Στημόνι: Μια νέα ομαδική έκθεση στη γκαλερί Μisc εξερευνά την εμπειρία της Αθήνας

Η έκθεση ΣΤΗΜΟΝΙ, που επιμελείται η φωτογράφος και εικαστικός Στεφανία Ορφανίδου, συνιστά μια συνάρθρωση εννέα πολυμεσικών έργων και δράσεων έντεκα νέων καλλιτεχνών.

Όλα τα έργα, επιλεγμένα λόγω των διαφορετικών πρακτικών τους, γράφουν με ετερογενές βλέμμα και μέσο το κείμενο της εμπειρίας τους στην Αθήνα. Υφασμένα με το προσωπικό στημόνι του κάθε καλλιτέχνη, συντάσσουν αφηγήσεις ευμετάβλητες και ανασυντάξιμες, διαμορφώνουν ένα σύγχρονο γραπτό των Αθηνών, χαρτογραφούν και συγκολλούν την ύλη των εμπειριών στο χώρο και παραχωρούνται στο βλέμμα. Εκτίθενται στις υπόλοιπες αισθήσεις και καλούν σε περιπλάνηση και βίωση ετερόκλητων χωροχρονικών βιωμάτων.

Στην έκθεση, που λαμβάνει χώρα από τις 23 Νοεμβρίου ως τις 10 Δεκεμβρίου στην γκαλερί MISC Athens στο Κουκάκι και σε χώρους πέριξ αυτής, συμμετέχουν οι καλλιτέχνες Μυρτώ Ξανθοπούλου, Αντώνης Θεοδωρίδης, Στέλιος Παπαγρηγορίου, Collectif MASI, Γιάννης Στούρνας, Γιώργος Καραηλίας, Φίλιππος Βασιλείου, Αλέξανδρος Μιστριώτης, Γιώργος Βαρουτάς και Άννα Λινάρδου.

[1]
Ατελείς, μετέωρες εμπειρίες
χαράσσονται με το στημόνι και το υφάδι, σε καύκαλα γραφής
ο μπερντές σηκώνεται, αποκαλύπτει ένα νέο υφαντό.-

[2]
Η Αθήνα, ως πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους, οικοδομήθηκε βάσει μιας σκηνοθεσίας. Η σκηνοθεσία για το βλέμμα του βασιλιά, τη θέα, τη θέαση του ανακτόρου του προς την Ακρόπολη. Η δημιουργία του τριγώνου, του νέου κέντρου της πόλης, με κορυφές τις πλατείες Ομόνοιας, Συντάγματος, Μοναστηρακίου, ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς πολεοδομικών ρυθμίσεων, μετατοπίσεων, σχεδιαστικών επανεγγραφών του υπό ανέγερση ανακτόρου και της απρόσκοπτης θέας του προς τον ιερό λόφο. Η θέση του ανακτόρου μπορεί να μετατοπίστηκε κατά μία πλατεία, από την Ομόνοια στο σημερινό Σύνταγμα, ωστόσο, η χάραξη του τριγώνου υλοποιήθηκε με τη διάνοιξη αρτηριών, αφαιρώντας την κείμενη ύλη του παρόντος και φανερώνοντας την κρυμμένη ύλη του παρελθόντος στο υπέδαφος. Η σύνδεση με το παρόν διεκόπη. Ανάμεσα στο μακρινό παρελθόν και το παρόν, τα συνδετήρια νήματα είναι διάσπαρτα, σχεδόν αφανή. Το μάτι εντοπίζει μια ιστορική ασυνέχεια. Το βλέμμα πέφτει είτε πάνω στα σπαράγματα των αρχαιολογικών ανασκαφών είτε στην ιδιόμορφη συνύπαρξη των διαφορετικών τυπολογιών κτιρίων των τελευταίων δύο αιώνων.

