Πέρσες του Αισχύλου: Ένας ύμνος στην Ελευθερία και τη Δημοκρατία, στην Επίδαυρο

Λέξεις, μουσικές, ήχοι, ρυθμός, λίγα σκηνικά και κοστούμια της λεπτομέρειας, συνθέτουν τον σκηνοθετικό καμβά των «Περσών», παραγωγής Εθνικού Θεάτρου: Ο Δημήτρης Λιγνάδης αφήνει το κείμενο να ακουστεί και να λειτουργήσει στην καθαρή και άμεση μετάφραση-μετρική διδασκαλία του Θ.Κ. Στεφανόπουλου, και κάποιες φράσεις με ερασμιακή προφορά.

Κι αυτή η καθαρότητα, μια διαύγεια, είναι που χαρακτηρίζει τους «Πέρσες» στο σύνολό τους. Σαν μια ανάγκη των καιρών, της εποχής, σαν μια απαίτηση αυτού του δύσκολου καλοκαιριού τα πράγματα να «είναι» κι όχι να «φαίνονται».
Μοναδική στην αρχαία δραματουργία που πραγματεύεται ένα ιστορικό γεγονός είναι η τραγωδία του Αισχύλου «Πέρσες» (472 π.Χ.): Αφορά στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) και την καταστροφή του περσικού στόλου από τις ελληνικές δυνάμεις. Γραμμένη λίγα χρόνια μετά από τον ποιητή που ήταν αυτόπτης μάρτυρας, απευθυνόταν (τότε) σε ένα κοινό που το είχε ζήσει, που είχε συμμετοχή σ΄αυτό. Ο Αισχύλος παρουσιάζει τα γεγονότα μέσα από τα μάτια των ηττημένων Περσών: Καθοριστικός ο ρόλος του Χορού των Γερόντων με τους οποίους συνομιλούν η βασίλισσα Άτοσσα, ο Ξέρξης, ένας Αγγελιοφόρος και το είδωλο του βασιλιά Δαρείου. Ένας ύμνος στην ελευθερία και την δημοκρατία απέναντι στην στην μοναρχία και την ελευθερία.

«Και ποιον έχουμε μονάρχη και ηγέτη του στρατού;», ρωτά τον Χορό η Άτοσσα. «Κανενός δεν είναι δούλοι και κανένας δεν τους δίνει διαταγές», είναι η απάντηση των Περσών. Και το κοινό της Επιδαύρου ξεσπά σε χειροκροτήματα, που θα επαναληφθούν όταν ο Αγγελιαφόρος θα πει: «Ίτε, παίδες Ελλήνων, ελευθερώστε την πατρίδα, ελευθερώστε τα παιδιά και τις γυναίκες σας, τα ιερά των πατρώων θεών, τους τάφους των προγόνων. Νυν υπέρ πάντων αγών»…

Υπό τους ήχους της λύρας ξεκινά η παράσταση στην κατά Δημήτρη Λιγνάδη σκηνοθετική εκδοχή. Η λύρα μαζί με το μπουζούκι θα προστεθεί αργότερα, πλέκουν το μουσικό περιβάλλον της παράστασης, με την υπογραφή του Γιώργου Πούλιου.

Ο 9μελής Χορός εισέρχεται στο κοίλον: Α’ κορυφαίος ο Δημήτρης Παπανικολάου, Β΄ ο Γιάννος Περλέγκας, μέλη οι Λαέρτης Μαλκότσης, Κωνσταντίνος Γαβαλάς, Αλμπέρτο Φάις, Βασίλης Αθανασόπουλος, Μιχάλης Θεοφάνους, Αλκιβιάδης Μαγγόας, Γιώργος Μαυρίδης. Κι ευθύς αποδεικνύεται ότι στην συγκεκριμένη τραγωδία ο Χορός είναι που καθορίζει και πρωταγωνιστεί. Σε μια εξαιρετική δημιουργική στιγμή του Κωνσταντίνου Ρήγου, οι Πέρσες άνδρες μεταφέρουν τον παλμό των εξελίξεων. Αγωνιούν, θρηνούν, παρακολουθούν, συνομιλούν, πολεμούν –κορυφαία η σκηνή που γίνονται κουπιά και «πλέουν», κορυφαία και η σκηνή της επίκλησης του νεκρού Δαρείου…

