξης της προκυμαίας που βλέπει στον Σηκουάνα. Επιτρέποντας στον κόσμο να φθάνει με πλοίο, αυτή η είσοδος θα συνδέεται με ένα νέο κέντρο επισκεπτών που στεγάζεται σε έναν πρώην υπόγειο χώρο στάθμευσης του 1960.
Με το βλέμμα στραμμένο στις ευρύτερες προσπάθειες αστικού πρασίνου του Παρισιού, οι οποίες αποτέλεσαν κύριο χαρακτηριστικό της θητείας της σοσιαλιστικής δημάρχου Αν Ινταλγκό, το έργο θα λειτουργήσει επίσης ως υπόδειγμα για μελλοντικές εργασίες εξωραϊσμού σε άλλα σημεία της πόλης. Στην κεντρική πλατεία θα επεκταθεί, επίσης, κατά μήκος του δρόμου μια υπάρχουσα λεωφόρος από καστανιές, ενθαρρύνοντας τους ανθρώπους να κάνουν έναν πλήρη κύκλο γύρω από τον καθεδρικό ναό, ενώ ένας πρώην χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων στα ανατολικά θα γίνει ένας πειραματικός δενδροκομικός κήπος διαφορετικών ειδών.
«Το φανταζόμαστε ως ένα ζωντανό κλιματικό εργαστήριο», λέει ο Σμετς, «για να δούμε πόσο καλά αποδίδουν τα διάφορα δέντρα με την πάροδο του χρόνου». Αφού τα πλατάνια της πόλης υπέστησαν προσβολές από σκαθάρια και άλλα έχουν πληγεί από την ξηρασία, η πίεση είναι μεγάλη για να καθοριστεί ποιες ποικιλίες θα ευδοκιμήσουν στο ραγδαία μεταβαλλόμενο κλίμα. «Πρόκειται για μια τόσο σημαντική, συμβολική τοποθεσία», προσθέτει. «Αλλά είναι επίσης μια ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τον δημόσιο χώρο ως έναν τρόπο για τη δημιουργία ενός καλύτερου εξωτερικού μικροκλίματος - κοιτάζοντας προς το παρελθόν για να ανανεώσουμε την πόλη του μέλλοντος».