[3]
Η Αθήνα, σε κάθε της σημείο, είναι υφασμένη, άλλοτε λεπτεπίλεπτα και άλλοτε χοντροκομμένα, με μοτίβα. Οι δρόμοι, οι πολυκατοικίες, τα μπαλκόνια, τα αστικά κενά και τα πάρκα, οι αυλές και οι εσωτερικοί κήποι, οι υπέργειες και υπόγειες στοές, τα παράθυρα. Η ομορφιά της πόλης αποκαλύπτεται μόνο αν επιδιώξει το βλέμμα να τη δει. Η εικόνα της αλλάζει, ανάλογα με την περι-στροφή του κεφαλιού. Την τυπολογία των κτιρίων την παρατηρείς μόνο αν σηκώσεις τα μάτια ψηλά. Στο ύψος του εδάφους η αντίληψη του αστικού χώρου επανέρχεται στη μικρή κλίμακα. Τα ισόγεια καταστήματα, εντός και εκτός της επικράτειας των αθηναϊκών στοών, σε επαναφέρουν στο κατώφλι, τη γειτονιά, τη συνύπαρξη των ανθρώπων στο δημόσιο χώρο, τις τυχαίες συναντήσεις, τις υπερρεαλιστικές για το αυτί συζητήσεις, τις κόρνες και τις σειρήνες, τις αστείες χειρονομίες όσων μιλάνε μέσω ασύρματων ακουστικών στο κινητό. Αν πάλι στρέψεις το βλέμμα προς τα κάτω, συναντάς φεγγίτες ημιυπόγειων χώρων να ξεπροβάλλουν από τα cour-anglaise, υαλότουβλα στο πεζοδρόμιο ως φωταγωγοί σκοτεινών υπογείων, σωληνώσεις να αναδύονται από τα έγκατα και να χάνονται ή να ξετυλίγονται σε δαιδαλώδεις διαδρομές, αποκαλύπτοντας άθελά τους τις υπο-δομές που συντηρούν όλο τον αστικό ιστό. Οι μικρές χειρονομίες των πολιτών, η στάση της ενατένισης του αποσπασματικού στο χώρο, της επανάληψης εφήμερων σκηνικών κατασκευών, των σιωπηλών ιχνών της ιστορίας που γράφεται σήμερα, δίνουν υπόσταση και αξία στην ίδια την ύλη και το πνεύμα της πόλης.

[4]
Στον πυρήνα της πρότασης ΣΤΗΜΟΝΙ βρίσκεται η δυνατότητα γραφής, ή επανεγγραφής της κείμενης ύλης της πόλης της Αθήνας, μέσα από την ανασκαφή στο αφανές υπέδαφος, στα άγραφα σημεία της ιστορίας και του πολιτισμού, στη ρίζα του τεκτονικού στοιχείου της αρχιτεκτονικής, που κρύβει μέσα του την ίδια την τέχ νη, την παραγωγή ενός έργου, που αφήνει “κάτι να εμφανισθεί”[1].

[5]
Ο φιλόσοφος Jacques Derrida, στο βιβλίο του “Χώρα” περιγράφει την ιστορία ενός γηραιού Αιγύπτιου ιερέα που ισχυρίζονταν ότι η μνήμη μιας πόλης πρέπει να αλλοιωθεί δύο φορές για να σωθεί. Ότι η μνήμη που μας μεταφέρεται, δεν επαφίεται μόνο στη γραφή της ίδιας της πόλης, αλλά και “στη γραφή του άλλου, στη γραμματεία μιας άλλης πόλης”[2]. Τι σημαίνει να αλλοιωθεί δύο φορές; Οι γραφές, είτε είναι κείμενα ή τοιχογραφίες, αποκρύπτουν μυστικά. Ποιο μέρος της ιστορίας της Αθήνας άραγε δεν έχει διασωθεί; Δεν έχει
αλλοιωθεί δύο φορές; Υπό αυτά τα ερωτήματα, η διάσωση της μνήμης της πόλης γίνεται καίρια. Οι δρόμοι οδηγούν στο παρόν και στο πρόσφατο παρελθόν, στη λήθη, ως το σημείο εκκίνησης της εμπειρίας, στην ιδιότυπη συνάρτηση μνήμης και λήθης του ιστορικού χρόνου. Στο πεδίο των ξεχασμένων, που πλάθεται στην αφάνεια, παράλληλα με το πεδίο των συλλογικών αναμνήσεων.

[6]
Στο ΣΤΗΜΟΝΙ, η χειρονομία της κατασκευής, του κτισίματος και της πλέξης, στον ιστό της πόλης, παραπέμπει στη βίωση μιας πραγματικότητας, στην αφήγηση της ζωντανής μνήμης του σήμερα. Το κείμενο, τα κείμενα στον πληθυντικό ως προς “τη στερεογραφική πολλαπλότητα των σημαινόντων που το υφαίνουν” [3], ως καθημερινή πρακτική, ως δημιουργία και ανακάλυψη, κατασκευάζουν τη μνήμη της πόλης στο παρόν, πλέκονται και αποσυναρμολογούνται συνεχώς πάνω στα νήματα που αποκαλούνται στημόνι, τη βάση για την ύφανση στον πολυσύνθετο αργαλειό, χαράζουν μια πορεία, πλάθονται και μεταβάλλονται, επανεφευρίσκουν νοήματα. Μέσα από το προσωπικό, αποκαλύπτεται το συλλογικό. Το κείμενο, τελικά, ξεδιπλώνεται μπροστά μας σε όλες του τις πτυχές· ως κτίσιμο, ως ύφανση, ως ακουστική σύνθεση, και τέλος ή πρωτίστως, ως πεσμένη ύλη που κείται στο έδαφος.