Τα κεντημένα με λέξεις και ονόματα κοστούμια της Εύας Νάθενα υπογραμμίζουν την σημασία του κειμένου και συμμετέχουν ενεργά στην σημειολογία της παράστασης.
Η Άτοσσα της Λυδίας Κονιόρδου επιβάλλεται στην σκηνή, ενώ ο Νίκος Καραθάνος ως είδωλο του Δαρείου τονίζει την απόκοσμη προέλευσή του –με την φορεσιά σαν έργο τέχνης. Ο Ξέρξης του Αργύρη Ξάφη –η άφιξή του με το ματωμένο κοστούμι κλείνει και την τραγωδία- δεν ανταπεξέρχεται πλήρως στο ζητούμενο: Αλαζών μεν βασιλιάς, κατακερματισμένος δε. Τέλος, ξεχωριστή είναι η ερμηνευτική δεινότητα του Αργύρη Πανταζάρα στον κομβικό ρόλο του Αγγελιαφόρου.

Τραγωδία αποστάσεων

Με υποχρεωτική την μάσκα κατά την είσοδο και την έξοδο από το αρχαίο θέατρο και με αποστάσεις στις κερκίδες, οι υπεύθυνοι του Φεστιβάλ απέδειξαν ότι η καλή οργάνωση δεν εμποδίζει την επιτυχία του εγχειρήματος. Με το κοινό να συμμορφώνεται -ευτυχώς.

Κι αν στην πρεμιέρα της Παρασκευής καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι και ο Σωτήρης Τσιόδρας με την σύζυγό του, κατέβηκαν στην πρεμιέρα, το Σάββατο ήταν η βραδιά των πολιτικών. Με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου να καταφθάνει στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου λίγα λεπτά πριν από τις εννέα το βράδυ χειροκροτούμενη από το κοινό. Την υποδέχθηκε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θέατρου Δημήτρης Λιγνάδης ο οποίος και την συνόδευσε, μαζί με την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κατερίνα Ευαγγελάτου. Συοδευόμενη από τον σύντροφό της Παύλο Κοτσώνη και συνεργάτες της, η κυρία Σακελλαροπούλου κάθισε στην κεντρική κερκίδα. Εκεί ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως με τον σύζυγό της, ο υπουργός Τουρισμού Χάρης Θεοχάρης, επίσης με την σύζυγό του, η πρόεδρος του ΕΟΤ Αντζελα Γκερέκου, ο ευρωβουλευτής του ΚΙΝΑΛ Νίκος Ανδρουλάκης, ο πρώην υπουργός Γιάννης Μανιάτης και άλλοι.

Μετά το τέλος των «Περσών» η Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατευθύνθηκε στα καμαρίνια για να συγχαρεί τον σκηνοθέτη, τους συντελεστές και τους ηθοποιούς. Συνομίλησε μαζί τους και έβγαλε φωτογραφίες, ενώ λίγη ώρα αργότερα, ο Δημήτρης Λιγνάδης την περίμενε έξω από τον «Λεωνίδα» στο Λυγουριό για να την υποδεχθεί: Στην εσωτερική αυλή της κλασικής ταβέρνας είχε στρωθεί, προς τιμήν της από το Εθνικό Θέατρο το μεγάλο τραπέζι: Μαζί με την κυρία Σακελλαροπούλου και τον σύντροφό της, κάθισαν η Λίνα Μενδώνη και η Αννα Παναγιωταρέα, η αναπληρώτρια διευθύντρια του Εθνικού Ερι Κύργια, η υπεύθυνη του γραφείου Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης Αναστασία Διαμαντοπούλου, ο φιλόλογος και μεταφραστής Γιάννης Λιγνάδης, ο δημοσιογράφος, επικεφαλής του Γραφείου Τύπου της Προεδρίας Σήφης Πολυμίλης και άνθρωποι της Ασφάλειας της Προέδρου.

Τα γνωστά εδέσματα του «Λεωνίδα» πηγαινοέρχονταν στο τραπέζι με την Κατερίνα Σακελλαροπούλου να δείχνει ευδιάθετη, προσηνής και εμφανώς ικανοποιημένη από την παράσταση.

Να προσθέσουμε ότι την Κυριακή, που δόθηκε η τρίτη και τελευταία παράσταση των «Περσών» στην Επίδαυρο, παραβρέθηκαν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με την σύζυγό του Μαρέβα.