[7]
Η έκθεση ΣΤΗΜΟΝΙ, συνιστά μια συνάρθρωση εννέα πολυμεσικών έργων και δράσεων έντεκα νέων καλλιτεχνών. Όλα τα έργα, επιλεγμένα λόγω των διαφορετικών πρακτικών τους, γράφουν με ετερογενές βλέμμα και μέσο το κείμενο της εμπειρίας τους στην Αθήνα. Υφασμένα με το προσωπικό στημόνι του κάθε καλλιτέχνη, συντάσσουν αφηγήσεις ευμετάβλητες και ανασυντάξιμες, διαμορφώνουν ένα σύγχρονο γραπτό των Αθηνών, χαρτογραφούν και συγκολλούν την ύλη των εμπειριών στο χώρο και παραχωρούνται στο βλέμμα. Εκτίθενται στις υπόλοιπες αισθήσεις και καλούν σε περιπλάνηση και βίωση ετερόκλητων χωροχρονικών βιωμάτων. Τα έργα θα μπορούσαμε να τα παραλληλίσουμε με σύγχρονα όστρακα, με ετερόκλητα ψιχία προσωπικής και συλλογικής μνήμης, μιας μνήμης που τους έχει κληρονομηθεί, και εντός αυτής συνεχίζει να διατηρείται ένα μέρος του πνεύματος της πόλης. Συνθέτουν, εν τέλει, μια ψυχογεωγραφία πολλαπλών αναγνώσεων, προσομοιάζοντας, ίσως, σε μια σύγχρονη αθηναϊκή εκδοχή, τη “Γυμνή Πόλη” του Guy Debord και τις πεποιθήσεις των Καταστασιακών για το Παρίσι τις δεκαετίες 1950-'60, βασισμένες στον αυθορμητισμό, τη δημιουργικότητα, το παιχνίδι και την ελευθερία.

[8]
Με την αταξία μιας πλασματικής ταξινόμησης, μέσα στον εκθεσιακό χώρο και στη γειτονιά του Κουκακίου διασταυρώνονται τα κείμενα εννέα έργων, ως αποσπάσματα ενός νεογέννητου διαλόγου που πραγματεύεται την εντοπιότητα. Όλα τα εικαστικά έργα και τα έργα δρώμενα, στοχεύουν στην ενεργοποίηση του κοινού και της μνήμης, σε ανοιχτές συζητήσεις γύρω από θέματα που αφορούν την πόλη, την ενοίκηση του δημόσιου χώρου της, την πολιτειότητα, την προσωπική σχέση του κάθε καλλιτέχνη με αυτήν, και τέλος, την εξοικείωση με τη διαδικασία δημιουργίας σύγχρονων και συνάμα διαχρονικών έργων. Προσκαλούν τον επισκέπτη να γίνει συν-δημιουργός μιας σύγχρονης γραμματείας, για το πνεύμα της πόλης στην οποία κατοικεί ή περιδιαβαίνει και να υφάνει το δικό του πλεκτό κείμενο για την Αθήνα. Άλλωστε, το ΣΤΗΜΟΝΙ, είναι πρωτίστως ένα παιχνίδι γραφής.

[9]
Το κάθε έργο περιγράφει μια διαδικασία, ένα συμβάν. Είναι η συνάντηση και η συνάρτηση υλικών που είχαν μια προηγούμενη και έχουν μια επόμενη ζωή. Μέσα στην ίδια την εργασία του κειμένου, εναποτίθενται πολλαπλές γεω-γραφίες και βιωμένες εμπειρίες. Ο συνδυασμός όλων αυτών καθιστά τους τόπους έκθεσης και παρουσίασής τους, σε σκηνή και σκηνικό της ιστορίας.

Η έκθεση πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και της MeMSéΑ

Έργα -Δρώμενα

Η ΦΑΛΑΙΝΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΗ – παρουσίαση μακέτας φωτογραφικού βιβλίου από τον Γιώργο Καραηλία
Κυριακή 26/11, ώρα 18:00, στο Συγγρουόμενο / Syggrouomeno
ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΣΤΟΝ ΑΛΛΟΝ – performance από τον Φίλιππο Βασιλείου
Σάββατο 2/12, ώρα 18:00 στην Πλατεία Φαλήρου & Μπότσαρη
ΑΘΗΝΑ Σ' ΑΚΟΥΩ – ανάγνωση ποιήματος από τον Αλέξανδρο Μιστριώτη
Παρασκευή 8/12, ώρα 20:00 στο Misc.Athens
ΣΑΪΤΑ – αυτοσχεδιαστικός μουσικός διάλογος από την Άννα Λινάρδου και τον Γιώργο Βαρουτά
Σάββατο 9/12, ώρα 18:30 στο Underflow Record Store & Art Gallery